بازي جديد جاده مخصوصي‌ها با خودروسازان خارجي
چرخش آلماني در جاده مخصوص
نرگس رسولي/ به نظر مي‌رسد نامهرباني‌هاي فرانسوي‌ها كار دست‌شان داده است. بعد از آنكه در جريان تحريم‌ها فرانسوي‌ها قرارداد چند دهه‌اي خود را زير پا گذاشته و زندگي در كنار برج ايفل را به ماندن در ايران و همكاري بلندمدت ترجيح دادند شايد هيچگاه فكر نمي‌كردند اين تصميم شان مي‌تواند بازي را از زمين‌شان خارج كرده و توپ را به زمين ديگر رقيب اروپايي‌شان ببرد. آبي پوشان جاده مخصوص كه هنوز كينه ترك يك‌شبه فرانسوي‌ها آن هم بعد از 23 سال همكاري مستمر را دارند بعد از لغو تحريم‌ها و توافق وين آن روي سكه خود را نشان دادند و ديگر از سازش مسالمت آميزشان صحبت نمي‌كنند. گويا آنها نيز به خوبي فهميده‌اند هر نوع تصميمي كه امروز براي توليدات خود بگيرند مي‌تواند بازار آينده‌شان را تحت تاثيربگذارد و سهم‌شان را در بازار ارتقا داده يا به‌شدت كاهش دهد. بي‌شك خودروسازان جاده مخصوص بعد از ورود بي‌سابقه خودروهاي متنوع خارجي و تغيير ذايقه ايراني‌ها براي استفاده از خودروي با كيفيت به جاي خودروي ملي به خوبي فهميده‌اند كه ديگر در بازار خودرو قيمت حرف اول را نمي‌زند و آنچه مي‌تواند بقاي خودروسازان را تضمين كند، كيفيت است. نگاهي به كارنامه كاري پژو در ايران نشان‌دهنده بدقولي‌هاي اين شركت فرانسوي در برخورد با صنعت خودرو ايران است؛ كارنامه‌اي كه از ممانعت فرانسوي‌ها براي دستيابي به خودكفايي در توليد قطعات خودرو تا عدم پرداخت خسارت بابت ترك يك‌شبه ايران توسط كارشناسان پژو را شامل مي‌شود. هرچند كه اين خروج موجب شد تا ايران در ساخت قطعات مختلف مورد نظر پژو به خودكفايي برسد اما هنوز خاطره روزهاي سخت فشار به خودروسازان براي توليد با كيفيت و فشارهاي رواني اعتراضات مردمي براي بي‌كيفيتي توليدات داخلي را از ذهن آبي و نارنجي پوشان پاك نكرده است. موضوعي كه تلنگر تغيير جهت ميز مذاكره را زد و جاده مخصوصي‌ها تمايل خود را به همسايه جنوب شرقي كشور برج ايفل بيش از قبل نشان دادند. ژرمن‌ها كه پيش از اين نيز سابقه همكاري در ايران را داشتند بي‌تمايل به حضور مجدد در ايران نبودند و همكاري حرفهاي در طول سال‌هاي حضور در ايران موجب شد تا نگاه‌ها از همان ابتدا به ميز آلمان‌ها مثبت‌تر از فرانسوي‌ها باشد. بر اين اساس جاده مخصوصي‌ها در عين حال كه بي‌تمايل به همكاري مشترك با چند برند اروپايي نيستند مذاكرات رسمي خود را با آلمان‌ها به سر و سامان بهتري رساندند تا زماني كه فرانسوي‌ها به پاي ميز مذاكره مي‌نشينند با خيال راحت‌تري از مطالبات عقب افتاده خود صحبت كنند. خبرها در هفته گذشته و با ورود هيات آلماني كاملا تاييد‌كننده امضاي قراردادهاي جديد برمبناي همكاري مشترك و انتقال تكنولوژي با ژرمن‌ها بود، البته پيش از اين خبرها حكايت از انعقاد قرارداد ژرمن‌ها با نارنجي پوشان جاده مخصوص داشت و ادامه همكاري با فرانسوي‌ها را براي آبي‌پوشان محتمل‌تر مي‌دانست، اما گويا كلا جاده مخصوصي‌ها به تفاهم مشترك براي همكاري با آلمان‌ها رسيده‌اند و قرار است آلمان جاي رنوي فرانسه را براي خودروسازان دولتي پر كند. بر همين اساس هم هاشم‌يكه‌زارع، مدير خودرويي كه از ديگر مدير خودرويي‌هاي جاده مخصوص پر تجربه‌تر است پيش از آنكه گمانه‌زني‌ها براي بقاي فرانسوي‌ها همزمان با سفر فابيوس به ايران رنگ و بويي جدي‌تر بگيرد به جمع خبرنگاراني آمد كه پيگير نتيجه مذاكرات با آلمان‌ها بودند و از قراردادي 10 ساله صحبت كرد كه مجددا جا پاي ژرمن‌ها را در كيلومتر 14 جاده مخصوص محكم مي‌كند. البته گويا آبي‌پوشان قرارداد كهنه و خاك خورده قبلي خود را نيز به روي ميز آورده‌اند و با مذاكرات جديدشان قرار است با آلمان‌ها به غير از خودروهاي تجاري كه سابقه طولاني در آن دارند، خط توليد خودروي سواري را نيز راه بيندازند. پس آلمان‌ها به زودي - تا دو، سه ماه ديگر- دفتر همكاري خود را در تهران باز مي‌كنند و 50 درصد از سهام شركت ستاره ايران را كه پيش از اين هم بارها از آن به عنوان شركت پيگير توليد بنز در ايران مطرح بود خواهند خريد تا ديگر بهانه‌اي براي ترك بي‌دليل ايران نداشته باشند. آذر ماه 92 و در جريان اجلاس داووس براي نخستين‌بار حسن روحاني، رييس‌جمهور اجازه داد تا سرمايه‌گذاران خودرويي خارجي بتوانند سهامدار خودروسازان ايران شوند. حال به نظر مي‌رسد آبي‌پوشان با همان مجوز، آلمان‌ها را در ايران سهامدار خودرويي كردند و به قولي قرارداد جديدشان را محكم‌تر از قبل بستند تا مشكلاتي را كه طي 23 سال همكاري با پژو داشتند بار ديگر تكرار نكنند. شايد به همين دليل بود كه يكه زارع در گفته‌هايش تاكيد كرد: «فولكس واگن مي‌تواند شريك خوبي براي ايران‌خودرو باشد» و مجددا تاكيد كرد: «مي‌توانيم شريكي مقتدر و متعهد به قول و قرار انتخاب كنيم.»
بنز و حضور تمام قد
وي حتي براي حضور بنز در بازار ايران از لفظ «ورود تمام قد» استفاده كرد تا حمايتش را نشان دهد اما زيركانه گفت: «قرارداد با بنز در راستاي ساخت داخل مناسبي در ايران همراه خواهد بود. ضمن آنكه در اين حوزه نيز بنز اعلام آمادگي كرده كه 30 درصد سهام شركت ايدم را خريداري و توليد موتورهاي روز جهان را آغاز كند. شركت محورخودرو كه توليدكننده اكسل است نيز فعاليت‌هاي خود را با بنز توسعه خواهد داد. به طور كلي بايد گفت فعاليت بنز در ايران بسيار گسترده‌تر از قبل خواهد بود.» فولگس واگن كه بحث همكاري با يكي ديگر از خودروسازان بخش خصوصي را تاكنون پيش برده بود حالا توليدش روي خط‌توليد ايران خودرويي‌ها هم با اما و اگر است، هرچند يكه‌زارع تمايل به همكاري با اين برند دارد اما در مورد آن مي‌گويد: «شركت فولگس واگن مذاكراتي با ايران خودرو داشته است. سياست ما در مذاكرات با اين شركت مانند ديگر شركت‌هاي خارجي موضوعاتي همچون ساخت داخل، سرمايه‌گذاري، انتقال دانش فني و صادرات بوده است اما در نهايت اينكه شريك فولگس واگن در ايران چه شركتي خواهد بود اجازه دهيد از سوي خود اين شركت اعلام شود. با اين حال از نظر ما فولگس واگن يكي از گزينه‌هاي مناسب براي شراكت با ايران خودرو است.»
عرصه تنگ چشم بادامي‌ها
اين مدير خودرويي البته چشم بادامي‌ها را نيز فراموش نكرد و در شرايطي كه بارها صحبت از استفاده از قطعات چيني در محصولات ايران خودرو شده است و بعيد نبود با ادامه تحريم‌ها قراردادهاي محكمي ميان اين خودروساز با چيني‌ها منعقد شود، گفته است: «با آمدن بزرگان خودروسازي جهان به ايران، جاي چيني‌ها تنگ مي‌شود. در گذشته چيني‌ها توانستند با استفاده از فرصت ايجاد شده در ايران حضور يابند. البته درست است كه قيمت خودروهاي چيني مقداري جذاب است اما اين خودروها از نظر كيفيت و مشخصات فني نمي‌توانند با خودروهاي اروپايي رقابت كنند.»
غضب پژويي
اين مدير خودرويي اما وقتي صحبت از پژو مي‌شود به گونه‌اي ديگر صحبت مي‌كند و نشان مي‌دهد هنوز از دست فرانسوي‌ها ناراحت است. بالاخره صحبت‌ها به غرامت‌گيري و مواخذه پژويي‌ها مي‌رسد. شاكله اصلي حرفهاي يكه‌زارع بر اين اصول استوار است: «پژو براي بازگشت به بازار ايران، بايد در خصوص رفتار گذشته خود نيز پاسخگو باشد.؛ براي شركت‌هايي كه به حقوق مردم ايران احترام نمي‌گذارند و با سياست دولت همراه نمي‌شوند، فرش قرمز پهن نمي‌كنيم. پژو بعد از تحريم‌ها ناجوانمردانه و ناعاقلانه بازار ايران را ترك كرد، همكاري ايران خودرو با رنو از قالب رنوپارس خارج شده و به صورت مستقيم درآمده است.»وي مي‌گويد: «بعد از تحريم‌ها پژو در اقدامي غيرعاقلانه و ناجوانمردانه بازار ايران را ترك كرد و 8000 كارگر اين شركت در فرانسه بيكار شدند، بنابراين پژو بايد بداند كه اولا در رابطه با رفتاري كه در گذشته داشته بايد پاسخگو باشد و دوما حداقل تا اين لحظه اين شركت نبايد مطمئن باشد كه قراردادي كه براي همكاري با آن آماده شده حتما امضا مي‌شود و اگر امضا شد اين شركت شريك اصلي ما خواهد بود. در اين زمينه مشكلات ناشي از خروج پژو در ايران در مذاكرات مطرح شده كه ممكن است تبديل به عدد و رقم شود و آن را از پژو مطالبه خواهيم كرد، اما اينكه چه رقمي شود و چه زماني مطالبه، مذاكره خواهد شد. پژو اگر به عنوان شريك اصلي ما انتخاب شد بايد آن را جبران يا اينكه خسارت ما را به صورت ارزي پرداخت كند.»
مذاكره با سوزوكي ژاپن
يكه‌زارع البته بي‌خيال خودروسازان آسيايي نشده و از ادامه همكاري با ژاپن هم صحبت كرده و در پاسخ به سوالي مبني بر مذاكره اين شركت با خودروسازان امريكايي گفته است: «ما تابع سياست‌هاي نظام هستيم و تاكنون با هيچ شركت امريكايي مذاكره نشده است. مذاكراتي با شركت سوزوكي ژاپن داشتيم و در زمينه توليد سه محصول سوييفت، سياز و فلريون به توافق رسيده‌ايم. فلريون با تيراژ بالا توليد خواهد شد و مي‌تواند رقيب محصولات كوچك شركت‌هاي ديگر باشد.»