ارتباط نادرست با فرآيند ارتباطات
تا آن زمان بزرگترين اشتغالزاي جهان بود (اين صنعت حدود ۴۰ شاخه وابسته داشت و طيف وسيعي از مشاغل را پوشش ميداد)؛ اما نويسنده كتاب پيشبيني كرده بود كه آينده مشاغل به سمت فناوريهاي نوين، به ويژه ميكروپروسسورها و كامپيوتر خواهد رفت.
امروز نيز همين روند ادامه دارد و بسياري از مشاغل به حوزههاي فناوري اطلاعات و ارتباطات وابستهاند.
تحولات قدرت در جهان و نقش اطلاعات - در گذشته، قدرت در جهان معادل با سلطه نظامي و تسلط بر زمين، هوا يا دريا تلقي ميشد، اما امروز بسياري از صاحبنظران معتقدند كه قدرت در آينده مبتني بر اطلاعات و دانش خواهد بود. با رشد هوش مصنوعي و تحولات علمي، قدرت اطلاعاتي به محور اصلي تبديل شده است.
سرمايهگذاري اندك در حوزه ارتباطات - متاسفانه ميزان سرمايهگذاري ما در فناوريهاي ارتباطي بسيار اندك است. كل سرمايهگذاري ما حدود يك ميليارد دلار و اندازه بازار فناوري ارتباطات در كشور حدود دو ميليارد دلار است. اين ارقام، سهم ناچيزي از توليد ناخالص داخلي را به خود اختصاص دادهاند.
توسعه پلتفرمها؛ نياز ضروري اقتصاد - موضوع مهم ديگر، مساله توسعه است. شواهد حامي از آن است كه پلتفرمها در كشور در مقياس بزرگ رشد نميكنند. هر پلتفرمي كه به مرحله رشد ميرسد بايد الزاما با يك شريك دولتي همراه شود. اگر بپذيريم كه سهم ما از توليد ناخالص داخلي پايين است، بايد به توسعه پلتفرمهاي بزرگ بخش خصوصي اجازه بدهيم. نقش دولت بايد محدود به تنظيمگري (رگولاتوري) و ايجاد زيرساختها باشد.
نسبت توسعه ارتباطات با عدالت - مساله مهم ديگري كه باعث نگراني است، نسبت ميان گسترش ارتباطات و عدالت است. به عنوان نمونه، گسترش مدارس هوشمند هر چند يك ضرورت است، اما در عمل ميتواند به تعميق نابرابري منجر شود. چه كساني از اين امكانات بهرهمند ميشوند؟ چه كساني نميشوند؟ در روز جهاني ارتباطات در سال ۲۰۲۵، شعار «عدالت جنسيتي» مطرح شد. براساس آمار، ۲.۶ ميليارد نفر در جهان به اينترنت دسترسي ندارند و زنان، سهم بيشتري از اين گروه را تشكيل ميدهند.
عدالت ديجيتال و گروههاي كمصدا - موضوع عدالت ديجيتال فراتر از مدارس و زنان است. به عنوان مثال، من سه شب در هفته با دختري كه از بدو تولد روي تختي با ابعاد يكونيم متر در يك متر زندگي ميكند، وقت ميگذرانم. او براي ديدن سادهترين منظرهها بايد با سختي جابهجا شود. نه ميتواند سوار هواپيما شود، نه خودرو و نه حتي به سينما برود. ما اخيرا برايش برنامهريزي كردهايم تا بتواند به سينما برود، اما همين هم با دشواريهاي فراوان همراه است. سهم چنين افرادي از فناوريهاي نوين، مبلمان شهري و هوش مصنوعي چقدر است؟ درحالي كه ما درباره آينده ارتباطات و نقش هوش مصنوعي سخن ميگوييم، گروههايي هستند كه كوچكترين سهمي از اين پيشرفتها ندارند.
مطالعه و دغدغههاي پژوهشي درباره امنيت و اخلاق - گسترش هوش مصنوعي ميتواند نسبت معكوسي با امنيت فردي و انساني داشته باشد. اين فناوري بهراحتي به نهادها، سازمانها و حتي افرادي كه به نوعي با دادهها و ابزارهاي ارتباطي دسترسي دارند، ميتواند مورد سوءاستفاده قرار گيرد.
گسترش روندهاي غيراخلاقي با سوءاستفاده و شكستن حريمها - امنيت فردي موضوعي بسيار مهم است كه در پيوند با بحث اخلاق قرار دارد. اخلاق نيز از سويههاي گوناگون ممكن است مورد سوءاستفاده قرار گيرد؛ از سوءاستفادههاي علمي گرفته تا ديگر انواع آن. شكستن حريمهاي اخلاقي، موضوعي اساسي در اين عرصه است كه معتقدم متخصصان جامعهشناسي و ارتباطات اجتماعي نبايد از كنار آن بيتفاوت عبور كنند.
سياست فيلترينگ؛ عامل تقويت آنچه از آن ميترسم - گسترش فيلترينگ باعث دسترسي بيشتر كودكان و نوجوانان به محتواهايي شده كه اساسا فيلترينگ به بهانه آنها صورت گرفته است و اين امر موجب زيانهاي بزرگ به توسعه اشتغال و بزرگ شدن اقتصاد ديجيتال شده است.