جرايم اجتماعي و امنيتي
عمادالدين باقي
روزنامه جوان ۱۴ مرداد ۱۴۰۴ تيتر زده: «بازداشت ۱۱۴ هزار دزد در ۴ ماه» در ادامه از قول سردار منتظرالمهدي، سخنگوي فراجا آورده است: طي اين مدت قريب به ۱۱۴ هزار و ۸۱۳ نفر سارق دستگير شده‌اند و شاهد كاهش ۱۹درصدي آدم‌ربايي و كاهش ۲۰درصدي قتل بوده‌ايم. پليس با شناسايي و دستگيري هزاران شرور و مقابله مسلحانه با آنها، موفق شد ۱۴ تن از اشرار مسلح را كه در برابر نيروهاي انتظامي مقاومت كرده بودند، به هلاكت برساند.»
آمار مثبت كاهشي در جرايم، نوعي انحراف ذهني ايجاد كرده و مخاطب را از نكته مهمي غافل مي‌كند. گرچه از اقدامات نيروي انتظامي بايد تقدير كرد اما آمارهاي اعلامي از جنبه جرم شناختي و آسيب شناختي بايد مورد تحليل قرار گيرند. بازداشت ۱۱۴ هزار دزد در ۴ ماه يك عدد خالي نيست كه كم و زياد شدن آن اثري نداشته باشد، بلكه ارقامي هستند كه آثار كيفي و عيني و عملي دارند. با تذكر اين نكته بديهي و عام كه اصولا آمار جرايم در همه دنيا فقط بيانگر نوك كوه يخ است نه همه واقعيت و فقط شامل آمار شناسايي شده‌ها و بازداشت شده‌ها است و اين آمار فقط مربوط به يك‌سوم از سال است. غير از جنبه اجتماعي و ابعاد ناامني سرقت و شرارت و غير از اينكه بيكاري و فقر نه علت‌العلل بلكه عامل تشديد و افزايش اين وضعيت است، بايد به يك نكته امنيتي هم توجه شود. اين نكته پس از جنگ اخير كه معلوم شد موساد و سيا، شبكه عملياتي گسترده‌اي در كشور شكل داده‌اند، اهميت پيدا مي‌كند. بدون شك جاسوسي و در خدمت بيگانه قرار گرفتن نمي‌تواند صرفا به دليل فقر و بيكاري باشد. وجود افراد بي‌نياز در كيان متهمان همكاري با بيگانه نشان مي‌دهد كه انگيزه‌هاي مختلف سياسي، ايدئولوژيك، شخصي، رواني، جاه‌طلبانه، زياده‌طلبي و امنيت تا نيازهاي مادي، طيفي از دلايل و انگيزه‌ها را تشكيل مي‌دهند اما در مورد نيروهاي ميداني و عملياتي انگيزه‌هاي اقتصادي بيشتر نقش دارد. طبق تجربه شخصي از مشاهده اين افراد در زندان و نيز اخبار و روايت‌هايي درباره عده‌اي از دستگير‌شدگان، نيروهاي جذب شده نوعا افرادي هستند كه هيچ درك درستي از مسائل و مصالح سياسي و ملي ندارند و به دليل شرايط اقتصادي در دام افتاده‌اند اما براي سرپوش گذاشتن بر ضعف‌هاي مديريتي كشور به عنوان عامل اصلي وقوع جرايم، مجازات مي‌شوند. تاكيد بر اين نكته از اين لحاظ قابل توجه است كه قضات اگر به «قاعده سبب اقوي از مباشر» و دلايل و انگيزه‌هايي كه سيستم مديريتي هم به نوعي در آن مقصر است، توجه نكنند و مجازات‌هاي سنگين براي اين افراد مقرر نمايند، اصل بنيادي عدالت در قضاوت را رعايت نكرده‌اند. كسي كه براي يك موبايل جان انسان بي‌گناهي را مي‌گيرد يا ريسك مي‌كند اگر به او پيشنهاد انجام عملياتي در ازاي مقاديري دلار بشود فكر مي‌كنيد چند درصد احتمال پذيرش دارد؟ بنابراين مساله فقر و بيكاري، فقط نشانگر يك سوء مديريت و يك ناهنجاري اجتماعي و اخلاقي نيست بلكه يك موضوع امنيتي هم هست. در همه جاي جهان از لشكر فقرا يا جويندگان شغل و درآمد، نيروي مزدور و ارتش سركوب درست مي‌كنند كه چون انگيزه‌هاي مالي نيرومندي وجود دارد و عاطفه و انگيزه‌هاي انساني در آن غايب است، معمولا نيروهاي خشني هستند. اكنون خشونت و بي‌رحمي ارتش اسراييل عليه مردم غزه و كودكان كه جهانيان را به شگفتي و خشم واداشته يك دليلش، وجود صهيونيست‌هاي ايدئولوژيك و نژادپرست در ارتش اسراييل است اما دليل مهم ديگرش اين است كه بخشي از ارتش اسراييل، نيروهاي اجير شده از مليت‌هاي مختلفند. اين فقط شما نيستيد كه مي‌توانيد از لشكر فقرا و بيكاران، ارتش جنگي بسازيد، چنين فرصت و امكاني همواره براي دشمن هم وجود دارد.