سايه روشن‌هاي شروع جذاب‌ترين ليگ فوتبال
لذت ببريد، شايد آخرين بار باشد!
ستون‌نويس نشريه اتلتيك نگاه جالبي به شروع ليگ برتر انگليس داشته است.
به گزارش روزنامه اعتماد و به نقل از اتلتيك، اگر مثل تمام دوستانم شما هم جام جهاني باشگاه‌ها با فرمت جديد و گسترده اين تابستان را دنبال نكرديد، چند بازي خوب، چند شگفتي، مقدار زيادي حضور دونالد ترامپ و يك قهرماني غيرمنتظره براي چلسي را از دست داديد.
اين تورنمنت بد نبود و همين «بد نبودن» كافي بود تا تضمين كند كه چهار سال ديگر دوباره برگزار خواهد شد و اين يعني شايد آغاز پايان فوتبالي را كه قبلا ما مي‌شناسيم، از دست داده باشيد.
فصل جديد ليگ برتر جمعه شب آغاز شد. بسياري از بهترين بازيكنان جهان وارد فصلي يازده ماهه شدند كه با جام جهاني تابستان آينده به پايان مي‌رسد؛ جام جهاني قديمي اما با ۴۸ تيم و ۱۰۴ بازي، نه ۳۲ تيم و ۶۴ بازي مثل دوره‌هاي اخير. اين تنها كمتر از پنج هفته پس از آن است كه چلسي در نيويورك، پاري‌سن‌ژرمن را شكست داد، اما فقط دو هفته بعد از آنكه منچستريونايتد برابر اورتون مساوي كرد تا در رقابت نمايشي مخصوص ليگ برتر در امريكا، موسوم به «سري تابستاني» قهرمان شود.
ديگر فقط بازيكنان بزرگ نيستند كه در چرخه بي‌پايان توليد محتوا گرفتار شده‌اند. اولين مرحله مقدماتي ليگ قهرمانان در هشتم جولاي برگزار شد، همان روزي كه چلسي در نيمه‌نهايي جام جهاني باشگاه‌ها، فلامينگو را شكست داد. اين تورنمنت نه پاياني بر فصل 25-2024 بود و نه آغازي بر فصل 26-2025 ديگر چيزي به نام «شروع» يا «پايان» فصل وجود ندارد.
ليگ‌هاي پايين‌تر در ايرلند شمالي، اسكاتلند، ولز و ساير نقاط شمال اروپا هميشه زودتر شروع مي‌شوند، اما ليگ‌هاي يك و دو انگلستان فصل خود را از اول آگوست آغاز كردند. در واقع، بارنت و نيوپورت كانتي در ۲۹ جولاي، حتي پيش از آنكه بيشتر هوادارانشان به تعطيلات تابستاني بروند، در دور مقدماتي جام اتحاديه به مصاف هم رفته بودند. اين يعني هر چيزي غير از فوتبال.
فوتبال ليگ انگلستان (EFL) چاره‌اي جز شروع زودهنگام نداشت، چون تنها راه اين است كه شرايط براي حضور 9 تيم انگليسي در رقابت‌هاي اروپايي كه يك ركورد محسوب مي‌شود، مهيا شود.
وقتي يوفا در سال ۲۰۲۱ رقابت سوم اروپايي (كنفرانس ليگ) را اضافه كرد و سپس در ۲۰۲۴ هر سه رقابت باشگاهي را گسترش داد، بازي‌ها و تيم‌هاي بيشتري به تقويم فشرده افزوده شد. ليگ قهرمانان از ۱۲۵ بازي به ۱۸۹ بازي در فصل گذشته رسيد و وقتي چنين اتفاقي بيفتد، هر دوره جديد جام اتحاديه خودش يك معجزه كوچك محسوب مي‌شود.
البته شايد EFL مي‌توانست برنامه‌ريزي براي جام اتحاديه را كلا متوقف كند، اما باشگاه‌هاي ليگ برتر و هوادارانشان همچنان به بردن آن علاقه دارند. هواداران نيوكاسل كه قطعا همين حس را داشتند. علاوه بر اين، جام اتحاديه بخش بزرگي از درآمدهاي تلويزيوني EFL را تشكيل مي‌دهد و حضور تيم‌هاي ليگ برتر در اين رقابت يكي از معدود كمك‌هايي است كه دسته اول فوتبال به باقي هرم حرفه‌اي مي‌كند. حذف آن يعني ريچارد مسترز (رييس ليگ برتر) بايد تلاش بيشتري كند تا سهامدارانش را قانع كند قبل از ورود نهاد جديد ناظر فوتبال، پول بيشتري به پايين‌دستي‌ها بفرستند. اما اين تنها دغدغه او نيست.
مسترز سال‌هاست درباره اين واقعيت حرف مي‌زند كه ليگ برتر براي بيش از سه دهه بدون تغيير مانده است؛ ۲۰ تيم، ۳۸۰ بازي. او اوايل همين ماه دوباره تكرار كرد، وقتي بي‌بي‌سي از او پرسيد چرا ليگ برتر به ۱۸ تيم كاهش پيدا نمي‌كند. مسترز گفت: «فكر نمي‌كنم بايد مجبور به اين تصميم شويم. من كاملا با رشد فوتبال و مسابقات هيجان‌انگيزي كه باشگاه‌هايمان مي‌توانند در آن شركت كنند موافقم، اما نه به قيمت فوتبال داخلي.»
فيفا و يوفا بارها تلويحا اشاره كرده‌اند كه ليگ‌هاي ۱۸ تيمي با حداكثر ۳۰۶ بازي، نقطه‌اي است كه بايد به آن مي‌رسيديم. بوندس‌ليگاي آلمان از ۱۹۶۵ هجده تيمي است و ليگ ۱ فرانسه هم در ۲۰۲۳ اين تغيير را اعمال كرد. اين يعني حالا فقط انگليس، ايتاليا و اسپانيا ليگ‌هاي ۲۰ تيمي در اروپا دارند.
سري A ايتاليا سال گذشته درباره كاهش به ۱۸ تيم راي‌گيري كرد، اما باشگاه‌ها با اختلاف ۱۶ به ۴ به حفظ وضعيت فعلي راي دادند. جالب اينكه چهار باشگاه موافق كمتر شدن تيم‌ها، ميلان، اينتر، يوونتوس و رم بودند. اگر لاليگا اين موضوع را به راي بگذارد، همه مي‌دانيم بارسلونا و رئال مادريد به چه چيزي راي خواهند داد.
با اين حال، تصميم فرانسه هر فصل بدتر به نظر مي‌رسد، چون قرارداد پخش تلويزيوني‌شان سقوط كرده و پاري‌سن‌ژرمن با تكيه بر سرمايه قطري و درآمدهاي خارجي از بقيه تيم‌ها فاصله گرفته است. ساير تيم‌ها حالا واقعا به همان درآمدهاي بيشتر ناشي از بازي‌هاي اضافه نياز دارند.
اما باشگاه‌هاي بزرگ ديدگاه جهاني دارند؛ هواداران خارجي و اسپانسرهاي بين‌المللي. يوفا و حالا فيفا ارزش رقابت‌هاي بين‌المللي را به آنها نشان داده‌اند و آنها بيشتر مي‌خواهند، حتي اگر به معناي كم شدن زمان فوتبال داخلي باشد.
آيا بزرگان انگليس به كاهش ليگ برتر راي خواهند داد؟ شايد، شايد هم نه. برخلاف همتايان اروپايي‌شان، آنها هنوز مزاياي فوتبال داخلي را در ترازنامه‌هاي مالي‌شان مي‌بينند. ليگ برتر، به دلايل مختلف، نزديك‌ترين چيز به يك سوپرليگ اروپايي است از زماني كه شش تيم بزرگ همراه با بارسا، يووه، رئال و ديگران براي راه‌اندازي ليگ سوپر اروپايي توطئه كردند، آن پروژه تنها در ۷۲ ساعت با تركيبي از برنامه‌ريزي ضعيف، قدرت هواداران و سياست‌ورزي دولت بريتانيا فروپاشيد. اما به جاي مجازات، ۱۲ باشگاه بنيانگذار ESL پاداش گرفتند: ليگ قهرمانان گسترش يافته و جام جهاني باشگاه‌ها با ساختار جديد پديد آمده.
با افزايش ارزش حق پخش‌هاي خارجي ليگ برتر، پر بودن ورزشگاه‌ها (و رشد آنها) و حضور تقريبا نيمي از باشگاه‌ها در اروپا، وضعيت فعلي خوب به نظر مي‌رسد. اما مسترز مي‌داند چه آينده‌اي در پيش است.
خسته از دست‌اندازي‌هاي فيفا به تقويم، ليگ برتر همراه با ديگر ليگ‌هاي داخلي اروپا و اتحاديه‌هاي بازيكنان، شكايتي رسمي عليه فيفا نزد كميسيون اروپا مطرح كرده است. با آوردن قوانين رقابت اتحاديه اروپا به دعواي فوتبال، ليگ‌ها و بازيكنان عملا به فيفا مي‌گويند كه بازي به نقطه اشباع رسيده، بازيكنان از پا افتاده‌اند و ديگر چيزي براي حذف از تقويم (مثل تكرار بازي‌هاي جام حذفي) باقي نمانده است.
البته اين سوال پيش مي‌آيد چرا همين ليگ‌ها و بازيكنان در برابر گسترش‌طلبي يوفا متحد نشدند، اما يوفا دست‌كم نمايندگاني از ليگ‌ها و اتحاديه‌ها را پيش از تصميم‌گيري دعوت مي‌كند. فيفا اما تنها با بيانيه مطبوعاتي و عكس يادگاري «مشورت» مي‌كند.
و اين ما را دوباره به جام جهاني باشگاه‌ها مي‌رساند، تورنمنتي كه شايد كاملا از دستتان در رفته باشد. شايد هيچ مسابقه‌اي را نديده باشيد، فقط شنيده باشيد كه تماشاگران كم بودند، هوا غيرقابل تحمل بود و چند بازي يك‌طرفه برگزار شد. شايد فقط چند ميم از كول پالمر ديده باشيد كه كاري خنده‌دار يا درخشان انجام داده است.
راستش من هم لحظه زنده آن را نديدم، فقط خبرها را خواندم و كليپ‌هاي برترش را در شبكه‌هاي اجتماعي ديدم، تقريبا همان روشي كه بچه‌هايم بيشتر فوتبال را دنبال مي‌كنند. نزديك‌ترين حالت به ديدن زنده براي من تعطيلات در اسپانيا بود، جايي كه فينال روي همه تلويزيون‌هاي بارها و رستوران‌ها پخش مي‌شد. احتمالا فيفا و شريك پخش اينترنتي‌اش DAZN من و هزاران رهگذر ديگر را هم در آمار بينندگانشان حساب كردند. اشكالي ندارد؛ نتيجه را ديدم و وقتي بازيكنان پي‌اس‌جي و مربي‌شان لوييز انريكه در پايان بازي از كوره در رفتند كمي برايم جالب شد.
اين نشان مي‌دهد كه براي آنها اهميت داشت. بازيكنان چلسي هم خيلي خوشحال بودند، هر چند كمي گيج از اينكه چرا رييس‌جمهور امريكا وسط جشنشان ظاهر شد. اما هيچ كس به اندازه اينفانتينو خوشحال نبود. او مي‌دانست به اندازه كافي موفق بوده تا پول سعودي‌ها دست‌كم ۲۰۳۴ در جريان بماند.
مسترز به بي‌بي‌سي گفت: «اينكه رقابت‌پذيري فرمت و زمانبندي و اقتصاد پشت آن چگونه است، مساله من نيست. وظيفه من بررسي تاثير اين مسابقات روي تقويم و رقابت‌هاي داخلي است كه ليگ برتر هم يكي از آنهاست. از ۱۹۹۴، ليگ برتر هميشه ۳۸۰ بازي و ۲۰ تيم داشته است. حالا داريم تقويم داخلي خودمان را فداي گسترش اروپايي و جهاني مي‌كنيم. از بازيكنان مي‌خواهيم مسابقات بيشتري انجام دهند. بايد در بالاترين سطح، گفت‌وگوي واقعي بين فيفا و ذي‌نفعان وجود داشته باشد. متاسفانه اين گفت‌وگو وجود نداشته است.»
بله و حالا تنها بحث اين است كه آيا جام جهاني باشگاه‌ها در ۲۰۲۹ بايد به ۴۸ تيم افزايش يابد يا فيفا هر دو سال يك‌بار آن را برگزار كند، يك‌بار در تابستان و يك‌بار در زمستان در نقاط مختلف جهان. اگر چنين شود و ترديدي هم نيست كه فيفا همين را مي‌خواهد، در كنار برگزاري جام جهاني مردان در هر دو سال بايد با ليگ‌هاي ۱۸ تيمي، هرم‌هاي حرفه‌اي عميق و جام‌هاي ملي تاريخي خداحافظي كنيم. حتي شايد در نهايت فقط ليگ‌هاي ۱۶ تيمي باقي بمانند.
وقتي چنين شود، همه ما مي‌فهميم كه مشكل «فشردگي تقويم» فقط مختص چند ستاره بزرگ نبوده است.
پس از اين فصل لذت ببريد، حتي آن را گرامي بداريد، چون شايد فصل‌هاي زيادي مثل آن باقي نمانده باشد.