گروه گزارش
با حكم روز گذشته شوراي سياستگذاري ائمه جمعه كشور و معرفي محمدحسين طاهري آكردي به سمت سرپرست ستاد امر به معروف و نهي از منكر مشخص شد كه تغيير در راهبرد اين ستاد تنها تعويض نام بوده و بهرغم كنار رفتن كاظم صديقي بعد از حواشي فراوان از اين جايگاه، قرار نيست تغيير خاصي در مشي و منش عملكردي ستاد رخ بدهد. طاهري آكردي مشخصا در سالهاي اخير با موضعگيريهاي روشن در قبال مسائل حوزه حجاب و رويكردهايي سياسي از قبيل عضويت در «تشكل شريان» نشان داده كه چگونه فكر ميكند و به دنبال چه رويكردهايي در حوزههاي فرهنگي و سياسي است.
اين دومين بار است كه طاهري آكردي جايگزين يكي از اعضای اين ستاد ميشود. خردادماه دو سال پيش هم او به عنوان جايگزين هاشمي گلپايگاني به اين ستاد آمد و دبير شد. حالا اما يك پله در سلسله مراتب اين ستاد بالاتر رفته است. ستاد اما با اين تغيير دروني به نظر ميرسد عقبگردي نسبت به وضعيت فعلياش نيز داشته باشد.
تصدي سمت دبيري و تكيه بر صندلي هاشمي گلپايگاني
خرداد سال 1402 تنها چند روز پس از مطرح شدن خبر استعفای هاشمي گلپايگاني، دبير وقت ستاد امر به معروف در اعتراض به لايحه حجاب و همزمان با تاييد تغيير چهره اين جايگاه، نام طاهري آكردي بر سر زبانها افتاد. در نهايت هفتم خردادماه او به عنوان دبير جديد ستاد امر به معروف معرفي و جانشين محمدصالح هاشميگلپايگاني معرفي شد. هاشمي گلپايگاني، دبير سابق ستاد «امر به معروف و نهي از منكر» از اصليترين چهرههاي مخالف با لايحه حجاب كه در آن روزها هنوز تبديل به قانون نشده بود، است. البته همان زمان هم كه خبرهايي از «استعفاي اعتراضي» او در واكنش به اين لايحه منتشر شد، مشخص بود اعتراض هاشمي گلپايگاني نه در جهت اعتراض به شيوه مبارزه با بدحجابي در اين لايحه بلكه در انتقاد از ناكافي بودن اهرمهاي برخورد در حوزه حجاب بود.
هاشمي گلپايگاني از خرداد ۱۴۰۰ به عنوان دبير ستاد امر به معروف و نهي از منكر منصوب شد. اظهارات او بهخصوص در برهه زماني رخدادهاي پاييز 1401 بازتاب وسيعي داشت. در همان ايام بود كه گفت: «چند ميليون راننده تاكسي اينترنتي اگر بدانند كه با سوار كردن فرد بيحجاب جريمه ميشوند بالاي 50 درصد مشكل كشف حجاب در خودروها حل ميشود و در اين صورت 4 ميليون آمر به معروف و ناهي از منكر بدون هر گونه تنشي خواهيم داشت» يا تاكيد كرد كه «خروجي طرح جامع عفاف و حجاب ستاد امر به معروف و نهي از منكر كشور بازگشت عفاف و حجاب به روال قانوني و طبيعي خود و خروج از التهاب و هنجارشكني ظرف 2 سال است».
او در مهرماه سال 1401 در شرايط پرالتهاب از رويه رسيدگي به گزينشهاي آموزش و پرورش نيز انتقاد كرد و گفت: «نمايندگان مجلس در حركتي سياسي - انتخاباتي به وزارت آموزش و پرورش اجازه دادند 25 هزار نفر را استخدام و ظرف تنها 18 روز گزينش كند. با اين نحوه گزينش، احتمال اينكه معلماني بياعتقاد به دين وارد مدارس شوند بالاست و بعد انتظار داريم كه خروجي مدارس، دختران باحجاب باشد!»
محمدحسين طاهري آكردي كيست و درباره او چه ميدانيم؟
طاهري آكردي كه در زمان تصدي سمت دبيري اين ستاد، ۴۷ ساله و حالا در 49 سالگي سرپرستي كل اين ستاد را برعهده گرفته، متولد قم است. او در سال ۱۳۶۸ وارد حوزه علميه قم شد و علاوه بر تحصيلات حوزوي در رشته اديان و عرفان دكترا دارد در حال حاضر عضو هيات علمي و دانشيار گروه اديان موسسه آموزشي پژوهشي امام خميني است.
در وبسايت منتسب به خود طاهري آكردي قيد شده است كه او در سال ۱۳۸۹ چند «واحد درسي مربوط به كتاب مقدس» را در موسسات وابسته به واتيكان در رم گذرانده و همچنين در زمينه آنچه «گفتوگوي اديان» خوانده ميشود، فعاليت داشته و چند كتاب درباره اسلام و مسيحيت و بهويژه كليساي كاتوليك نيز به رشته تحرير در آورده است.
مريد مصباحيزدي و رفيق محمود نبويان
طاهري آكردي، رفيق نزديك سيدمحمود نبويان، از برجستهترين چهرههاي قم در زمينه مخالفت با برجام و حوزههاي مدافع افزايش اختيارات آمران به معروف در موضوع حجاب است. نبويان و طاهري آكردي هر دو از شاگردان محمدتقي مصباحيزدي هستند. علاوه بر اين نام طاهري آكردي در ليست امضاكنندگان نامهاي بود كه پس از درگذشت محمدتقي مصباحيزدي منتشر شد، درج شده است. طاهري آكردي، در سال 1400 در فهرست تهران جبهه پايداري براي انتخابات مجلس يازدهم حضور داشت. در آن زمان او با عنوان «متخصص حوزه رسانه و فضاي مجازي و فعال فرهنگي» معرفي شده بود.
رياست مركز آموزش مجازي موسسه امام خميني و رياست «موسسه بينالمللي آينده پژوهي، دين و صلح جهاني» و البته سابقه طولاني شاگردي مصباحيزدي به خوبي گوياي نگاه او به موضوعات فرهنگي در زمينه حكمراني ديني است. طاهري آكردي قبل از ورود به ستاد امر به معروف در سال 1402 در ديوان محاسبات مشاور فرهنگي بود.
ورود به ستاد امر به معروف و به راه افتادن غائله حجاببانها
با شروع دوران فعاليت طاهري آكردي در ستاد امر به معروف به عنوان دبير فعاليت حجاببانها نيز آغاز شد. پاييز سال 1402 يعني حدود كمتر از 6 ماه بعد از شروع دوران دبيري او در اين ستاد با انتشار اخباري از ظهور حجاببانها در سطح شهر، طاهري آكردي از اين اقدام دفاع كرد و در پاسخ به كساني كه ميگفتند بايد مجوز فعاليت اين گروهها روشن شود تاكيد كرد كه كار خير نيازي به مجوز ندارد.
او در همان زمان تشريح كرد كه بيش از ۲۸۵۰ حجاببان در تهران حضور دارند و تا به حال 200 هزار بار به زنان درباره پوشش تذكر دادهاند. به گفته او تشكيل اين گروه، حاصل هماهنگي سپاه پاسداران، بسيج، پليس، شهرداري و دادستاني بوده است و رايگان فعاليت ميكند.
عليرضا زاكاني، شهردار تهران هم روز ۲۰ آبان در گفتوگو با خبرگزاري «موج» درباره حضور حجاببانان گفته بود: «افرادي كه در ايستگاههاي مترو ميبينيد و امر به معروف و نهي از منكر ميكنند، مجموعههاي مردمي خودجوش هستند.» معينالدين سعيدي، نماينده وقت مجلس در اعتراض به فعاليت اين نيروها بدون مجوز روشني، درخصوص نامشخص بودن متوليان آنها گفت كه «بايد مشخص شود متولي كيست؛ شهرداري است يا نيروي انتظامي؟ همين كه متولي مشخص نيست، نشان ميدهد كه اصل كار ايراد دارد.»
محسن برهاني نيز در توييتي با بيان اينكه «كسي اين تونلها را گردن نميگيرد» نوشت: «بنا به نظر وزير كشور، تونل وحشتي كه در مترو راه انداختهاند، كاملا خودجوش است و هيچ مجوزي به تونلشان داده نشده است. حال اگر غيرخوديها تونل درست كنند همينقدر روشنفكرانه برخورد ميكنيد يا با ماده ۶۱۰ (اجتماع و تباني) به جانشان ميافتيد؟»
ناصر اماني، عضو شوراي شهر تهران هم به اين نيروها واكنش نشان داد و تاكيد كرد كه «صحبتهاي وزير كشور ابهامات زيادي را ايجاد كرده است. اگر نيروهاي مردمي هستند كه بدون مجوز نميتوانند در مترو مستقر شوند. از سوي ديگر هم نيروهاي زن و هم نيروهاي مرد يونيفرم و آرم دارند كه بايد پيگيري و روشن شود.»
روزنامه فرهيختگان هم در گزارشي نوشت: «نكته قابل توجه اما بيشتر شدن نيروهاي فراجا در محوطه مترو، روبهروي گيتها و كنار حجاببانان است. زماني كه از گيت قصد خروج داريد، مجددا مردي جوان با دوربيني كوچك روبهرويتان ظاهر ميشود تا تصويرتان را ثبت كند.»
فرهيختگان در بخش ديگري از اين گزارش نيز تاكيد كرده بود كه «پس از گيت ورودی و جايي كه قصد داريد به سمت يكي از دو خط مترو برويد، تعداد حجاببانان به وضوح بيشتر است و تذكرشان هم جديتر است.»
هيچ يك از اين واكنشها اما باعث عقبنشيني ستاد امر به معروف و دبير آن نشد و گفت كه اين افراد «جمعي از گروههاي انقلابي و مردم» هستند كه «بدون هيچ چشمداشتي» تذكر لساني ميدهند.
خبرگزاري ايرنا در آن زمان گزارش داد كه طاهري آكردي تاكيد كرده كه حجاببانها «جهت آموزش در بحث تعامل و گفتار با ديگران به ستاد امر به معروف و نهي از منكر مراجعه كردهاند و ما نيز آموزشهاي لازم را دادهايم.»
او در واكنش به انتقادات از تشكيل اين گروه كوتاه نيامد و گفت كه «اخيرا مباحثي درباره مجوز داشتن يا نداشتن اين گروهها مطرح شده است. مگر كار خير مجوز ميخواهد؟»
طاهري آكردي همچنين تاكيد كرده بود كه تعداد افراد حجاببانها بيش از ۲۸۵۰ نفر هستند كه «في سبيلالله مشغول به فعاليت هستند» و «براساس آخرين گزارشي كه چندي پيش به ما دادند، حدود ۲۰۰ هزار تذكر داده بودند. براساس گفته خودشان مشكل بالاي ۹۷درصد افراد با تذكر اوليه حل شده و به درگيري، مشاجره و... نكشيده است.»
او حتي تاكيد كرد كه فقط ۳درصد از ۲۰۰ هزار نفري كه به آنها تذكر حجاب داده شده مشكلشان حل نشده است.
واكنشهاي عجيب به لايحه حجاب
بهمن ماه سال گذشته طاهري آكردي به عنوان دبير ستاد امر به معروف و نهي از منكر در يك نشست خبري گفت: قانون حجاب به آقازادهها و سلبريتيها خيلي پرداخته؛ علت اينكه عليه آن موضع ميگيرند همين بخش است.
او همچنين افزود: به شما قول ميدهم اگر اين قانون ابلاغ شود با مردم عادي هيچ كاري ندارند، چون اكثر ملت ما اهل قانونگريزي نيستند. قانونگريز در اقليت است.
همان زمان طاهري آكردي بياعتنا به مصوبه شوراي عالي امنيت ملي تاكيد كرد «آنچه مجلس تصويب و شوراي نگهبان تاييد كند، قانون است» و گفت: يكي، دو ماده اين قانون را آنقدر بولد ميكنند، اما نكات ايجابي خوبي مانند «پاركسازي اختصاصي براي بانوان» و «معافيت مالياتي براي فعالان عرصه چادر و مقنعه» دارد. اجازه بدهيد قانون اجرا شود، ما مواردي كه قابل اجرا نيست، اصلاح ميكنيم. اگر پارسال ابلاغ ميشد الان اصلاح شده بود، اينكه سخت نيست .
ورود ستاد امر به معروف به ساخت بازيهاي يارانهاي
اسفند ماه سال گذشته طاهري آكردي از ساخت يك بازي رايانهاي در حوزه امر به معروف و نهي از منكر خبر داد و گفت: يك بازي با موضوع سبك زندگي و امر به معروف و نهي از منكر طراحي كرديم كه هر كودكي در آن ميتواند خانه و سبك زندگي آرماني خود را بسازد.
او در گفتوگويي در مورد برنامههاي اين ستاد در حوزه آموزش امر به معروف و نهي از منكر با ابزارهاي نوين تاكيد كرد كه ورود به عرصههاي نوين اگر صورت نگيرد يقينا بايد به سمت تعطيلي برويم، ما در دو حوزه يعني بازيهاي رايانهاي براي كودكان و نوجوانان و پاسخ به سوالات بر اساس هوش مصنوعي ورود كردهايم.
در همين گفتوگو طاهري آكردي ميگويد كه «در بخش بازي كودكان و نوجوانان يك بازي با ۲۰۰ مرحله را شاهد خواهند بود كه بر پايه يك خانهسازي است. در واقع علاقهمندان قراراست سبك زندگي خود را در اين بازي بر پايه علاقههاي خود درست كنند. به اين شكل كه بازيكنندگان مفاهيم امر به معروف و نهي از منكر را در قالب بازي ميآموزند و سپس با سكههايي كه دريافت ميكنند، ميتوانند يك سبك جديد از خانه مورد علاقه خود را طراحي كنند و نهايتا خانه آرماني خود را بسازند.»
از همايش كاشت ناخن تا بستن كاروانسرايي كه آواز زنان را مهيا كرد
بهمن ماه سال گذشته محمدحسين طاهري آكردي دبير ستاد امر به معروف و نهي از منكر، درباره اجراي يك خواننده زن در يك كاروانسرا گفت: ما به اين قضيه ورود كرديم و با شكايت ما كاروانسرا تعطيل شد. مدير گردشگري استان قم هم به جرم اينكه بر زيرمجموعهاش نظارت نداشته است، تغيير كرد. شكايت كرديم و كاروانسرا بسته شد؛ يعني ما نبستيم. ما به قوه قضاييه گفتيم و آنها بستند. ما با گردشگري مكاتبه كرديم و گفتيم اين مدير لايقِ قم نيست. قم شهري مذهبي است و حساسيت دارد. اگر ما اين كار را نميكرديم و اگر مسوول عوض نميشد، شايد خيلي از مردم و مراجع اعتراض ميكردند. شايد اگر ما مداخله نميكرديم، دستگاه ديگري اين كار را انجام ميداد.
او در گفتوگو با اينا تاكيد كرد و گفت: اينكه يك زن نيمهبرهنه بيايد و چيزي بخواند با فرهنگ و تمدن ايراني سازگار نيست. اسلام را كنار بگذاريد؛ دوران اشكانيان، هخامنشيان و ساسانيان را ببينيد، اين رفتار خلاف قانون هم هست. در همين گفتوگو با اشاره به همايشي درخصوص كاشت ناخن كه در قم برگزار شد نيز گفت كه «همايش علمي هم كار فرهنگي محسوب ميشود. در اين همايش كاشت ناخن به عنوان يك موضوع مبتلابه به صورت علمي بررسي شد. كارشناسان هم پزشك و روانشناس بودند و از نظر سلامت جسمي و رواني بررسي كردند. اين امر در جامعه اسلامي منكر است و ما به صورت علمي بررسي كرديم. گفته شد ميلياردها تومان از جيب مردم هزينه و خرج همايش شده است. اما تنها هزينهاي كه براي اين همايش شد، هزينه آن آبميوه و كيك بود؛ چراكه جهاديها اين برنامه را برگزار كردند. تقليل مساله يا تخريب چنين همايشي دور كردن اذهان مردم از مسائل اصلي است.»
لباس جراحي اسلامي و واكنشها به طاهري آكردي
آذر ماه سال 1402 طاهري آكردي به عنوان دبير ستاد «امر به معروف و نهي از منكر كشور» خبر داد كه اين ستاد با همكاري سازمان تامين اجتماعي در حال طراحي ۱۲ مدل «لباس جراحي اسلامي» بيماران در اتاق عمل است تا حدود شرعي رعايت شود.
او در همين رابطه به خبرگزاري ايرنا گفت: سازمان تامين اجتماعي همكاري بسيار خوبي با ستاد امر به معروف و نهي از منكر دارد تا بتوانيم با كمك هم ايده «لباس جراحي اسلامي» را عملي و دغدغه رعايت نشدن حدود شرعي بيمار و كادر درمان در زمان عملهاي جراحي را برطرف كنيم. طاهري همچنين از ادامه پيگيريها براي راهاندازي رشته «امر به معروف و نهي از منكر» در دانشگاهها خبر داد و تاكيد كرد كه كد برخي تك درسها گرفته و نهايي شده و برنامهريزي براي گرفتن كد رشته نيز ادامه دارد.
اظهارات طاهري آكردي البته با واكنشهايي از جانب چهرههاي روحاني مواجه شد. سيدمحمدعلي ابطحي، فعال سياسي اصلاحطلب درباره طراحي پوشش زنان در اتاق عمل با جماران گفتوگويي انجام داد تاكيد كرد كه «اين نوع رفتارها كه اين روزها اتفاق ميافتد مثل الزام به چادر پوشيدن بانوان كارمند در قم يا تونل وحشت در ايستگاههاي مترو يا خواندن فلان دعا در دبستانها قبل از ورود به مدرسه يا مساله تفاوت طراحي لباس جراحي اسلامي، همه اينها افراطيگريهايي است كه آسيبهاي جدي به مباني ديانت ميزند. اين كارها نه تنها در اولويت نيست، بلكه جامعه دينداران از اين نوع افراطگريهايي كه جز اشمئزاز و دوري نسل جوان و جامعه از دين و انگشت كردن در چشم مردم اثر ديگري ندارد، بايد نگران باشد. من شخصا تصور ميكنم از نظر سياسي ممكن است جرياني كه در كشور علاقهمند به مشاركت بالاي مردم در انتخابات نيست و معتقد است كه هر چه مشاركت بيشتر شود آنها آسيب بيشتري ميبييند پشت اين طراحيها باشند؛ لذا اين كارها قهر بودن بخشهاي زيادي از جامعه با حاكميت را بيشتر ميكند.»
ابطحي همچنين گفت كه «از دلايل دلزدگي جامعه از روحانيون اين است كه بسياري از روحانيون سخناني مطرح ميكنند كه نه تنها مورد پذيرش قرار نميگيرد، نه تنها جزيي از احكام اسلام نيست و نه تنها اعتقادات را زير سوال ميبرد، بلكه در جامعه نفرت نسبت به دين ايجاد ميكند. بخشي از خطبههاي نماز جمعه و سخنرانيهاي بخشي از روحانيون كه حكومتي هستند، دليل اصلي وضعيت دينگريزي و روحانيتگريزي در درون جامعه ما است.»
آيتالله سيدمحمدعلي ايازي، عضو مجمع محققين و مدرسين حوزه علميه قم، در گفتوگويي به بيان نكاتي درباره طراحي لباس اسلامي براي پزشكان و پرستاران، حجاب و... پرداخت و گفت: طراحي لباس عمل جراحي اسلامي در مقايسه با موضوعات مهمتر كه در رسالههای علميه آمده، خندهآور است. در اتاق عمل مباحثي وجود دارد كه در قياس با لباس عمل جراحي اسلامي، مسالهاي نيست. امروز در اخلاق پزشكي يا مسائل بهداشتي و درماني اموري جدي وجود دارد كه پزشكان و بيماران را مثل كمبود دارو، وسايل كمك پزشكي و مشكلات روابط ميان بيمار و پزشك خسته و عاجز كرده است كه اين مساله، چند صدم مسائل پزشكي است. از طرفي، ممكن است در اتاق عمل ضرورتهايي باشد، اما بزرگ كردن و جلب توجه كردن، الزاما منتهي به رعايت و توجه نميشود؛ بلكه باعث حساسيت و يك نوع واكنش منفي ميشود. مثل قصه حجاب كه اگر در بستر فرهنگسازي به طور طبيعي و متعارف انجام ميگرفت و خشونت و برخوردهاي نامناسب انجام نميشد، شايد روند گرايش به آن حداقل در خيلي از محيطهاي خانوادگي و جوامع به صورت مناسب بود، اما وقتي كه برخوردهاي غيرمتعارف و خشن و نسجيده انجام ميگيرد، باعث ايجاد حساسيت و نوعي لجبازي درباره برخورد با اين مسائل ميشود.»
عضويت در شريان و مفتخر بودن به آن
بهمن ماه سال گذشته محمدحسين طاهري آكردي درحالي كه سمت دبيري ستاد امر به معروف و نهي از منكر را داشت در گفتوگويي با روزنامه فرهيختگان تاكيد كرد كه «موسس جريان شريان» است و به اين موضوع نيز افتخار ميكند. در پاسخ به سوال «فرهيختگان» در رابطه با فعاليت سياسي ستاد امر به معروف و نهي از منكر عنوان كرد: «روزنامه فرهيختگان به كجا وابسته است؟ كار سياسي نميكند؟ پشت شما فلان آدم سياسي قرار دارد، پس روزنامه شما نيز ابزار دست اوست. اين سوال را بايد از تمام مسوولان كشور بايد بپرسيد. اكنون كه به ما رسيديد، يادتان آمد؟ ...شريان دو سال است كه به طور رسمي فعاليت ميكند. در عرصههاي مختلف مانند فرهنگ، توليد نخبگان، شناسايي مسائل و كمك به دولتها، بايد جوانان انقلاب را جذب كنيم. خيليها دلسرد شدهاند، اما بايد از فكر و ايدههايشان براي كشور استفاده كنيم. اين جريان، البته، يك شاخه سياسي هم دارد و يك شاخه فرهنگي دارد. شاخه سياسي با احزاب در ارتباط است.» او همچنين ادامه داد: «...بنده موسس اين جريان هستم و افتخار هم ميكنم. يك بخش از بدنه جوانان انقلابي، همه جوانان انقلابي را به سمت موضوعاتي مانند محيطزيست و هوش مصنوعي جمع كردهايم و داريم كار ميكنيم. بنده نه دبيركل آنجا هستم و نه به طور كلي عضو آن. ايراد اين كار چيست؟ من متوجه نميشوم. خلاف قانون، خلاف شرع يا خلاف عقل است؟»
دوران تازه در ستاد امر به معروف؟
اگر با حضور طاهري آكردي به عنوان جايگزين هاشمي گلپايگاني تغييري در رويه ستاد امر به معروف براي دوري از تندروي رخ داد حالا هم ميتوان اميد داشت كه با كنار رفتن كاظم صديقي و ظهور طاهري آكردي به عنوان سرپرست اين ستاد نيز گره از كلاف سردرگم سياسي كاريهاي ستاد امر به معروف و خاموش شدن توپخانهاش نسبت به دولت مسعود پزشكيان رخ خواهد داد.
اگر هاشمي گلپايگاني در زمان ارسال لايحه حجاب از قوه قضاييه و دولت به مجلس و بررسي مفاد آن در اعتراض به كارايي اين لايحه تهديد به استعفا كرده بود، طاهري آكردي نيز بياعتنا به مصوبه شوراي عالي امنيت ملي مبني بر توقف ابلاغ قانون حجاب، بر ابلاغ اين قانون پافشاري ميكند و حتي براساس گزارش خبرگزاري فارس در نامهاي به محمدباقر قاليباف از او ميخواهد تا درباره علت عدم ابلاغ قانون شفاف توضيح بدهد و از رويكردي كه منجر به اجرا نشدن قانون مصوب حجاب شده، انتقاد ميكند.
هاشمي گلپايگاني طرفدار مقابله مستقيم با موضوع بيحجابي و سپردن اختيارات بيشتر به ستاد امر به معروف و «آمران به معروف» بود. درنهايت مشخص نشد كه او با استعفاي اعتراضي به كافي نبودن ابزارهاي سلبي و تنبيهي در لايحه حجاب استعفا داده است يا حاشيههاي اظهاراتش درنهايت باعث بركنارياش شد. پشت پرده موضوع هرچه بود با تغيير او تصور ميشد شايد دبير جديد از در جديدي وارد اين ستاد شود اما از همان ابتداي كار مشخص شد كه قرار است در بر همان پاشنه بچرخد.