درباره سريال عمليات مهندسي بازخواني دهه‌اي پر از نفوذ و خيانت
بيژن همدرسي
پخش سريال عمليات مهندسي بهانه‌اي دوباره است براي مرور يكي از حساس‌ترين و پرتنش‌ترين برهه‌هاي تاريخ معاصر ايران؛ دهه‌اي كه جمهوري اسلامي تازه از دل انقلاب بيرون آمده بود و هنوز ساختارهاي مديريتي و امنيتي خود را مستحكم نكرده بود. در چنين فضايي، كوچك‌ترين شكاف‌ها و ساده‌ترين لغزش‌ها مي‌توانست به فرصتي براي دشمنان داخلي و خارجي بدل شود.
دهه شصت تنها صحنه جنگ نظامي در جبهه‌هاي جنوب و غرب كشور نبود؛ بلكه مي‌توان آن را دهه جنگ رواني، نفوذ و خيانت سازمان‌يافته دانست. گروهك‌هاي سياسي و به ويژه سازمان منافقين، با ظاهري انقلابي و با شعارهاي پرطمطراق عدالت‌خواهانه، بخشي از جوانان و دانشجويان پرشور را به دام ايدئولوژي‌هاي مسموم خود كشاندند. در اين سال‌ها، خيانت تنها در سطح عمليات تروريستي خياباني خلاصه نمي‌شد، بلكه نفوذ در دستگاه‌هاي دولتي و امنيتي نوپا، تلاش براي ربودن اسناد و اطلاعات و حتي تحريك برخي مديران ساده‌دل يا جاه‌طلب نيز بخشي از سناريوي آنها بود.
اينكه پاسداران كميته و نيروهاي انقلابي بارها قرباني ربايش و شكنجه كور منافقين شدند، تنها بخشي از واقعيت تلخ آن دوران است. مهم‌تر از آن، احساس ناامني و بي‌اعتمادي اجتماعي بود كه بر خانواده‌ها و مردم سايه افكند؛ ترورهاي كور، بمب‌گذاري‌ها و خيانت‌هايي كه حتي در قلب نهادهاي حكومتي رخ مي‌داد، كشور را به مرز فروپاشي مي‌كشاند.
با اين حال، آنچه مانع تحقق كامل اين سناريو شد، نقش مردم بود. محله‌ها، همسايه‌ها، بازاريان و حتي دانشجوياني كه در بزنگاه‌ها چهره‌هاي مشكوك را شناسايي و معرفي كردند، به سپري اجتماعي براي نظام نوپا بدل شدند. اين همبستگي مردمي، در كنار هوشياري نيروهاي امنيتي، سد محكمي برابر نفوذ سازمان‌يافته منافقين ايجاد كرد.
امروز كه چهار دهه از آن دوران گذشته، بازخواني آن سال‌ها تنها يك تمرين تاريخي نيست. تهديد نفوذ، تغيير ماهيت نداده است؛ تنها شكل و ابزارش نو شده. همان‌طور كه دهه شصت با ترور و نفوذ سازماني شناخته مي‌شد، امروز نيز جنگ نرم، رسانه‌اي و سايبري همان كاركرد را ايفا مي‌كند. درس بزرگ دهه شصت اين است كه خيانت هميشه از بيرون آغاز نمي‌شود؛ بلكه درون جامعه و نهادها، اگر غفلت و سادگي حاكم شود، بستر نفوذ دشمن فراهم مي‌شود.
بنابراين، عمليات مهندسي فراتر از يك سريال تاريخي، هشداري معاصر هم هست: اينكه هيچ ملتي، حتي پس از استقرار حكومت جديد، از تهديد خيانت و نفوذ در امان نيست. مراقبت، هوشياري و همبستگي مردمي همان كليد بقاي آن دوران بود و امروز نيز بيش از هميشه به آن نيازمنديم.