گروه ورزش
در فاصله هشت‌ماه باقي‌مانده تا جام جهاني ۲۰۲۶، توپ رسمي مسابقات معرفي شد. آديداس روز پنجشنبه جديدترين محصول خود را رونمايي كرد؛ توپي به نام «تريوندا» كه در ۱۰۴ مسابقه جام جهاني در امريكاي شمالي سال آينده، در مركز توجه خواهد بود. اين توپ به‌طور خاص طراحي شده تا اداي احترام به سه كشور ميزبان جام جهاني باشد و در عين حال، پيشرفته‌ترين توپ تاريخ اين برند به شمار مي‌رود.
يك هولوگرام از اين توپ در شب پنجشنبه، بر فراز خط آسمان نيويورك در بروكلين به نمايش درآمد. توپي كه طراحي‌اش بيش از سه‌ونيم سال طول كشيده است. اين توپ نسخه ارتقايافته‌اي از فناوري
Connected Ball Technology است كه نخستين‌بار در توپ «الرحله» جام جهاني ۲۰۲۲ قطر استفاده شد.
سم هندي، مديركل بخش فوتبال آديداس، مي‌گويد: «حركتي كه از قطر داشتيم، از منظر عملكرد بسيار پيشرو بود. ادامه دادن آن هم خيلي مهم بود. اينكه بتوانيم توپ را بهتر كنيم و همزمان فرصت فرهنگي فوتبال در بازار را به نمايش بگذاريم، پروژه را هم پيچيده و هم جذاب كرد.» در ادامه، همه‌چيز را درباره توپ رسمي جام جهاني مي‌خوانيد.
طراحي توپ؛ اداي احترام به سه كشور ميزبان
«تريوندا» از دو واژه ساخته شده: تري (سه) و اُندا (موج). طراحي توپ شامل رنگ‌هاي قرمز، سبز و آبي است تا نماينده سه كشور ميزبان -كانادا، مكزيك و امريكا- باشد. روي توپ، نشانه‌هاي خاص هر كشور هم ديده مي‌شود: يك ستاره براي امريكا، برگ افرا براي كانادا و عقاب براي مكزيك. اين نمادها به شكل پررنگ در گرافيك‌هاي روي پنل‌ها به نمايش درآمده‌اند و همچنين به‌طور ظريف‌تر روي سطح مات توپ برجسته‌كاري شده‌اند. رگه‌هايي طلايي هم در طراحي وجود دارد كه اشاره‌اي به جام جهاني دارد.
به گفته هندي، اين يكي از روشن‌ترين توپ‌هايي است كه آديداس تاكنون ساخته. فاصله زيادي دارد با نخستين توپ جام جهاني اين برند در سال ۱۹۷۰ كه طرح كلاسيك سياه و سفيد با شش‌ضلعي‌هاي مشهور را داشت.
«تريوندا» همچنين داراي ساختار كاملا جديد چهارپنلي است، با شيارهاي عميق و خطوط برجسته استراتژيك. به گفته آديداس، اين طراحي باعث ايجاد پايداري پروازي بهينه مي‌شود، زيرا نيروي مقاومت هوا به‌طور كافي و متوازن روي توپ توزيع مي‌گردد.
پيشرفته‌ترين توپ آديداس تاكنون
توپ رسمي مسابقات جديدترين نسخه فناوري
Connected Ball Technology را دارد كه اين‌بار با سيستم تراشه‌اي جديد عرضه شده است. يك حسگر حركتي IMU با فركانس ۵۰۰ هرتز در لايه‌اي خاص در يكي از چهار پنل توپ قرار داده شده، نه در مركز توپ مانند طراحي‌هاي قبلي.هانس شِفكه، مسوول نوآوري فوتبال آديداس مي‌گويد: «چند سال پيش، اگر كسي مي‌خواست يك تراشه داخل توپ قرار دهد و باز هم توپ قابل بازي باشد، ديوانه خطاب مي‌شد. ما اين فناوري را در ۲۰۲۲ معرفي كرديم، پس تجربه‌اي داشتيم كه بتوانيم روي آن كار كنيم.»اين فناوري داده‌هاي دقيق توپ را در لحظه به سيستم VAR مي‌فرستد و به داوران كمك مي‌كند سريع‌تر تصميم بگيرند، مثلا در مورد آفسايد. همچنين مي‌تواند هر لمس بازيكن روي توپ را ثبت كند.
شِفكه مي‌گويد: «يكي از اهداف اصلي ما اين بود كه به داوران كمك كنيم تصميم درست را سريع‌تر بگيرند، چون هر توقف VAR در بازي مدرن يك اختلال محسوب مي‌شود. تصميمات آفسايد يك نمونه است. موضوع ديگري هم هست: تشخيص هند. اين فناوري امكان تصميم‌گيري سياه يا سفيد - بله يا خير- را فراهم مي‌كند. چيزي كه در تورنمنت‌هاي گذشته غيرقابل تصور بود.»
او اين فناوري را «قلب تپنده توپ» مي‌نامد.
فرآيند آزمون توپ؛ يك پروژه چندساله
طراحي توپ بيش از سه‌ونيم سال طول كشيده و شامل مراحل مختلف آزمون و خطا بوده است. به گفته هندي، صدها تا هزاران فوتباليست اين فناوري را در طول توسعه تست كرده‌اند.سلن شتورمان، مدير جهاني سخت‌افزار فوتبال در آديداس، توضيح مي‌دهد كه توپ در شرايط گوناگون آزمايش شد؛ با تمركز ويژه روي دقت و پايداري در پرواز. توپ در ارتفاع‌هاي مختلف و حتي در چندين شهر ميزبان تست شد. همچنين در دماهاي متفاوت تا مطمئن شوند در هر شرايط آب‌وهوايي عملكرد خوبي دارد.
او مي‌گويد: «ما مي‌توانيم بعضي چيزها را در آزمايشگاه شبيه‌سازي كنيم، اما در نهايت بايد آنها را در دنياي واقعي و محل برگزاري مسابقات تاييد كنيم. براي همين به ۷ تا از ۱۶ شهر ميزبان رفتيم تا آزمايش كنيم.»
آديداس حتي ربات‌هايي دارد كه توپ‌ها را با سرعت‌ها و قدرت‌هاي مختلف شوت مي‌كنند ؛ حتي با سرعت غيرواقعي ۲۰۰ كيلومتر در ساعت. اين كمك مي‌كند تا دقت و پايداري توپ بررسي شود. همچنين بازيكنان واقعي در آزمايش‌ها حضور داشتند، شامل تست‌هاي كور
(blind tests) تا مشخص شود آيا بازيكنان متوجه وجود فناوري تراشه مي‌شوند يا نه.
شِفكه مي‌گويد: «بخش سرگرم‌كننده كار، اعتبارسنجي توسط بازيكنان بود. ما مي‌خواستيم مطمئن شويم هيچ بازيكني نتواند تفاوتي را احساس كند. حتي از رويكردهاي علمي روان‌شناسي و مطالعات تست كور استفاده كرديم.»
قرار است نخستين آزمون واقعي توپ در دور بعدي مقدماتي جام جهاني انجام شود؛ جايي كه اين توپ رسما وارد مسابقات خواهد شد.
هندي مي‌گويد: «توپ چيزي است كه همه‌چيز را به هم وصل مي‌كند. نمي‌شود بدون توپ بازي كرد. توپ در مركز هر گل، هر پاس و هر سيو قرار دارد. در مركز دوربين‌ها خواهد بود و در مركز توجه همه در تورنمنت.»
و به‌زودي، در مركز همه گفت‌وگوها تا جام جهاني ۲۰۲۶ خواهد بود.
نظر شخصي درباره توپ
وقتي كودك هستيد و مثلا در بريتانيا فوتبال بازي مي‌كنيد، معمولا اولين توپ‌هايي كه داريد، توپ‌هاي «flyaway» هستند: ارزان، پلاستيكي، سبك، براق و در رنگ‌هاي روشن و اوليه. «تريوندا» شبيه سه توپ flyaway است كه به هم چسبيده‌اند. توپي كه احتمالا ميليون‌ها دلار خرج تحقيق، طراحي و توليدش شده، اما در نهايت شبيه چيزي است كه در فروشگاه‌هاي ورزشي ارزان‌قيمت در سبدهاي بزرگ مي‌بينيد. همان‌طور كه دالي پارتون گفته: «خيلي خرج دارد كه ارزان به نظر برسي.» او مي‌توانست درباره همين توپ حرف بزند!
بخشي از مشكل اين است كه آديداس تلاش كرده كانادا، مكزيك و امريكا را به‌طور مساوي نمايندگي كند. همين باعث تركيب رنگ‌هاي قرمز، سبز و آبي پررنگ شده كه يادآور آن ضرب‌المثل است: «شتر اسبي است كه گروهي طراحي‌اش كرده‌اند.» اين توپ هم براي سه كشور طراحي شده، چون ديگر امكان ندارد يك كشور تنها ميزباني جام جهاني را برعهده بگيرد، مگر اينكه يك كشور نفتي با بودجه نامحدود باشد. پس هر سه بايد سهمي داشته باشند و نتيجه چيزي شده كه بيشتر به توپ يك كودك چهار ساله مي‌ماند.
گذشته از طعنه‌ها، يك مشكل واقعي وجود دارد
از سال ۱۹۷۰ تاكنون تقريبا همه توپ‌هاي جام جهاني يك ويژگي مشترك داشته‌اند: رنگ سفيد غالب يا دست‌كم يك رنگ روشن غالب كه توپ را هنگام حركت با سرعت بالا از پس‌زمينه -زمين، آسمان شب يا جمعيت- متمايز كند. اما اين توپ بيشتر سه رنگ پررنگ و متفاوت دارد كه وقتي در هوا مي‌چرخد، احتمالا مثل يك لكه تيره و نامشخص به نظر برسد.
معمولا هميشه درباره توپ‌هاي جام جهاني جنجالي به‌پا مي‌شود؛ اغلب هم ازسوي دروازه‌بان‌ها: «خيلي سبك است»، «حركتش غيرقابل‌پيش‌بيني است» يا «مهاجمان ناجوانمردانه از آن گل مي‌زنند.» پيش‌بيني زودهنگام اين است كه بازيكنان بگويند تشخيص «تريوندا» در پس‌زمينه‌هاي رنگي سخت‌تر است.
از برخي نظرها توپ قشنگ به نظر مي‌رسد... اما بيشتر به عنوان يك شيء تزييني روي قفسه. براي بازي فوتبال؟ شايد نه چندان!