تنش‌هاي مرزي ميان افغانستان و پاكستان بالا گرفت
هواي توفاني ديورند
صبح روز يكشنبه منابع امنيتي پاكستان اعلام كردند كه عمليات انتقام‌جويانه از طالبان افغانستان با قدرت تمام ادامه دارد و نيروهاي پاكستاني ضمن تصرف ۱۹ پايگاه نظامي طالبان توانستند يك پايگاه كليدي آنان را نيز منهدم كنند. همزمان شبكه‌هاي خبري پاكستان به نقل از منابع امنيتي گزارش دادند كه پايگاه «منوجبا» كه محل استقرار گرداني از نيروهاي طالبان افغانستان بود، با موفقيت منهدم شده است؛ جايي كه گفته مي‌شود افغانستان و عناصر تحريك طالبان افغانستان از اين مواضع به پاكستان حمله مي‌كردند. همزمان به گفته مقامات ارشد طالبان افغانستان نيز در چندين استان، آنها موفق به تصرف دو پاسگاه مرزي پاكستان در استان جنوبي هلمند شده‌اند؛ موضوعي كه توسط مقامات محلي نيز تاييد شد. در عين حال مقامات امنيتي پاكستان نيز وقوع درگيري در چندين نقطه مرزي را تاييد كرده و اعلام كردند كه با قدرت پاسخ داده‌اند. در عين حال پيش‌تر نيز مسوولان حكومت سرپرست افغانستان از حملات هوايي پاكستان به كابل و چند نقطه ديگر آن كشور خبر دادند، اما ارتش پاكستان صحت اين اتهامات را تاييد يا تكذيب نكرد. اين منابع افغان مدعي شدند كه حملات پاكستان براي هدف قرار دادن عناصر كليدي گروه تحريك طالبان پاكستان به ويژه سركرده آن «مفتي نور ولي محسود» صورت گرفته است. با اين همه همچنان به‌طور قطعي معلوم نيست كه او زنده است يا كشته شده. رسانه‌هاي طالبان اما احتمال كشته شدن او را بيشتر مي‌دانند. فاز جديد تنش‌هاي ديپلماتيك و نظامي ميان افغانستان و پاكستان در حالي آغاز شده است كه شدت حملات تروريستي به نيروهاي پاكستاني طي ۲ هفته گذشته تلفات سنگين را بر اين كشور وارد كرده و اسلام‌آباد از حملات به اين كشور از خاك افغانستان خشمگين است. با اين همه و به باور ناظران تشديد تنش‌ها در مقطع كنوني مناقشات ديرينه ميان دو كشور همسايه را به حد بي‌سابقه‌اي رسانده و واكنش‌هاي گسترده‌اي را در سطح رهبران سياسي و نهادهاي امنيتي افغانستان به دنبال داشته است. در همين رابطه مايكل كوگلمان، تحليلگر جنوب آسيا در واشنگتن دي‌سي به گاردين گفت: «حملات متقابل شديد طالبان به نيروهاي پاكستاني، حملات غيرمعمول شديد پاكستان در افغانستان و واكنش‌هاي طالبان، يك وضعيت بحراني كامل ايجاد كرده است. وقتي به اين موضوع اضافه كنيد كه افغانستان مرز را به رسميت نمي‌شناسد و همزمان اطلاعات نادرست درباره بحران منتشر مي‌شود، همه اينها وضعيت را بسيار شكننده مي‌كند.» با اين همه اگرچه پاكستان مسووليت حملاتش به افغانستان را به‌طور صريح بر عهده نگرفته، اما از كابل خواسته تا از پناه دادن به گروه «تحريك طالبان پاكستان (TTP) دست بكشد؛ گروهي كه از سال ۲۰۲۱ صدها سرباز پاكستاني را كشته و گفته مي‌شود در افغانستان آموزش نظامي ديده و با طالبان افغان پيوند ايدئولوژيك دارد.»
به گفته كوگلمان اما به نظر مي‌رسد اين بحران، هر چند جدي است، اما احتمالا زودتر از آنچه تصور مي‌شود كاهش خواهد يافت، چراكه طالبان توان مقابله مستقيم با ارتش پاكستان را ندارند و احتمالا عقب‌نشيني خواهند كرد. همزمان امتياز گل، تحليلگر امنيتي مستقر در اسلام‌آباد مي‌گويد: «به نظر مي‌رسد آنچه طي چند ساعت گذشته شاهد آن بوديم، نتيجه منطقي تنش‌هايي است كه بين دو كشور در حال انباشته شدن بود، به‌ويژه پس از حملات مستقيم به مخفيگاه‌هاي طالبان پاكستان و همزمان امتناع مداوم افغانستان از اقدام قاطع عليه اين گروه كه رهبري حملات تروريستي در پاكستان را برعهده دارد.» گفتني است روابط افغانستان و پاكستان طي ماه‌هاي اخير به دليل اتهامات اسلام‌آباد مبني بر پناه دادن كابل به طالبان پاكستان دچار تنش شده است. كوگلمان در ادامه گفت‌وگويش با گاردين معتقد است براي پاكستان خطر اين است كه حملات اخيرش در افغانستان انگيزه‌اي براي طالبان اين كشور ايجاد كند تا ناگزير به تلافي‌جويي شود و اين مقابله احتمالا منجر به عمليات‌هاي شديدتر پاكستان در خاك افغانستان خواهد شد و سپس اين چرخه دوباره تكرار خواهد شد. در حالي كه در اين وضعيت هيچ برنده‌اي وجود ندارد و راه‌حل‌هاي بلندمدت ساده‌اي هم نيست. پاكستان و افغانستان مرزي تقريبا ۲۶۰۰ كيلومتري (۱۶۰۰ مايل) و صعب‌العبور دارند كه به «خط ديورند» معروف است. امتياز گل، تحليلگر امنيتي مستقر در اسلام‌آباد در اين رابطه مي‌گويد: «به باور من صبر پاكستان رو به پايان بود و به همين دليل نيز آنها تصميم گرفتند خودشان مستقيما عليه رهبران طالبان پاكستان اقدام كنند. هر چند كه به نظر مي‌رسد طالبان چنين اقدامي را بدون پاسخ نخواهد گذاشت.»