به ياد آهنگساز و نوازنده فقيد در آستانه زادروزش
اهميت علي تجويدي بودن
مهدي فاطمي
علي تجويدي، مباني اوليه رديف و موسيقي را نزد عمو و پدرش آموخت. آن زمان كه مركز پيشاهنگي در ايران تاسيس شد، تجويدي فلوت را نزد آقاي ظهيرالديني و در دارالفنون نت‌خواني را نزد آقاي معروفي آموخت. همچنين ويولن را در ۱۶ سالگي نزد آقاي سپهري آموخت، سپس دوسال با حسين‌خان ياحقي شروع به فراگيري رديف‌هاي موسيقي ايراني كرد. تجويدي پس از چندي مجذوب صداي ساز استاد صبا شد و به كلاس او رفت و به مدت هشت سال نزد ايشان ويولن و سه‌تار فراگرفت و بنا به توصيه صبا براي تكميل تكنيك ويولن‌نوازي و آشنايي با موسيقي غرب چند سالي را نزد مليك آبراهيميان و تامبرزايان رفت و براي آموختن رديف نيز نزد حاج‌آقا ايراني مجرد كه از شاگردان قديم ميرزا عبدالله بود، رفت.
تجويدي در كلاس‌هاي صبا نقش استاديار را داشت و از آذر ۱۳۳۶ تدريس ويولن در هنرستان عالي موسيقي ملي و كلاس‌هاي شبانه آنجا را به عهده گرفت. او نشان‌ها و درجات مختلفي دريافت كرد از جمله در سال ۱۹۹۸ در زمره شخصيت‌هاي برجسته قرن در دايره‌المعارف رجال نامدار بين‌المللي قرن ۲۰ معرفي شد.
استاد تجويدي كتاب‌هايي در دو بخش در زمينه دستگاه‌هاي موسيقي ايراني نوشت. بخش اول شامل 10 جلد است و بخش دوم نيز 10 جلدي است كه به نام رديف تحليلي و تطبيقي نامگذاري شده كه مبناي رديف‌نوازي بخش دوم رديف تار ميرزاعبدالله است.
رديف مزبور در دو بند الف و ب نوشته شده است. در بند الف عينا رديف ميرزا عبدالله مبنا قرار گرفته و در بند ب با توجه به بنيه هرگوشه و ارزش آن از جهت موسيقي علمي و استخراج ريتم معين كه از آن گوشه به دست آورده، بداهه‌نوازي هم صورت گرفته تا مطالعه‌كننده بداند كه روي هرگوشه به چه طريق مي‌تواند بداهه بنوازد.
نكته قابل تامل که تا به امروز از اهميت خاصي برخوردار است اين است كه رديف‌ها و كتاب‌هاي تاليف استاد علي تجويدي همچنان مرجعي هستند براي آموزش و پژوهش. تكنيك‌هاي به كار برده شده در اين كتاب‌ها همه بر اساس تكنيك استاد ابوالحسن صبا و رديف ميرزاعبدالله و بداهه‌نوازي تدوين شده است.
در بخش آخر كتاب اول و دوم زنده‌ياد تجويدي مجموعه‌اي آثار با كلام با قيد تاريخ ساخت آن را آورده است كه از اهميت زيادي برخوردار است، اين آثار به ترتيب سال در دستگاه‌هاي مختلف پيش رفته و براي نوازندگان ويولن از لحاظ رديف‌نوازي و اجراي آهنگ كمك مي‌كند. در ابتداي هر دستگاه هم به خاطر اينكه مرحوم تجويدي سال‌ها سه‌تار هم مي‌نواخت كوك تار و سه‌تار هم قيد شده تا نوازندگان سازهاي مضرابي هم بتوانند استفاده كنند. از ساخته‌هاي معروف تجويدي مي‌توان به آثار «سنگ خارا»، «صبرم عطا كن»، «آشفته حالي»، «آزاده‌ام» و «آتش كاروان» اشاره كرد.
* نوازنده ويولن