بازخواني الگوي رفتار امريكا در قبال ايران
اما نقش ملاحظات تهران، در قبال محور مقاومت و منطقه را نمي‌توان به عنوان بخش جدايي‌ناپذير در معادلات سياست خارجي ايران ناديده گرفت.
در تقابل رويكرد ايران و امريكا در قبال يكديگر، مي‌توان به تفاوت منطق رئاليستي ازسوي ايالات‌متحده و رويكرد نهادگرايانه ازسوي ايران پرداخت. امريكا، در منظر نظري در چارچوب روابط بين‌الملل براساس منطق رئاليستي عمل مي‌كند؛ منطقي كه در آن حفظ توازن قدرت و حمايت از متحدان راهبردي، بر تلاش براي همكاري‌هاي پايدار و چندجانبه اولويت دارد. همين رويكرد موجب مي‌شود حتي در زمان گفت‌وگو درباره بازگشت به توافق، واشنگتن با طرح مشروط فرابرجامي و تاكيد بر رفتارهاي منطقه‌اي ايران، از ريل توافق منصفانه به مسير تقابل سركوب‌گرايانه نيل كند.
يكي از جلوه‌هاي اين سياست، تلاش امريكا براي گسترش مذاكرات از مسائل هسته‌اي به برنامه موشكي ايران و فعاليت‌هاي منطقه‌اي آن است. واشنگتن نه تنها بر اجراي تعهدات هسته‌اي تاكيد دارد، بلكه سعي مي‌كند حوزه موشكي و نقش ايران در محور مقاومت را نيز تحت كنترل خود قرار بدهد؛ روندي كه ماهيت برجام را از يك قرارداد فني و مبتني بر تعهد متقابل، به ابزاري مرحله‌اي براي فشار و محدودسازي تبديل كرده است.
در مقابل، رويكردي كه ايران در روند مذاكرات اتخاذ كرده، بيشتر بر اصول نهادگرايي منطبق است. اين نظريه بر نقش نهادهاي بين‌المللي، رژيم‌هاي همكاري و اصل «اعتماد از طريق تعهد» تاكيد دارد. از اين منظر، پايبندي به توافق و اجراي متقابل تعهدات مي‌تواند به شكل‌گيري سطحي از اعتماد منجر شود كه درنهايت، ثبات و پيش‌بيني‌پذيري را در روابط بين‌الملل افزايش مي‌دهد.
با اين حال، استمرار سياست‌هاي دوگانه ايالات‌متحده نشان مي‌دهد كه واشنگتن هنوز نتوانسته ميان منطق قدرت و منطق همكاري توازن برقرار كند. نتيجه چنين وضعيتي، بازتوليد بي‌اعتمادي و فرسايش اعتبار ديپلماسي به عنوان ابزار حل اختلافات است.
درنهايت، تا زماني كه امريكا نتواند ميان منافع ملي، الزامات ائتلافي در قبال اسراييل و حساسيت‌هاي اروپايي توازن برقرار كند و دامنه فشارهاي خود را مديريت نمايد، چشم‌انداز شكل‌گيري توافق پايدار و روابط عادي با ايران محدود خواهد بود. احياي واقعي ديپلماسي، مستلزم بازنگري در اين سياست مرحله‌اي و حركت به سمت توازن منافع است؛ تغييري كه مي‌تواند ديپلماسي را از سطح تاكتيك به سطح راهبرد ارتقا بدهد.
روزنامه‌نگار و كارشناس ارشد مديريت استراتژيك، عضو هيات‌رييسه جبهه اصلاحات گيلان