گزارشي از زندگي و هنر كوروش يغمايي
درخشش، ممنوعالكاري درخشش، خداحافظي
خداحافظي «پدر راك ايران» از دنياي موسيقي براي جامعه هنري و طرفدارانش خبري تلخ بود. كوروش يغمايي كه به موسيقي مدرن ايران هويتي تازه بخشيد، در ۷۹ سالگي با جهان موسيقي وداع و صحنه حرفهاي را ترك كرد.
اعلام خبر اين خداحافظي در آستانه انتشار آخرين آلبوم اين هنرمند با عنوان «پلاك ۴۴» از سوي يك شركت امريكايي صورت گرفته است.
يغمايي در پيام خود تاكيد دارد: «دستكم شما ياران مهربانم آگاه هستيد كه براي ادامه كار در زمينه موزيك و گذر از اين كورهراه سنگلاخ و دشوار آنهم با نداشتن كمترين امكانات، هر آنچه در توان داشتهام براي فرهنگ و هويت پرشكوه و ورجاوند ايران نازنينم به كار گرفتهام.»
يغمايي پيام خود را با اين جمله به پايان برده است: «خداوند ايران را بپايد.»
به دنبال اين پيام، ايسنا گزارشي از زندگي و كارنامه هنري يغمايي منتشر كرد كه بخشي از آن را در ادامه ميخوانيد.
پيشگامي يغمايي در دوراني شكل گرفت كه دسترسي به ابزار و امكانات موسيقي به شدت محدود بود. اين هنرمند در مصاحبه با مجله «بيلبورد» درباره شرايط موسيقي ايران در دهه ۷۰ تعريف كرده است: «آلات موسيقي بسيار سخت به دست ميآمد يا اصلا موجود نبود. حتي سيم گيتار پيدا نميشد. يك بار به استوديو رفتيم و بايد كل آهنگ را در يك اجراي همزمان ضبط ميكرديم، چون پول زيادي نداشتيم.» با اين حال، همين محدوديتها خلاقيت او را شكوفا كرد. او نه تنها راك را به ايران آورد، بلكه موفق شد جذابيت راك ايراني را به گوش و جان مخاطبان بينالمللي برساند.
اين رسانه كه اين گفتوگو را در سال ۲۰۱۱ به مناسبت انتخاب يغمايي به عنوان يكي از «۵۰ راكر اول دنيا» منتشر كرده بود، همچنين در توضيح يغمايي در باب فلسفه هنري خود اضافه ميكند: «با استفاده از ملوديهاي غربي، من گيتار را تبديل به پايهاي از آوايي متمايز (اختصاصا) ايراني كردم، در سطحي كه براي مخاطب بينالمللي هم جذابيت داشته باشد.»
بهرغم مهاجرت بسياري از همدورهايهايش، يغمايي ماندن در ايران را انتخاب كرد. به اين دليل: «هر هنرمندي بايد تاريخ خود و هويت فرهنگي خود را درك كند. عشق من به تاريخ ايران به نوعي به بيماري شبيه است. هر چه كه ما ايرانيان داريم از موسيقي فولكلوريكمان ميآيد. اگر از ايران رفته بودم مطمئنم كه به نواختن موسيقي به صورت بينالمللي ميپرداختم اما احتمالا فارسي اجرا نميكردم.»
يغمايي در كانال تلگرامي خود درباره سالهاي ممنوعالكارياش در ايران نوشته است: «با ممنوعالكار شدنم همه راههاي شرافتمندانه براي ادامه زندگي به رويم بسته شد و براي ماندن در سرزمينم كه همواره به آن عشق ميورزم تنها يك راه به ذهنم رسيد كه تقريبا نزديك به كارم يعني موزيك بود و آن، كار در زمينه كتاب و نوار قصه كودكان بود. البته بدون ذكر نامم! من ممنوعالاسم هم شده بودم.» كوروش يغمايي همزمان با گرفتن مدرك كارشناسي جامعهشناسي، آهنگسازي روي چند شعر از همكلاسي خود مهدي اخوان لنگرودي را آغاز كرد كه با نامهاي «گل يخ» و «حجم خالي» به فضاي حرفهاي موسيقي ايران راه يافتند. «گل يخ» به سرعت به خارج از مرزهاي ايران نفوذ كرد و در پي آن اجراهاي گوناگوني در ديگر كشورهاي جهان از اين ترانه شكل گرفت كه تاكنون نيز ادامه دارد. ميتوان گفت اين يكي از نخستينبارهايي بود كه موسيقي ايران وارد عرصههاي جهاني ميشد. او در سال ۱۳۷۳ آلبوم «سيب نقرهاي» را عرضه كرد. پس از آن، سه آلبوم «ماه و پلنگ»، «كابوس»، «تفنگ دسته نقره» و همچنين موسيقي فيلم «گرگهاي گرسنه» را منتشر كرد. اين آثار آغازي دوباره براي ادامه موسيقي مدرن در ايران بودند. اگرچه كوروش يغمايي پس از انقلاب در ايران ماند، اما صداي او از مرزهاي ايران فراتر رفت و در غرب هم شنيده شد و اين مديون آشنايي ايوتن آلاپات، مدير شركت امريكايي Now-Again Records با موسيقي يغمايي در سال ۱۳۸۸ بود.
آغاز اين راه، حضور ترانه «حجم خالي» يغمايي در آلبوم گردآوري شدهاي به نام «زنجير خودت را بباف» در سال ۲۰۱۰ بود كه اين ترانه را به عنوان تنها نماينده خاورميانه معرفي كرد. آلاپات اين انتخاب را آغازي براي «كشف دوباره كوروش در غرب» دانست.
پس از آن، در سال ۲۰۱۱، آلبوم «بازگشت از لبه پرتگاه» منتشر شد. اين آلبوم كه بهترين تكآهنگهاي دوره طلايي يغمايي (۱۹۷۹-۱۹۷۳) را در بر ميگرفت، با استقبال نشريات معتبر جهاني مواجه شد. مجله رولينگ استون به آن سه ستاره از چهار ستاره داد، MOJO آن را بهترين آلبوم ماه جهان معرفي كرد و به آن چهار امتياز كامل داد.
همكاري با اين شركت امريكايي به انتشار آلبومهاي ديگر يغمايي در غرب انجاميد. آلبوم «ترك گوشهنشيني» كه حاوي ۳۰ ترانه از دوره پيش از انقلاب بود نيز توسط اين شركت منتشر شد.
و اما خداحافظي
خداحافظي كوروش يغمايي در ۷۹ سالگي، فصل پاياني زندگي حرفهاي هنرمندي است كه با پشتكار و عشق، موسيقي راك را در ايران ريشهدار كرد. آخرين آلبوم او، «پلاك ۴۴»، نماد تلاش او در مسير علاقهمندياش تا حد توان است. وداع او پايان يك افسانه نيست؛ بلكه شايد آغاز فصلي دوباره براي تاريخ راك ايران است.