زندگی با هوش مصنوعی

نكته جالب اين است كه هيچ‌كس اين ويژگي‌ها را از پيش براي مدل تعريف نمي‌كند؛ شبكه خودش طي آموزش و با مشاهده ميليون‌ها نمونه ياد مي‌گيرد هر عدد بيانگر چه چيزي باشد.
اگر تعداد اين ابعاد زياد به ‌نظر مي‌رسد، دليلش پيچيدگي دنيايي است كه مي‌خواهيم بازسازي‌اش كنيم. چهره انسان، بافت پوست، تغييرات نور، حالت چشم، تفاوت صداها و هزاران جزييات ريز ديگر در جهان واقعي، همگي ويژگي‌هايي هستند كه نمي‌شود با چند عدد ساده خلاصه‌شان كرد. به همين دليل مدل‌هاي بزرگ معمولا هزاران بُعد و صدها لايه دارند تا بتوانند اين سطح از ظرافت را بفهمند و بازتوليد كنند.
در فرآيند توليد تصوير، مدل‌ها معمولا از روشي به نام «ديفيوژن» استفاده مي‌كنند. اين روش برخلاف تصور، ساده شروع مي‌شود: مدل ابتدا يك صفحه پر از نويز توليد مي‌كند، چيزي شبيه برفك تلويزيون. سپس در مرحله‌هاي پياپي كمي از اين نويز كم و جزييات معناداري به تصوير اضافه مي‌شود. انگار يك عكس از دل آشوب اوليه آرام‌آرام ظاهر مي‌شود. هر يك از اين تغييرها حاصل كار لايه‌هاي مختلف و ويژگي‌هايي است كه مدل در مرحله آموزش ياد گرفته است. همه اين فرآيند كاملا قابل توضيح است، اما چون ميليون‌ها بار در چند لحظه انجام مي‌شود، طبيعتا ذهن ما نمي‌تواند تك‌تك جزيياتش را دنبال كند.
گاهي شنيده مي‌شود كه «هيچ‌ كس نمي‌داند هوش مصنوعي واقعا چطور كار مي‌كند.» اين جمله تا حدي اغراق‌آميز است. ما ساختار و قواعد كلي الگوريتم‌ها را مي‌شناسيم، معادلات آنها مشخص است و دقيقا مي‌دانيم هر لايه با داده چه مي‌كند. آنچه براي ما مبهم مي‌ماند، معناي انساني تك‌تك ويژگي‌هاست؛ درست شبيه وضعيتي كه درباره مغز خودمان داريم. ما مي‌دانيم نورون‌ها چگونه فعال مي‌شوند، اما نمي‌توانيم ادعا كنيم كدام نورون مسوول كدام فكر يا كدام احساس است. اين محدوديت ناشي از ناتواني ما در رديابي ميلياردها جزييات ريز است، نه از اسرارآميز بودن موضوع.
در نهايت بايد گفت كه هوش مصنوعي بر پايه مجموعه‌اي از اصول ساده بنا شده، اما همين اصول در مقياسي بسيار بزرگ و با تكرار فراوان اجرا مي‌شوند. همين تكرار وسيع است كه باعث مي‌شود ماشين بتواند تصوير خلق كند، صدا را تقليد كند يا متن‌هاي پيچيده را تحليل كند. فهم كلي اين اصول ممكن است ساده باشد، اما دنبال‌كردن جزييات دقيق و لحظه‌به‌لحظه آن از توان ذهن انسان فراتر مي‌رود؛ همان‌طور كه نمي‌توانيم فعاليت تك‌تك نورون‌هاي مغزمان را لحظه‌به‌لحظه رصد كنيم ولي مي‌دانيم مغز چگونه كار مي‌كند.