برداشت ايرانيان از منابع آب؛ 4 برابر استاندارد

 از روزهايي كه در اطراف درياچه اروميه به جاي تاك‌هاي انگور، كشت سيب ترويج شد؛ رفته‌رفته تيشه بر ريشه درياچه زده شد و بحران به قدري شديد شد كه خطر خالي شدن استان‌هاي همجوار درياچه خودنمايي مي‌كرد. اين مخاطره عظيم هم، پاي كشورهاي اروپايي و حتي امريكا را براي نجات درياچه به ميان آورد و امروز براي احياي درياچه 27 راهكار ارايه شده است. سه دانشگاه صنعتي‌شريف، اروميه و تبريز با همكاري متخصصين دانشگاهي و دستگاه‌هاي اجرايي و مراكز تحقيقات بين‌المللي از جمله دانشگاه‌هاي زوريخ سوييس، يوتا امريكا، واخنينگن هلند و بن آلمان، ستاد احياي درياچه اروميه را در تدوين برنامه‌هاي احياي اين ميراث مشترك جهاني ياري مي‌كنند. عيسي كلانتري، دبيركل ستاد احياي درياچه اروميه در نشست مشترك ستاد احيا و سازمان خواربار و كشاورزي ملل متحد (فائو) با منتخبين سفرا و سازمان‌هاي بين‌المللي بيان كرد. در اين نشست كه با هدف تبادل دانش فني در حوزه مديريت منابع آب و حفاظت از تالاب‌ها و درياچه‌ها برگزار شد، سفراي ژاپن، هلند، دانمارك، سوييس، فنلاند، بلژيك، اتريش، استراليا، روسيه، كره و اسپانيا و نمايندگاني از سازمان‌هاي بين‌المللي همچون فائو و يونسكو و برخي مقام‌هاي دولتي ايران حضور داشتند. دبيركل ستاد احياي درياچه اروميه با اشاره به خشكي درياچه آرال و گرد و غبارهاي برخاسته از مناطق خشك عراق و سوريه، تاكيد كرد: ايران در معرض بيشترين خطر از اين گرد و غبار است.
تقريبا تمام تالاب‌هاي مهم ايران خشك شدند
كلانتري به مشكلات كمبود آب ايران در چند سال اخير كه ملموس‌تر شده نيز اشاره كرد و اعلام كرد: تقريبا تمام تالاب‌هاي مهم ايران يا خشك شده‌اند يا در حال خشك شدن هستند. به گفته او براساس شاخص كميسيون توسعه پايدار سازمان ملل، در صورتي كه ميزان مصرف آب هر كشور حداكثر تا 20 درصد منابع آب تجديدپذير آن كشور باشد، به لحاظ پايداري منابع آب و محيط زيست در محدوده ايمن خواهد بود.
دبيركل ستاد احياي درياچه اروميه، ادامه داد: اگر اين ميزان بين 20 تا 40 درصد باشد، با فرض اينكه برنامه‌ريزي مناسبي شده باشد، مي‌توان خطرات احتمالي آن را مديريت كرد. البته وي يادآور شد: اگر اين مصرف، بالاي 40 درصد باشد، خطرات ناشي از آن جبران‌ناپذير خواهد بود و كشور به بحران آبي وارد خواهد شد.
كلانتري با اشاره به اينكه ميزان مصرف سالانه آب در ايران، بيش از 85 درصد منابع تجديدپذير را به خود اختصاص مي‌دهد، تاكيد كرد: افزايش بيش از اندازه مصرف منابع آب تجديدپذير، دليل اصلي كاهش ذخيره آبي درياچه‌ها و تالاب‌هاي كشور ما و درياچه اروميه است.
از تغييرات اقليمي تا گونه‌هاي پرآب
دبيركل ستاد احياي درياچه اروميه، در اين نشست به دلايل متعددي كه كارشناسان براي خشك شدن درياچه اروميه مطرح كرده بودند نيز پرداخت و اظهار داشت: از ديد كارشناسان تغييرات محسوس در پارامترهاي اقليمي از جمله كاهش بارش‌ها طي 20 سال اخير و تغيير در الگوي بارش، افزايش تقاضاي آب در بخش كشاورزي به دليل توسعه اراضي كشاورزي به علاوه تغيير در الگوي كشت و استفاده از گونه‌هاي پرآب‌بر از عوامل موثر بر اين خشكي است. از نگاه اين كارشناسان، عدم‌مديريت منابع آب سطحي و زيرزميني شامل؛ برداشت غيرمجاز آب‌هاي سطحي، برداشت بيش از حد مجاز از چاه‌هاي قانوني، احداث چاه‌هاي غيرمجاز و غيره از ديگر مسائلي است كه باعث كاهش ورودي حقابه درياچه اروميه و عدم‌تامين نياز اكولوژيكي آن است. وي معتقد است: اين مشكلات در حال جهاني شدن است و خشكي درياچه اروميه يك نماد عيني براي درك منطقي از خشكي در ايران است.
حمايت‌ دانشگاه‌هاي داخلي و خارجي از درياچه
مشاور معاون اول رييس‌جمهوري يادآور شد كه يونسكو اين درياچه را با توجه به اهميت آن، جزو ذخاير زيست‌كره قرار داده و آن يك تالاب بين‌المللي است. امروز نيز به دليل مسائل زيست‌محيطي و استراتژيك و مشكلات گرانبار حاصل از خشك شدن آن، مورد توجه سازمان‌هاي دولتي و غيردولتي ملي و بين‌المللي قرار گرفته است. كلانتري از حمايت‌هاي دولت يازدهم به رياست دكتر حسن روحاني و تشكيل كارگروه ملي نجات درياچه اروميه با مسووليت دكتر اسحاق جهانگيري سخن گفت و در تشريح عملكرد اين كارگروه، بيان كرد: با توجه به اصل 138 قانون اساسي تصميمات اين كارگروه به مثابه تصميمات هيات دولت است. او يادآور شد: دولت يازدهم در برنامه 10 ساله احياي درياچه، هفت ميليارد دلار، به طور متوسط سالانه 700 ميليون دلار هزينه خواهد كرد. دبيركل ستاد احياي درياچه اروميه، اذعان كرد: نگاه دولت در احياي درياچه اروميه فراتر از اصلاح ساختار مديريت منابع و مصارف آب است بلكه توجه عميق به مشاركت مردم، توانمندكردن آنها و تفويض اختيار به آنهاست. او ادامه داد: اجراي اين برنامه‌ها چنين طراحي شده تا از توانايي علمي دانشگاه‌هاي داخلي مثل دانشگاه اروميه، تبريز، صنعتي شريف، صنعتي اميركبير، تربيت مدرس و خارجي شامل زوريخ سوييس، يوتا امريكا، واخنينگن هلند و بن آلمان بيشترين بهره‌برداري صورت گيرد. كلانتري با اشاره به اينكه ما حاضريم تجربه‌هاي با ارزش خود را با ساير كشورها به اشتراك بگذاريم، گفت: بهره‌گيري از تجارب بين‌المللي و شركت‌هاي خصوصي ملي و بين‌المللي از ديگر برنامه‌هاي ستاد احيا است. او سپس از كشورها، سازمان‌هاي بين‌المللي و دانشگاه‌هاي ملي و بين‌المللي خواست تا تجارب موفق و آموخته‌هاي با ارزش خود در زمينه مديريت منابع و مصارف آب، كنترل و كاهش تقاضاي آب، تكنولوژي‌هاي بروز كشاورزي، مقابله با پديده گرد وغبار، سازگاري با تغييرات آب و هوا، جلب مشاركت‌هاي مردمي و در نهايت احياي تالاب‌ها و درياچه‌هاي خشك شده يا در حال خشك را به طرح ملي نجات درياچه اروميه منتقل كنند. مشاور معاون اول رييس‌جمهوري در بخش ديگر سخنانش، از همكاري ستاد احياي درياچه اروميه و فائو در زمينه مديريت منابع و مصارف آب با محوريت بخش كشاورزي كه بخشي از آن مطالعات تحت عنوان مديريت پايدار آب توسط دولت ژاپن تامين اعتبار شده است، سخن گفت و از حمايت دولت ژاپن و فائو قدرداني كرد.