روايت علي لاريجاني از انتخابات، برجام، دولت‌هاي دهم و يازدهم و اصولگرايان
مي‌پرسند ؛روحانی ريیس‌جمهور یک‌دوره‌ای است؟ من می‌گویم «خیر»
خشنودي علي لاريجاني رو به افزايش است؛ اين را مي‌شود از صحبت‌هايش در مصاحبه با هفته‌نامه «مثلث» فهميد. جايي كه بعد از ابراز خشنودي چندباره از موقعيت و عملكرد دولت حسن روحاني، رضايتش از تركيب مجلس را هم پنهان نمي‌كند. مجلسي كه ديگر اصولگرايان آن را چندان قوي نمي‌دانند اما رييس مجلس معتقد است كه قابليت‌ها و تخصص‌هاي خوبي در دوره جديد پارلمان گرد هم‌آمده‌اند. علي لاريجاني بعد از آنكه راي اصولگرايان براي تثبيت رياستش جمع كرد، همچنان تاكيد دارد كه همان تصوير علي لاريجاني مجلس نهم را از خود بروز دهد. گو اينكه در اين حمايت، منتقدان دولت ذايقه خود را قدري تغيير داده‌اند نه علي لاريجاني. رييس مجلس در تمام اظهارنظرهاي خود اين‌طور نشان داده كه مي‌خواهد همان اصولگراي ميانه‌رو بماند؛ فردي كه نهايتا گفت‌وگو را بهترين راه‌حل مسائل مي‌داند. حالا اين مسائل چه موضوع هسته‌اي و نشستن ايران مقابل شش قدرت جهاني باشد و چه اختلاف‌نظر با دولت‌ها و مذاكره دو رييس قوه با يكديگر. از همين روست كه در مصاحبه اخير خود بر اين تاكيد دارد كه مي‌تواند مسائلش را با حسن روحاني از طريق گفت‌وگو حل كند. كاري كه كمتر در دوره احمدي‌نژاد موفق به انجام آن شده بود. علي لاريجاني از مسير تقابلي شش ساله با اصولگرايان موافق احمدي‌نژاد و مخالف روحاني به يك چهره در سپهر سياسي ايران تبديل شد و از مسير رقابت با اصلاح‌طلبان و اعتداليون كرسي رياستش در بهارستان را حفظ كرد. تا قبل از هفتم اسفند رقباي رياستش در مجلس دهم براي موضع‌گيري‌هاي او كف مي‌زدند و بر حضورش در مجلس بعدي اصرار داشتند و بعد از نهايي شدن تركيب مجلس دهم، رقباي هفتم اسفند قسمتي از بار زحمت ابقاي او در قامت رييس مجلس در برابر موئتلفين انتخاباتي‌اش را بر دوش كشيدند. شايد كمتر كسي در فضاي سياسي ايران با اين قابليت وجود داشته باشد. شايد هم اصلا كسي با اين مشخصات را نتوان فعلا در فضاي سياسي كشور يافت. هر چه هست در پديده بودن علي لاريجاني نمي‌توان شك كرد. پديده‌اي كه در غايت انتخاب هيچ كدام از جريان‌هاي عمده سياسي كشور نمي‌گنجد و مطلوب سياسي بسياري از طيف‌ها نيست، اما مي‌رود تا ركورد تكيه بر صندلي رياست مجلس را بشكند. لاريجاني چيزي را كه خوب دريافته اين است كه تعريف عمومي از خودش را چگونه سامان دهد؛ منتقد سرسخت محمود احمدي‌نژاد، حامي حسن روحاني و شريك جدي برجام. او در گفت‌وگويش با هفته‌نامه مثلث درباره پيام تشكر دولتي‌ها درباره نقشش در برجام جمله مهمي دارد؛ «كاري كه من در مدتي كه بحث هسته‌اي مطرح بود انجام دادم، ربطي به دولت‌ها ندارد. من نيازمند تشكر از كسي نيستم چون يك وظيفه ملي بود و بايد انجام مي‌دادم.» اين يعني آنكه لاريجاني نقش خود در برجام را در طول دولت و به عنوان يك ادامه‌رو نمي‌داند. بلكه معتقد است كه خود همچون چهره‌هايي چون حسن روحاني و محمدجواد ظريف شريك اين موفقيت است. با همين نگاه است كه او در انتقاد از محمود احمدي‌نژاد همچنان بي‌پروا جلو مي‌رود، اما حمايتش از دولت حسن روحاني تمام و كمال نيست. او هرچند قانونمداري دولت روحاني را مي‌ستايد اما در مقابل از كنايه به كندي حركت در رفع ركود يا جسارت كم در اجراي برجام هم چشم نمي‌پوشد تا بدين گونه بگويد كه حمايتش از دولت حسن روحاني حمايتي نيست كه لاريجاني را ذيل جريان دولت تعريف كند. به نظر مي‌رسد رييس مجلس بيش از هر چيز دنبال تشخص مستقلي است كه تصوير يك اصولگراي معتدل را از او كامل كند.
دولت‌هاي احمدي‌نژاد و روحاني نقطه مشترك ندارند
قسمت خواندني ديگر سخنان لاريجاني مربوط به جايي است كه در مقايسه دولت‌هاي احمدي‌نژاد و روحاني سخن مي‌گويد. جايي كه اول از هر چيز تاكيد دارد؛ «فكر مي‌كنم اين دو دولت مورد اشاره خيلي با هم نقطه مشترك ندارند.» او هنوز هم از دولت قبل شاكي است و مي‌گويد: «دولت قبلي واقعا از يك آشفتگي در تصميم‌گيري برخوردار بود. فكر مي‌كنم مشي خيلي دقيقي را مخصوصا در حوزه اقتصادي دنبال نكرد. قانون‌گريزي زيادي داشت، به طوري كه ما در هيات تطبيق به يك رقم غيرقابل تصوري در رد مصوبات دولت رسيديم و مجبور بوديم آن مصوبات را رد كنيم بعد كه تبعيت نمي‌كردند، مجبور شديم يك قانون ديگري بگذرانيم. يعني ما با يك پديده عجيب و غريبي مواجه بوديم.» او البته به اينها مورد ديگري را هم اضافه مي‌كند؛ «دولت گذشته آشفتگي سياسي را دامن مي‌زد.» لاريجاني البته در جاي ديگري از سخنانش هم قضاوت جالبي از احتمال نامزدي احمدي‌نژاد براي رياست‌جمهوري دوازدهم مطرح مي‌كند؛ «فكر نمي‌كنم در ايران خيلي جاذبه‌اي باشد، آنها كه دو دوره رييس‌جمهور بودند دوباره به صحنه بيايند. مخصوصا آنكه خيلي تجربيات موفقي هم نداشته باشند.» در ادامه لاريجاني با بياني كاملا واضح و گفتن اين جمله كه «در دولت فعلي ما اينها را خيلي نداريم يا خيلي كم داريم»، در ارزيابي‌اش از دولت يازدهم مي‌گويد: «از نظر قانون‌گرايي دولت آقاي روحاني خيلي مقيد است. شهادت مي‌دهم كه كار هيات تطبيق ما كساد است. مصوبات هيات دولت كه مي‌آيد با قانون منطبق است. شايد موارد جزيي كه اعلام مي‌كنم خلاف قانون است يكي دو مورد در ماه باشد حال آنكه در دولت قبل موقعي مي‌شد كه 17-16 مورد را رد مي‌كرديم. از نظر ايجاد آرامش هم تلاش آقاي روحاني و دولت‌شان اين بود كه ايجاد آرامش كنند و اين كمك مي‌كند كه ذهن‌ها روي مساله اصلي كشور متمركز شود. بنابراين به نظرم دو جنس دولت است و خيلي با هم متفاوتند.»
احتمال يك دوره‌اي شدن روحاني زياد نيست
رييس مجلس در بخشي از اظهاراتش پروايي ندارد تا از لزوم ترميم كابينه بگويد. هرچند اين كار را با احتياط انجام مي‌دهد اما در نهايت تصريح مي‌كند: «بعضي نمايندگان نظرشان اين است كه در حوزه اقتصادي بايد همگرايي بيشتري در كابينه به وجود آيد. قدري به تعبير عاميانه‌تر پرگازتر بايد در مساله اقتصادي حركت كنند. بخشي هم روي مسائل ديگر نظراتي دارند. بايد با آنها صحبت كنيم تا جمع‌بندي مشتركي داشته باشيم. » علي لاريجاني البته با تاكيد بر اينكه «آقاي روحاني روي هم رفته در مسير درستي در حال حركت است» و گفتن اين جمله كه «اينكه سوال شد برخي احتمالش را زياد مي‌دانند كه آقاي دكتر روحاني رييس‌جمهور يك‌دوره‌اي باشد، مي‌گويم خير، من احتمالش را زياد نمي‌دانم»، قدري پاي حمايتش از دولت را قوي مي‌كند. هر چند معتقد است دولت بايد در حوزه اجراي برجام و رفع ركود اقتصادي با جسارت و سرعت بيشتري عمل كند.
روايت لاريجاني از دعوت مراجع
لاريجاني پيش از هر چيز درباره پيش‌بيني‌اش از سرنوشت رياست مجلس دهم مي‌گويد كه «من خيلي به اين مساله نمي‌انديشيدم، چون آنچنان طالب نبودم وارد انتخابات مجلس شوراي اسلامي شوم. » او با اشاره به اينكه «تصميمم اين بود كه بعد از دو دوره حضور در مجلس، به كار ديگري مشغول شوم»، مي‌افزايد: «بعد از رايزني‌ها به اين نتيجه رسيدم كه وارد انتخابات شوم، آن هم به دليل شرايطي كه كشور دارد. » رييس مجلس دهم درباره رايزني‌ها براي ورود مجدد او به انتخابات هم توضيح داده است: «بعضي از آقايان مراجع بودند كه در اين زمينه نظر دادند و برخي بزرگان نيز نظرشان اين بود كه در شرايط فعلي حضور من در مجلس مفيد است.»
مجلس دهم تخصص‌هاي خوبي دارد
ارزيابي لاريجاني از تركيب مجلس دهم هم اين گونه است: «افراد جديدي آمدند كه برخي‌شان شايد در صحنه سياسي خيلي ظهور نداشتند ولي قابليت‌ها، دانش و تخصص‌هاي متنوع و خوبي دارند. مثلا مي‌بينم نمايندگان متعددي تخصص‌هاي گوناگوني در رشته كشاورزي دارند كه خيلي مي‌تواند كارآمدي كميسيون كشاورزي را بالا ببرد يا در حوزه صنعت و اقتصاد نيز همين طور است، چهره‌هاي جديد اقتصاددان وارد مجلس شده‌اند و از پديده‌هاي جالب اين است كه در منطقه‌اي مثل استان چهارمحال‌وبختياري سه نماينده داريم كه هر سه تخصص‌شان شيمي است. همين اتفاق بعضي جاهاي ديگر هم رخ داده است، بنابراين عرض مي‌كنم كه كارآمدي خوبي براي مجلس قابل پيش‌بيني است.»
با اصلاح‌طلبان جلسه نداشتيم
او هر چند مي‌گويد با اصلاح‌طلبان بر سر تركيب هيات رييسه هيچ جلسه هماهنگي نداشته اما درباره پيغام‌هايي از جانب آنها براي گشودن باب گفت‌وگو مي‌گويد: «گاهي افراد مي‌آمدند و مي‌گفتند ما مي‌خواهيم راجع به اين موضوع مذاكره كنيم ولي آدم احساس نمي‌كرد كه يك پشتوانه ماموريتي درستي دارند.» او البته توضيح داده كه در روزهاي آخر با محمدرضا عارف هم گفت‌وگويي تلفني بر سر اين موضوع داشته است. گفت‌وگويي كه البته به جايي نرسيد؛ «دو سه روز آخر مانده به راي‌گيري كه آقاي دكتر عارف تماس گرفتند و گفتند: «سه نفر از طرف ما مي‌آيند براي مذاكره»، گفتم: «براي چه چيزي مذاكره كنند؟»، آقاي عارف گفتند: «براي هيات‌رييسه». من هم به دوستان فراكسيون ولايت گفتم نماينده‌اي از هر گرايش انتخاب كرده و با نمايندگان آنها صحبت كنند. چون فاصله زماني تا راي‌گيري كم بود، همه كارها شكل گرفته بود. ظاهرا آن آقايان پيشنهادي دادند و پيشنهادي هم اينها دادند، گويا نتوانستند آن پيشنهاد فراكسيون ولايت را مورد توجه قرار دهند.»
دولت در انتخابات هيات رييسه
نقشي نداشت
لاريجاني در بخش ديگري از سخنانش با اشاره به اينكه دولت يازدهم در رسيدن مجدد او به كرسي رياست مجلس نقشي نداشته و در مساله داخلي پارلمان دخالتي نكرده، توضيح داده است: «اين قيل و قال‌هاي سياسي بيرون مجلس خيلي در داخل مجلس تاثير نمي‌گذارد. اتفاق درستي هم هست كه تاثير نگذارد. علتش هم اين است كه اين افرادي كه نماينده شدند، خودشان از يك نخبگي سياسي برخوردارند. بالاخره در رقابت با تعداد زيادي پيروز شدند، بنابراين يك زرنگي در كارشان دارند. » وي همچنين افزوده است: «انتخاب هيات‌رييسه يك مساله بيروني نيست، يك مساله درون‌پارلماني است. رايزني عيبي ندارد اما اينكه جنجال و فضاسازي كنند، خيلي معقول نبود. به همين دليل هم من سكوت كردم و هرچه بحث راجع به هيات‌رييسه مجلس شد من حرفي نزدم. چون اين كار را قبول ندارم. فكر مي‌كنم يك سازوكار دروني دارد و بايد از همين سازوكار استفاده شود.»
نواب رييس، افراد سنجيده‌اي هستند
رييس اصولگراي مجلس دهم نظرش درباره نواب رييس اين دوره را هم اين گونه توضيح داده است: «برادران خوبي هستند، من اينها را از سابق مي‌شناسم. افراد خوب و سنجيده‌اي هستند و سابقه پارلماني قوي دارند. هم دو دوره با آقاي پزشكيان در مجلس بودم و كاملا به سلوكش آشنا هستم و هم دكتر مطهري را بيشتر از ديگران مي‌شناسم. او فردي سنجيده و لايق است.» وي تصريح مي‌كند: «فكر مي‌كنم هر دو برادري كه به عنوان نايب‌رييس انتخاب شدند، هم تجربه خوبي در حوزه پارلمان دارند و هم فهم‌شان نسبت به مسائل كلان كشور اين است كه شرايط كشور احتياج به يك همگرايي و آرامش دارد. اينكه افراد عقايد مختلف داشته باشند اشكالي ندارد، معتقدم مجلس بايد تبلور بيرون، از نظر صحنه سياسي باشد و اين خوب است كه صداهاي بيرون در داخل مجلس شنيده شود. در واقع مهم اين است كه مسائل كلان را ببينيم و متناسب با آن، مجلس را به كار‌گيريم تا مسائل كشور حل شود. اين روش را بايد پيگيري كنيم.» او همچنين در ادامه سخنانش تاكيد مي‌كند كه جابه‌جايي آراي علي مطهري و محمد دهقان در هيات رييسه دايم هم چيز عجيبي نبوده و آن را به مسائلي چون احتمال غيبت برخي نمايندگان در جلسه راي‌گيري نسبت داده است.
مي دانستم آرايش اصولگرايان
موفق نمي‌شود
لاريجاني هر چند تاييد مي‌كند كه براي ائتلاف انتخاباتي با اصولگرايان دعوت شده اما در جمله‌اي گلايه‌وار تصريح مي‌كند: «اماديروقت دعوت كردند.» او با رد ادعاي طرح اين دعوت توسط حدادعادل مي‌گويد كه توسط آيت‌الله موحدي كرماني دعوت شده بوده. اما قسمت خواندني سخنان او جايي است كه به بيان دلايل رد اين دعوت مي‌پردازد؛ «من نمي‌خواهم نقدي به كار آن آقايان وارد كنم. ولي تحليلي از شرايط داشتم كه فكر مي‌كردم اين آرايش موفق نيست. به آنها هم حدود 8 ماه پيش وقتي نمايندگان جامعه روحانيت مبارز اينجا تشريف آوردند صريح گفتم. من گفتم فكر مي‌كنم «صحنه سياسي داخل كشور با مختصات فعلي بايد مورد ارزيابي قرار گيرد، اين آرايشي كه در حال شكل‌گيري است متناسب با شرايط نيست. » منتها اين يك راي بود. » او تاكيد مي‌كند كه بر اساس تحليل خود معتقد بوده روش اصولگرايان به موفقيت ختم نخواهد شد.
در برجام معذورات ديگري هم داشتيم كه بايد مي‌پذيرفتيم
اما اصل دفاع او از دولت باز هم مي‌ماند براي موضوع برجام. جايي كه لاريجاني با توضيح درباره روند مذاكرات هسته‌اي و نتيجه آن يك بار ديگر عمق اعتقاد خود به نتيجه مذاكرات را نشان مي‌دهد. او در توضيح برخي توافق‌ها مي‌گويد: «چون مذاكرات با 1+5 تقريبا به بن‌بست رسيده بود و پيش نمي‌رفت، ما هم به لحاظ فني به جايي رسيده بوديم كه بايد تثبيتش مي‌كرديم. معتقدم الان نياز نداشتيم كه كارخانه 50 هزار سانتريفيوژي بسازيم ما همين تسلط به دانش هسته‌اي را بايد تثبيت و هزينه‌هاي پيراموني را كم مي‌كرديم. اين هدفگذاري بود. البته اين موضوع در كشور مخالف در سطح بالا هم داشت. ما در جلساتي كه نزد رهبري بوديم آنجا آرا مختلف بود. در نهايت كشور تصميم گرفت مذاكرات آغاز شود. بنابراين اين مذاكراتي كه مي‌بينيد در مساله برجام رخ داد، از آن زمان آغاز شد و من جزو موافقان مذاكره بودم چون هدفم اين بود كه تكنولوژي هسته‌اي را تثبيت كنيم و حواشي آن كه بلاوجه به كشور فشار وارد مي‌كند را كاهش دهيم.» لاريجاني يك بار ديگر به برگزاري 10 جلسه هسته‌اي با حضور مقام معظم رهبري و 25 جلسه شوراي هسته‌اي اشاره دارد تا به اين نتيجه برسد؛ «گاهي مي‌شنيدم كه جايي گفته مي‌شد «مباحث تيم مذاكره‌كننده را كسي بررسي نمي‌كند. » اين حرف‌ها خلاف واقع بود. » او حتي توضيح داده كه «ما مواردي داشتيم كه اينها يك مسيري رفتند و ما در شوراي هسته‌اي بحث كرديم كه اين مسير غلط است و بايد كلا مسير عوض شود، بر همين اساس مسير مذاكره را عوض مي‌كردند، همين عوض‌كردن مسير دو ماه هم طول مي‌كشيد، بنابراين اين طور نبود كه بحث يله و رها باشد.» وي درباره وضعيت فعلي صنعت هسته‌اي افزوده است: «حالا تعداد سانتريفيوژ مهم نيست. مهم آن است كه آنها پذيرفتند ايران با 6 هزار سانتريفيوژ غني‌سازي داشته باشند. بعضي فكر مي‌كنند اگر الان تعداد سانتريفيوژهاي ما 20 هزار تا بود شق‌القمر مي‌كرديم؛ خير، چنين چيزي نيست. چون ما معذورات ديگري هم داشتيم كه پذيرفتيم.»