پايتختي با 480 پروژه نيمه‌تمام عمراني

حميدرضا خالدي

ديروز عليرضا دبير، رييس كميسيون برنامه و بودجه شهرداري كه سال گذشته با ارايه گزارش‌هاي جنجالي حسابرسي از شهرداري خبرساز شده بود بار ديگر گزارشي را در صحن شورا مطرح كرد كه مي‌تواند بار ديگر شهرداري را با چالش‌هايي جدي مواجه كند. گزارش «دبير» اين‌بار درمورد گزارش نظارتي پروژه‌هاي تملك دارايي‌هاي سرمايه‌اي سال 94 بود. بنا برگزارشي كه رييس كميسيون برنامه و بودجه شهرداري ارايه كرد در حال حاضر تعداد كل پروژه‌هاي تملك دارايي سرمايه‌اي 2446 پروژه است كه پروژه‌هاي سرمايه‌اي مستمر (نگهداشت 1579 پروژه) پروژه‌هاي غيرمستمر عمراني (867 پروژه)، پروژه‌هاي سرمايه‌اي غيرمستمر (عمراني جديد) 333 پروژه و پروژه‌هاي سرمايه‌اي غيرمستمر نيمه‌تمام 534 پروژه بوده است.
وي سپس به تاخيردر تكميل و انجام بخشي از اين پروژه‌ها و علل آن پرداخت و گفت: دركل 480 پروژه در مرحله انجام و تكميل خود تاخير داشته‌اند كه علت تاخير پروژه‌هاي سرمايه‌اي غيرمستمر (عمراني) در 71 مورد مربوط به زمين بوده است، 27 مورد طراحي و برنامه‌ريزي، 20 مورد مشكل با پيمانكار، 255 پروژه به علت مسائل مالي، در 39 مورد به دليل مشكلات اجرايي و در 68 پروژه نيز به دلايل مختلف پروژه‌ها در اجرا تاخير داشته‌اند كه در كل مي‌توان گفت 480 مورد پروژه در انجام امورات خود تاخير داشته‌اند. دبير در ادامه درباره پيشرفت پروژه‌هاي مستمر با بيان اينكه ميانگين پيشرفت فيزيكي پروژه‌هاي مستمر در مناطق 75 درصد، در معاونت‌ها 88 درصد و به طور كلي 78 درصد بوده است، گفت: اين در حالي است كه ميانگين پيشرفت فيزيكي مورد انتظار در زمان بررسي 100 درصد بوده كه اين يعني اجراي پروژه‌ها به طور ميانگين 22 درصد از برنامه عقب است.
رييس كميسيون برنامه و بودجه شهرداري همچنين اشاره‌اي داشت به وضعيت پيشرفت فيزيكي پروژه‌هاي شهرداري در سال گذشته و گفت: در سال 94 وضعيت پيشرفت فيزيكي پروژه‌هاي تملك دارايي – سرمايه‌اي شهرداري بر حسب جلوتر يا عقب‌تر بودن از زمان انتظار، در پروژه‌هاي مستمر 23/21- درصد و پروژه‌هاي عمراني 33/25- درصد بود و به عبارت ديگر اين پروژه‌ها عقب‌تر از برنامه بوده‌اند. برهمين اساس به گفته وي ميانگين پيشرفت فيزيكي كل پروژه‌هاي عمراني در معاونت فني و عمراني 52/64 درصد، درمعاونت شهرسازي     73/59 درصد، درمعاونت خدمات شهري 87/31 درصد، درمعاونت حمل و نقل 91/39 درصد و درمعاونت اجتماعي 94/19 درصد بوده است. وي با بيان اينكه ميانگين پيشرفت فيزيكي مورد انتظار در زمان پروژه‌هاي غير مستمر از سوي كارشناسان با پيشرفت 75 درصدي بوده است افزود: 25 درصد عقب‌ماندگي در پروژه‌هاي مناطق مشاهده مي‌شود. دبير همچنين اشاره‌اي هم داشت به جدول مقايسه‌اي بين وضعيت اجرايي پروژه‌هاي عمراني در سال‌هاي 90 تا 94 وگفت: سال 90 در حدود 29 درصد، سال 91، 17درصد، سال 92، 10 درصد، سال 93 حدود 18 درصد و در سال 94 حدود 28 درصد پروژه‌هاي غير مستمر شهرداري عقب‌تر از زمانبندي بوده‌اند. وي درباره نحوه ارجاع كار پروژه‌هاي سرمايه‌اي غيرمستمر از سال‌هاي 90 تا 94 به پيمانكاران و مجريان گفت: حدود 31 درصد پروژه‌ها در سال 94 با مناقصه عمومي بيش از 6 درصد با مناقصه محدود، 12 درصد استعلامي و نزديك به 39 درصد با روش ترك تشريفات و به صورت واگذاري به شركت‌هاي دولتي و خصوصي اجرا شده است.
 دبير درنهايت با اشاره به مشكلات پيش آمده در پروژه‌ها پيشنهاد داد كه قبل از شروع عمليات نسبت به انجام مطالعات توجيهي، تعيين مشخصات، برآورد كل، حجم عمليات، ميزان اعتبارات مورد نياز هر يك به صورت جداگانه براي درج در موافقت‌نامه‌ها اقدام شود همچنين ضروري است هر گونه تغيير در كاربري، بهره‌برداري و عنوان پروژه‌هاي مصوب با ارايه مستندات لازم و گزارش توجيهي به تصويب شوراي شهر برسد. وي در پايان افزود: هدف اصلي از تهيه اين گزارش تعيين مشكلات اجرايي از مرحله انتخاب تا پايان اجراي پروژه‌هاي سرمايه‌اي و ارايه راهكار رفع مشكلات با پيشنهاد طرح‌ها و لوايح مورد نياز به شورا و همچنين نظارت كميسيون برنامه و بودجه بر نحوه عملكرد پروژه‌ها بوده است.
اين درحالي است كه محمد سالاري، رييس كميسيون شهرسازي و معماري شوراي شهر نيز درهمين خصوص با انتقاد از شيوه عملكرد شهرداري از انجام پروژه‌هاي عمراني به «اعتماد» گفت: براساس گزارش‌هاي ارايه شده، براي تكميل پروژ‌هاي عمراني نيمه كاره شهرداري بيش از 41 هزار ميليارد تومان سرمايه لازم است. از سويي به گفته شهردارتهران، شهرداري بيش از 20 هزار تومان به سيستم بانكي و پيمانكاران بدهي دارد. به بياني عملكرد شهرداري باعث شده تا شهر تهران بيش از 60 هزار ميليارد تومان بدهي مقروض باشد كه حقيقتا رقم بزرگي است. وي افزود: همچنين از آنجايي كه بودجه عمراني شهرداري معادل كل بودجه عمراني كشور است، شهرداري حس مي‌كند كه بايد فقط پروژه تعريف كند، درحالي كه به دليل سوء مديريت بسياري از اين پروژه‌ها براساس زمانبدني ارايه شده به سرانجام نمي‌رسد.
سالاري در پاسخ به اين سوال كه چرا شورا طرح‌هاي عمراني شهرداري را تصويب مي‌كند؟ گفت: طرح‌هاي عمراني شهرداري در زمان تصويب بودجه در كميسيون‌هاي مربوطه تصويب مي‌شود و مسلما توجيه كارشناسي دارد ولي مشكل از جايي شروع مي‌شود كه شهردار مي‌تواند تا 10 درصد از رديف‌هاي بودجه شهرداري را تغيير رديف دهد و صرف امور ديگر كند. يعني رديف بودجه فلان پروژه را صرف انجام فلان پروژه ديگر كند. اما حجم پروژ‌هاي نيمه كاره به گونه‌اي است كه به نظر مي‌رسد ارقام بودجه مورد نياز براي ساخت آنها بسيار بيشتر از اين 10 درصد اختيارات شهردار باشد كه بايد اين مساله به طور جدي بررسي مي‌شود. رييس كميسيون شهرسازي و معماري شوراي شهر درنهايت از اين سخنان اين گونه نتيجه مي‌گيرد كه فكر مي‌كنم ما در تدوين برنامه پنج ساله دوم شهرداري با چنين موضوعاتي مواجه نبوديم. درست به همين دليل اكنون ضروري است جلسات فشرده‌اي براي بازنگري و اصلاح برنامه پنج ساله داشته باشيم.»
سالاري باتاكيد براينكه براين اساس، امكان تحقق برنامه پنج ساله دوم وجود ندارد و بايد آن را اصلاح كنيم، گفت: به نظر مي‌رسد شهرداري و مديران آن عملكرد خوبي را در حوزه اجراي پروژه‌هاي شهري و عمراني نداشته‌اند و بايد تك‌تك آنها در آخرين سال فعاليت شوراي چهارم دوباره بازنگري شود تا نكند خداي‌ناكرده حقي از شهروندان و شهر پايمال شود.