ادعاهاي تازه در مورد نقش حسن روحاني در مك‌فارلين
پرونده مبهمي از 30 سال پيش
گروه سياسي| اگرچه 30 سال از ماجراي ورود مك‌فارلين، فرستاده امريكايي‌ها به ايران گذشته اما هر از چندگاه حاشيه‌هاي مربوط به آن اوج مي‌گيرد. از جمله در تازه‌ترين روايت‌هاي مربوط به آن ماجرا گويا مك‌فارلين در گفت‌وگويي مدعي شده در سال 65 و بعد از ورودش به ايران ديداري هم با حسن روحاني داشته است. آن‌طور كه خبرگزاري فارس منتشر كرده است، «رابرت مك‌فارلين»، مشاور امنيت ملي رييس‌جمهور امريكا در اواسط دهه 60 شمسي، سه‌شنبه در نشست چشم‌انداز و محدوديت‌هاي همكاري ايران و امريكا در انديشكده واشنگتن به عنوان مستمع شركت كرد و در حين پرسيدن يك سوال از مدعوين به مساله جالبي اشاره كرده است. مك‌فارلين به دنيس راس، جيمز دوبينز و جِي سالومون كه در پنل مدعوين نشسته بودند، گفت: «به ياد مي‌آورم آخرين نوبتي كه با روحاني تبادل‌نظر كردم، حدود 30 سال پيش نظر رييس‌جمهور را به وي گفتم. »وي ادامه داد: «سياست ريگان اين بود كه به هر حال ما با ايران اختلاف داريم ولي اعتقادي به سرنگوني انقلاب ايران نداشت و فكر مي‌كرد كه ما مي‌توانيم راهي رو به جلو (در روابط با ايران انقلابي) بيابيم.» مك‌فارلين كه در ابتداي جمله گفته بود نقل‌قولي از «حسن روحاني» بياورد، ادامه داد: «در آخر او گفت «اما اين انقلاب مسير خود را مي‌پيمايد. اين حكومت ديني عمر زيادي خواهد داشت و اين انقلاب خيلي با ديگر انقلاب‌ها مانند انقلاب مائو (در چين) و انقلاب كاسترو (در كوبا) متفاوت نيست.»ماجراي مك‌فارلين مربوط به خرداد سال 1365 است كه او و چند مقام امريكايي ديگر با يك هواپيماي حامل تسليحات وارد تهران شدند. بنا بر خاطرات آيت‌الله هاشمي مك‌فارلين و همراهانش با نام ايرلندي با يك هواپيماي حمل سلاح وارد ايران شدند و در مدت پنج روز اول حضور آنها به درخواست‌هاي رابرت مك‌فارلين مبني براي ملاقات با يكي از مسوولان رده‌بالاي ايران پاسخ منفي داده مي‌شد. اما بعد از آن طي هفت دور مذاكراتي با اين هيات انجام شده است. هر چند اطلاعات دقيقي درباره مذاكره‌كنندگان وجود ندارد. سال 92 فارين پاليسي در گزارشي با عنوان «وقتي روحاني با اوليور نورث ديدار كرد» نوشت: «حسن روحاني، مشاور ارشد سياست خارجي دولت وقت ايران، بيست و هفتم مه ۱۹۸۶ با هياتي از مقامات كاخ سفيد در طبقه آخر هتل هيلتون در تهران همنشين شده و آمده بود تا پنهاني واسطه توافقي با امريكايي‌ها شود. اين نشريه مدعي شده بود حسن روحاني، عضو شوراي عالي دفاع و رييس قرارگاه مركزي خاتم‌الانبياي آن روزهاي ايران، در روز سوم حضور امريكايي‌ها در تهران و پيش از شروع مذاكرات بي‌نتيجه 7 مرحله‌اي، در يكي از هتل‌هاي تهران با آنها ديدار كرده است. بعد از آن در ارديبهشت سال 93 هم گروهي از منتقدين رييس‌جمهور در مستند «من روحاني هستم» اين ادعا را تكرار كردند. هر چند «الهام امين‌زاده»، معاون حقوقي وقت رييس‌جمهور همان موقع، حضور دكتر روحاني در ماجراي مك‌فارلين را تكذيب كرده بود. علاوه بر او علي لاريجاني، رييس مجلس هم در بخشي از سخنانش در جمع اعضاي تشكل‌هاي كارگري و بسيج كارگري كل كشور نقش روحاني در ماجراي مك‌فارلين را رد كرد و گفت: در اين مستند مطالبي نقل شده كه آقاي روحاني در ماجراي مك‌فارلين حضور داشته؛ اين يك دروغ است.
خاطرات هاشمي‌رفسنجاني چه مي‌گويد؟
اين اما در حالي است كه در بخش‌هايي از خاطرات آيت‌الله هاشمي در سال 65 اشاره‌هاي غيرمستقيمي به حضور دكتر روحاني در جريان حضور هيات امريكايي در ايران و مذاكره با آنها شده است. از جمله در روزنوشت روز چهارم خردادماه سال 65 آمده است: «آقاي محسن كنگرلو اطلاع دادند كه هواپيماي حامل قطعات گران‌قيمت امريكايي كه با پاسپورت ايرلندي آمدند و به نام ايرلندي هستند در فضاي تهران است. به آقاي دكتر روحاني گفتم كه براي كنترل قطعات و اداره مسائل سياسي و مذاكرات همكاري كند. كمي در جلسه ماندم و به خاطر مسائل جنگ به دفترم آمدم.» هاشمي در خاطرات خود از فرداي همان روز هم نوشته است: «در منزل بودم. دكتر هادي و دكتر روحاني آمدند و پس از توصيه آنها در مورد مسائل قابل بحث، قرار شد دكتر هادي با هيات امريكايي مذاكره كنند. عصر آمدند و گفتند مك‌فارلين ناراضي است و مدعي است به او توهين شده كه چرا مقامات با او حرف نمي‌زنند و چرا هديه‌اش را نمي‌پذيريم و مي‌گويد اگر من براي خريد پوست گربه به روسيه بروم، گورباچف در روز دو بار با من ملاقات مي‌كند». آيت‌الله هاشمي در روزنوشت پنجم خرداد خود ادامه داده است: «ديشب موضوعات مهمي را مطرح كرده‌اند كه قابل گفت‌وگو است و مدعي‌اند كه روسيه قصد حمله به ايران را دارد. باز هم موضوع قابل بحث را مشخص كردم و گفتم مانعي ندارد كه دكتر هادي با همراهان او صحبت كنند، ولي سران كشور ما ملاقات و مذاكره با آنها را نمي‌پذيرند. قرار شد به آنها بگويند به خاطر تخلف‌ها و بدقولي‌هاي‌شان اعتماد به آنها نيست و تا عملا جلب اعتماد نكنند، مذاكره رسمي ممكن نيست؛ اين نظر سران قوا است...». همچنين او در روزنوشت هشتم خرداد ماه آن سال هم نوشته است: «عصر دكتر هادي و دكتر روحاني آمدند. راجع به پيگيري مساله گروگان‌هاي امريكايي بحث شد. قرار شد طبق همان پيشنهاد نهايي ما كه نپذيرفتند عمل شود، اگر امريكايي‌ها خواستند جلو بيايند...». هاشمي همچنين در روز نوشت 24 آبان سال 65 هم اينگونه آورده است: «براي رسيدگي به امور جنگ، آقايان دكتر هادي و دكتر روحاني آمدند. قرار شد در موضوع معامله گروگان‌هاي امريكايي در لبنان با نيازهاي تسليحاتي و آمدن هيات مك‌فارلين امريكايي به ايران كه اخيرا شايع شده بود، براي افراد مورد اعتماد، مخفي توضيح داده شود و كانال واحدي براي اين موضوع در نظر گرفته شود.» در تمام اين خاطرات اگرچه به حضور حسن روحاني در جريان ورود هيات امريكايي به ايران در سال 65 و مذاكرات با آنها اشاره شده است اما در هيچ جايي به نقش مستقيم او يا حضورش در مذاكره روياروي با رابرت مك‌فارلين اشاره‌اي نشده است. به اين ترتيب حضور او در اين ماجرا همچنان با ابهام‌هايي روبه‌رو است و ابعاد آن چندان روشن نيست.