افشاي مكالمه جان‌كري
با برخي از اعضاي معارضه سوريه
بايد حضور بشار
در انتخابات را بپذيريد
سارا معصومي
22 سپتامبر، حاشيه مجمع عمومي سازمان ملل متحد. جان كري، وزير امور خارجه ايالات متحده با تعدادي از سوري‌هاي حامي جريان معارضه پشت درهاي بسته به گفت‌وگو مي‌نشيند. گلايه مي‌كند، انتقاد مي‌كند، از حقيقت‌هايي پرده برمي‌دارد و گاه با نگاه مبهوت حاضران مواجه مي‌شود. 9 روز بعد نيويورك تايمز به فايل صوتي آن جلسه دسترسي پيدا مي‌كند.
همه‌چيز گوياي به ستوه آمدن جان كري در اين پرونده است. هم از اختلاف‌ها در دولت شكايت دارد و هم از جريان معارضه مي‌خواهد كه با حقيقت ميداني در سوريه كنار بيايند. برخي از ادعاها ضميمه به فايل صوتي شده كه به نوعي به آن مشروعيت مي‌دهد و برخي از حرف‌هاي نسبت داده شده به جان كري، ادعاي نيويورك تايمز است. جان كري براي چندمين بار به حاضران نه چندان پرشمار سوري در اين جلسه مي‌گويد كه ديپلماسي كه او در سوريه پيش برده هيچگاه از پشتوانه تهديد نظامي جدي برخوردار نبوده است. كري براي چندمين بار به در حداقل آرا بودن راهكارهايش براي سوريه اشاره مي‌كند و مي‌گويد: در داخل دولت سه يا چهار نفر را مي‌بينيد كه با استفاده از زور در سوريه موافق هستند، در نتيجه من در اين بحث موفق نشدم.
اين جلسه 10 دقيقه‌اي به تمامي نشان‌دهنده استيصالي است كه جان كري در اين پرونده متحمل آن شده است. وي از حل پرونده سوريه در چندماه آخر حضور در كاخ سفيد ناتوان شده است. جان كري در جلسه با سوري‌ها دقيقا گرفتار شده است، گرفتار ميان همدردي با سوري‌ها و بيان اينكه دردهاي آنها و خستگي‌شان از سياست‌هاي امريكا را درك مي‌كند و همزمان به عنوان وزير امور خارجه امريكا بايد اقدام‌هاي دولت خود در سوريه را توجيه هم بكند. اين جلسه زماني برگزار مي‌شود كه توافقنامه آتش‌بس ميان روسيه و امريكا به شكست انجاميده و روس‌ها هم پيشنهاد امريكا مبني بر توقف بمباران حلب را نپذيرفته‌اند. پس از اين جلسه كري با سوري‌ها است كه درگيري‌ها در حلب آغاز مي‌شود و به گفته برخي منابع در نتيجه آن 338 نفر كشته مي‌شوند كه 100 نفر آنها را كودكان شامل مي‌شوند. در جلسه فوق، جان كري براي سوري‌ها توضيح مي‌دهد كه دولت امريكا هيچ گونه ابزار قانوني براي حمله به سوريه ندارد چرا كه روس‌ها به دعوت دولت مركزي رفته‌اند و اين مساله براي امريكا مصداق ندارد. جان كري به صراحت مي‌گويد: مساله اين است كه روس‌ها اهميتي به قوانين بين‌المللي نمي‌دهند اما ما به اين قوانين احترام مي‌گذاريم.
وزير امور خارجه امريكا مي‌گويد كه از عمليات‌هاي نظامي روسيه در سوريه عصباني است اما همزمان هم نمي‌تواند واشنگتن را مجبور كند كه به زور متوسل شود. وي همچنين در بخش‌هاي ديگري از سخنان خود تاكيد مي‌كند كه نمي‌تواند سياستي را كه خود وي به آن اعتقاد ندارد به مخالفان بشار بفروشد. همه مي‌دانند كه جان كري از مدت‌ها پيش با سياست‌هاي اوباما در سوريه مخالف بوده و از آن خسته هم شده است اما در اين جلسه با اشاره به اينكه از مانورهاي روسيه خسته شده است، مي‌گويد كه با برخي سياست‌هاي اوباما و تصميم‌هايش مخالف است و مي‌گويد كه كنگره نيز به وقت عمل از گزينه نظامي مستقيم امريكا در سوريه استقبال نخواهد كرد. نيويورك تايمز در بخش‌هايي از اين مطلب مي‌نويسد كه حدود 20 نفر از نمايندگان چهارگروه سوري كه خدمات آموزشي، امداد و نجات و پزشكي به شبه‌نظاميان را در مناطق تحت اختيار معارضه بر عهده دارند به اضافه ديپلمات‌هايي از سه تا چهار كشور به اضافه جان كري در اين جلسه حضور داشته‌اند. اين فايل صوتي را يكي از حاضران كه غيرسوري هم بوده ضبط كرده است و در اختيار نيويورك تايمز قرار داده است. البته اين رسانه امريكايي مي‌گويد كه صحت اطلاعات آن را با چند منبع ديگر هم چك كرده است.
تعدادي از چهره‌هاي سوري كه در اين نشست حضور داشته‌اند، مي‌گويند كه پس از سخنان جان كري كاملا نااميد شده‌اند و مي‌دانند كه ديگر كمك بيشتري از جانب دولت اوباما به آنها صورت نخواهد گرفت. يك مهندس سوري در اين خصوص به نيويورك تايمز مي‌گويد: كري به راحتي به اپوزيسيون سوريه مي‌گويد كه شما بايد براي ما بجنگيد اما ما براي شما نخواهيم جنگيد.
اين روزنامه امريكايي در ادامه مي‌نويسد: چهره‌هاي سوري حاضر در جلسه در مدت 40 دقيقه برگزاري آن تلاش كردند با احترام با كري برخورد كنند اما دوگانگي در گفتار و رفتار امريكايي‌ها آنها را متعجب و البته نااميد كرد. برخي از آنها احساس خيانت از جانب امريكا كردند. يكي از زنان سوري حاضر در اين جلسه به جان كري مي‌گويد: خط پايان كجاست؟چند سوري بايد كشته شوند تا شما دست به اقدام جدي بزنيد؟ جان كري در پاسخ مي‌گويد: بي‌تفاوتي بشار اسد به همه‌چيز مي‌تواند دولت امريكا را به بررسي گزينه‌هاي بيشتر وادار كند. گفت‌وگوهاي متفاوتي از زمان تشديد درگيري‌ها در حلب و شكست رايزني‌ها با روسيه در جريان است.
با اين وجود جان كري تاكيد مي‌كند كه هرگونه تلاش امريكا براي تجهيز بيشتر شبه نظاميان مي‌تواند نتايج معكوس به دنبال داشته باشد و مي‌افزايد: مشكل اين است كه در آنجا برخي بازيگران وجود دارند و همه دارند درگيري‌ها را تشديد مي‌كنند؛ روسيه، نيروهاي بيشتر مي‌آورد، ايران بيشتر مي‌آورد؛ حزب‌الله حضورش را بيشتر مي‌كند، جبهه‌النصره همين‌طور؛ عربستان و تركيه پول‌هاي‌شان را در اينجا مي‌ريزند و شما داريد نابود مي‌شويد.
رييس دستگاه ديپلماسي امريكا در بخش‌هاي ديگري از سخنانش به تفاوت‌هايي اشاره مي‌كند كه امريكا ميان شبه نظاميان و معارضه و تروريست‌ها قايل است. اين بخش از سخنان كري با مخالفت و ناراحتي اعضاي اپوزيسيون حاضر در جلسه همراه بود. وي مي‌گويد: امريكا از شبه‌نظاميان مي‌خواهد كه به اين كشور براي مبارزه با القاعده و داعش كمك كنند چرا كه هر دوي اين گروه‌ها به شكل مشخص و علني با امريكا اعلام جنگ كرده‌اند. اما واشنگتن در مبارزه با حزب‌الله با همين شبه نظاميان همراه نمي‌شود حتي با وجود اينكه ما حزب‌الله را در ليست‌هاي تروريستي قرار داده‌ايم، حزب‌الله عليه ما دست به حركتي نمي‌زند و عليه ما نقشه نمي‌كشد.
كري همچنين به فضاي رواني و مشكلاتي اشاره مي‌كند كه در داخل امريكا با آن مواجه است و مي‌گويد: كنگره اجازه استفاده از زور را به ما نمي‌دهد و افكار عمومي هم از جنگ خسته شده‌اند. بسياري از امريكايي‌ها فكر نمي‌كنند كه ما بايد در سوريه بجنگيم و جوانان خود را در كشور ديگري به كشتن بدهيم.
يكي از سوري‌هاي حاضر در جلسه به كري اطمينان مي‌دهد كه هيچ كدام از آنها انتظار حمله تمام‌عيار به سوريه را ندارند اما شبه نظاميان معارضه به كمك‌هاي بيشتري نياز دارند. با به شمارش افتادن زمان و لزوم ترك جلسه توسط كري، وزير امور خارجه امريكا به سوري‌ها مي‌گويد كه بهترين اميدواري آنها به راهكاري سياسي است كه در سايه آن اپوزيسيون در دولت انتقالي سهمي را به خود اختصاص دهد. پس از آن به گفته كري سوري‌ها مي‌توانند در انتخاباتي شركت كنند و اجازه دهند كه مردم سوريه تصميم بگيرند چه كسي را مي‌خواهند. در نقطه ديگري از بحث، جان كري سوري‌هاي حاضر در جلسه را كاملا شوكه مي‌كند و مي‌گويد كه آنها بايد در انتخاباتي شركت كنند كه بشار اسد نيز در آن شركت كرده است. اين در حالي است كه به نظر مي‌رسد امريكايي‌ها از پنج سال پيش در ملأعام خواهان كنار رفتن رييس‌جمهور سوريه هستند. جان كري در خصوص چگونگي برگزاري انتخابات نيز مي‌گويد كه غربي‌ها، سازمان ملل و بازيگران منطقه‌اي اين انتخابات را در لواي استانداردهاي صحيح و كاملا جدي پيش خواهند برد. وي در ادامه مي‌گويد: «هر كسي در هر جاي جهان كه نامش به عنوان پناهنده ثبت شده مي‌تواند راي بدهد. آيا فكر مي‌كنيد آنها به اسد راي مي‌دهند؟ اسد از وقوع اين رخداد مي‌ترسد. خيلي مي‌ترسد كه اين اتفاق بيفتد. ما اين را مي‌دانيم. بر اساس اطلاعاتي كه داريم و براساس اطلاعات روس‌ها، اين را مي‌دانيم.»
يك منبع حاضر در وزارت امور خارجه امريكا مي‌گويد كه سخنان جان كري هيچ گونه تفاوت در نگاه امريكا به بشار اسد را نشان نمي‌دهد و تنها گوياي اين مساله است كه امريكا اعتقاد دارد اسد برنده هيچ انتخاباتي نخواهد بود. اين در حالي است كه سوري‌ها مي‌گويند كه مردمي كه تحت حكومت بشار هستند براي راي دادن به فردي به غير از وي احساس امنيت نمي‌كنند و از سوي ديگر روسيه هم تن به انتخاباتي در سوريه نمي‌دهد كه نتيجه را مطلوب و به نفع خود نداند. در پايان اين نشست درگيري لفظي محدودي ميان يكي از فعالان سوري و جان كري رخ مي‌دهد و جان كري از وي سوال مي‌كند: بنابراين فكر مي‌كنيد كه تنها راه اين است كه يكي بيايد و همه را از دست اسد خلاص كند؟
فعال سوري پاسخ مي‌دهد: بله و سوال بعدي را از جانب كري مي‌شنود كه آن يك نفر چه كسي خواهد بود. وي در پاسخ مي‌گويد: سه سال پيش فكر مي‌كردم آن طرفي كه ما را از دست اسد راحت مي‌كند شما خواهيد بود اما امروز نمي‌دانم.
روسيه پاسخ تهديد را با هشدار داد
واشنگتن مي‌گويد كه پس از شكست رايزني‌ها با روسيه به گزينه‌هاي ديگر روي ميز فكر مي‌كند و برخي منابع هم مي‌گويند كه شايد حضور نظامي امريكا يكي از اين گزينه‌ها باشد. همين اخبار كافي بود تا وزارت امور خارجه روسيه دست به كار شود و به امريكايي‌ها در اين خصوص هشدار دهد. در اين بيانيه آمده است: هرگونه حمله مستقيم به دمشق يا ارتش سوريه از سوي امريكا باعث پيش آمدن پيامدهايي ترسناك در كل خاورميانه خواهد شد. در اين بيانيه همچنين نسبت به «هر راه ديگري غير از مذاكرات سياسي» براي حل بحران سوريه هشدار داده شده است.
همزمان بوريس جانسون، وزير امور خارجه انگليس نيز از ديويد كامرون، نخست وزير سابق انگليس و باراك اوباما، رييس‌جمهور امريكا به خاطر ناكامي‌هاي‌شان در رسيدگي به جنگ داخلي سوريه به‌شدت انتقاد كرد و افزود: تصميم غرب مبني بر عدم مداخله در سوريه در سال 2013 ميلادي اشتباهي بود كه فضا را براي روس‌ها باز گذاشت. از نظر من ناكامي در پيش‌بيني وضعيت يك خطاي واقعي است. لندن و واشنگتن طيف وسيعي از گزينه‌ها براي تحت فشار گذاشتن روسيه را بررسي مي‌كنند. يكي از اين گزينه‌ها تحريم بازي‌هاي جام جهاني 2018 ميلادي به ميزباني روسيه از سوي مقامات انگليس است. قوي‌ترين سلاحي كه در دست داريم اين است كه روس‌ها را شرمسار و رسوا كنيم.