جامعه بي‌اعتماد است!
وحيد معتمدنژاد
فعال فرهنگي
اعتماد زماني كه از لايه‌هاي دروني جامعه‌اي رخت بربندد، هر گونه شايعه‌اي با استقبال روبه‌رو شده و در سطح جامعه چه به صورت صحيح و چه ناصحيح در افواه مي‌چرخد و زمينه‌اي مي‌شود بر راست‌آزمايي حقايقي كه بعد‌ها واقعيت آن به اثبات مي‌رسد.
از همين منظر است كه بسياري از تغيير و تحولات رايج سياسي و اجتماعي ابتدا در قالب شايعه ظهور كرده و سپس با نظر‌سنجي و برآورد احتمالي آسيب‌هاي آن به وقوع مي‌پيوندد. شايعه به عنوان يك ابزار، هميشه در اختيار نيروهاي ناشناخته‌اي است كه قدرت پنهان را در دست داشته و از آن به عنوان مستمسكي در جابه‌جايي عوامل نامريي و تاثيرگذار خويش در بستر اجتماعي و سياسي در مواقع خاص استفاده مي‌كنند و كمتر عامه مردم را هدف مي‌گيرد، هرچند در دراز‌مدت اين پديده مي‌تواند بر سلامت، تعادل و آرامش جامعه از يك طرف و امنيت ملي از طرف ديگر تاثيرگذار باشد.
پديده‌اي كه در جامعه ما هر روز در حوزه‌هاي مختلف ظاهر مي‌شود و از نتايج آن گاه منافعي خاص نصيب عده‌اي شده و گاه از معايب آن گروهي متضرر مي‌شوند.
شايعه در نگاهي ديگر، عدم اعتماد به نفس اجتماعي را گريبانگير افراد جامعه كرده كه اين علاوه بر بروز آسيب‌ها درتصميم‌هاي جدي و سرنوشت‌ساز، دامن دولت‌ها و حاكميت را گرفته و نتايج ناگواري ازآن بيرون مي‌آيد.
موضوع مسموميت شديد خانواده پزشك جنجالي تبريز با غذاي نذري از جمله اين پديده‌هاي اجتماعي است كه شايعه را در ابعاد گوناگون به جامعه ياد‌آوري كرده اما صحت و سقم آن با وجود اظهار نظرهاي مسوولان هنوز در پرده ابهام است.
اين موضوع گرچه مي‌تواند بر پايه درست اطلاع‌رساني شفاف به جامعه انجام شده باشد اما از آنجايي كه اعتماد به گفتار و رفتار دست اندركاران هر حوزه در ساليان متمادي به پايين‌ترين حد نزول كرده، باور اجتماعي در اين خصوص نيز كمرنگ است و شايعه را درباره چگونگي انجام و نتايج آن به بالاترين حد خود مي‌رساند. بد نيست بدانيم كشور ما طبق آمار جهاني در زمره كشورهايي است كه بيشترين شايعه در آن جابه‌جا شده و جالب‌تر آنكه بيشترين تاثير را از اين زاويه دركشف حقايق داشته است. حال وظيفه و رسالت دولت در اين باره تا به كجا به پيش خواهد رفت تا نگراني را پيرامون ساير شايعات كه مي‌تواند اعتماد را درجامعه از بين ببرد، كم سازد؟
اصولا در اين‌گونه موارد نقش سازنده دولت‌ها به ويژه دولت يازدهم كه شعار شفاف‌سازي را سرلوحه خود قرار داده، پرداختن به كنه شايعه است كه از دل آن حقايق جلوه كرده، هرچند به ضرر او بينجامد و رسوايي را در هر سطحي به بدنه اجتماع معرفي و از تكرار آن جلو‌گيري كند. در اين ميان نقش رسانه‌ها و احزاب در اطلاع‌رساني نيز از اهميت خاصي بر‌خوردار است و اين زماني محقق خواهد شد كه آزادي بيان و عقيده، زمينه‌هاي لازم در كنترل و تخريب شايعه را فراهم و به مخاطبين خود آگاه‌سازي كنند.