نخستين شكايت رسمي ايران از بدعهدي امريكا
ظريف با ارسال نامه به فدريكا موگريني خواستار برگزاري جلسه كميسيون مشترك برجام شد
گروه ديپلماسي| مصوبه كنگره امريكا براي تمديد 10 ساله تحريم‌ها عليه ايران به قانون تبديل شد. باراك اوباما، رييس‌جمهور ايالات متحده با خودداري از امضاي اين مصوبه ناخرسندي خود را نشان داد اما اين ابراز اعتراض نمادين به نتيجه ملموسي منتهي نشد و ايسا از مرحله تصويب به مرحله اجرا درآمد. بر اساس توافق هسته‌اي ايران با 1+5، دولت امريكا متعهد به لغو كردن تحريم‌هاي هسته‌اي موجود در اين قانون است. پيش از اين گفته شده بود كه باراك اوباما، اين مصوبه را وتو خواهد كرد اما راي بالاي مجلس سنا به اين مصوبه عملا امكان وتو را از او گرفت و در نتيجه رييس‌جمهور امريكا تنها كاري را كه انجام داد؛ عدم امضا و تبديل شدن اين مصوبه به قانون در نبود همان امضا.
ظريف به موگريني نامه نوشت
نخستين نتيجه اين حركت كاخ سفيد هم نامه محمد جواد ظريف، وزير امور خارجه كشورمان به فدريكا موگريني، مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا و هماهنگ‌كننده كميسيون مشترك برجام بود. بيش از يك سال از عمر توافق هسته‌اي و قريب به يازده ماه از اجرايي شدن برجام مي‌گذرد كه ايران درخواست برگزاري نخستين جلسه كميسيون مشترك برجام جهت رسيدگي به اقدام اخير امريكا در تمديد قانون تحريم‌هاي ايران را مي‌دهد. به گزارش «اعتماد»، وزير امور خارجه ايران در اين نامه با اشاره به پايبندي كامل ايران به تعهدات خود طي يك سال و نيم گذشته، ماهيت «متقابل» تعهدات مندرج در برجام و خصوصيت «چندجانبه بودن» اين سند را يادآور شده و تصريح كرد: حفظ تماميت و انسجام برجام و پايداري آن مستلزم توجه همه طرف‌هاي برجام نسبت به تداوم اجراي مفاد آن از سوي همه اعضاست. ظريف با اشاره به تكرار بدعهدي و اهمال امريكا در اجراي تعهدات خود، از مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپايي كه مسووليت هماهنگي كميسيون مشترك را بر عهده دارد، درخواست كرد كه ضمن اطلاع‌رساني لازم به كليه طرف‌هاي برجام، تمهيدات لازم براي برگزاري نشست كميسيون مشترك برجام و نيز كارگروه تحريم‌هاي كميسيون مشترك جهت رسيدگي به اقدام اخير امريكا را اتخاذ نمايد. اين نامه وزير امور خارجه پس از آن صادر شد كه حسن روحاني رييس‌جمهور كشورمان طي نامه‌اي در تاريخ ۲۳ آذر 95، وزارت امور خارجه را موظف به پيگيري موضوع بدعهدي امريكا با استفاده از سازوكارهاي پيش بيني شده در برجام كرد.
عدم امضا، تنها گزينه موجود اوباما
كاخ سفيد پس از اعلام تصميم اوباما براي عدم امضاي اين مصوبه براي چندمين بار در يك ماه گذشته ادعا كرد كه قانوني شدن اين مصوبه بر اجراي برجام تاثيري نخواهد داشت. جان كري، وزير خارجه امريكا در اين خصوص گفت: ما روشن كرده‌ايم كه تمديد قانون تحريم‌هاي ايران، تعهدات‌مان را در قبال برجام نقض نمي‌كند. البته تمديد قانون تحريم‌هاي ايران براي رسيدگي به فعاليت‌هاي خارج از محدوده برجام ضروري نيست و در صورت كوتاهي ايران در اجراي تعهدات هسته‌اي‌اش، براي برگرداندن سريع تحريم‌ها نيز ضرورتي ندارد. پس از صدور اين اطلاعيه از سوي كاخ سفيد، وزارت خارجه روسيه نيز در اطلاعيه‌اي از تمديد تحريم‌هاي ايران ابراز ناخرسندي كرد و گفت: هر اقدامي كه به از دست رفتن توافق هسته‌اي منجر شود، غير قابل بخشش است. امتناع باراك اوباما از امضاي اين مصوبه در رسانه‌هاي متفاوت به پيامي براي كنگره تعبير شد. برخي از منابع مانند بي‌بي سي نيز اين اقدام اوباما را به حمايت دوباره از برجام تعبير كردند. همزمان جاش ارنست، سخنگوي كاخ سفيد، اقدام غيرمنتظره اوباما در امضا نكردن طرح ايسا را دربردارنده پيامي به كنگره دانست و گفت: اگر كنگره توافق هسته‌اي با ايران را لغو كند بايد با پيامدهاي خطرناك و جدي آن دست و پنجه نرم كند. اوباما تنها به مدت يك ماه ديگر دركاخ سفيد است پس از آن در صورتي كه قانونگذاران تصميم بگيرند اين قانون غيرمسوولانه را پيگيري كنند كه باعث برهم خوردن توافق برجام مي‌شود اين كنگره است كه بايد منتظر پيامدهاي جدي اين اقدام باشد.
دستور دوباره كري براي توقف اجراي تحريم‌ها
پس از اين اطلاعيه كاخ سفيد، جان كري با صدور بيانيه‌اي اعلام كرد كه دستورات لازم براي توقف اجراي تحريم‌هاي تمديد شده را حتي پيش از موعد صادر كرده است. اقدامي كه مي‌توان آن را آخرين تلاش‌هاي دولت فعلي كاخ سفيد براي به تصوير كشيدن تعهد به اجراي برجام خواند. در بيانيه جان كري آمده بود: ادامه اجراي برنامه جامع اقدام مشترك، اولويت استراتژيك امريكا و متحدانش در سرتاسر جهان است. برجام، امريكا و ساير جهان را امن كرد و به وسيله آن ما مطمئن شديم كه ايران به دنبال توسعه تسليحات هسته‌اي نيست. تمديد ايسا در هيچ حالتي نمي‌تواند به روند رفع تحريم‌هاي ايران كه در سايه برجام رخ داده است، ضربه‌اي وارد كند و نمي‌تواند رابطه تجاري با ايران را كه مطابق با برجام است تحت تاثير قرار دهد. قانون ايسا زماني كه ما در حال مذاكره در خصوص برجام بوديم وجود داشت و در جريان اجراي آن هم پابرجا بود. دولت ما از تمام ابزارهاي لازم براي ملغي كردن تحريم‌هاي مندرج در برجام چه با ايسا و چه بدون آن برخوردار بود. من همچنان از آن ابزارها و توانايي بر اساس تعهدمان در برجام استفاده مي‌كنم و اين همان كاري است كه در تقريبا يك سال گذشته از عمر اجراي برجام هم انجام داده‌ام. من به اطلاع محمد جواد ظريف و ساير همتاهاي خود در 1+5 مي‌رسانم كه هرچند تمديد قانون تحريم‌هاي ايران تاثيري بر تحريم‌هاي برداشته شده در سايه برجام ندارد و نيازي به تاكيد دوباره بر از ميان برداشته شدن اين تحريم‌ها نيست اما من براي جلوگيري از سوءتفاهم و تاكيد بر تعهد به عدم اجراي تحريم‌ها، مجددا اقدام به صدور دستور توقف اجراي اين تحريم‌ها مي‌كنم.