نشست رسانه‌اي سيوپنجمين جشنواره تئاترفجر برگزار شد
استراتژي گنگ در
مهم‌ترين رويداد نمايشي كشور
بابك احمدي
سعيد اسدي دبير
سي وپنجمين جشنواره بين‌المللي تئاتر فجر روز گذشته، يكشنبه 26 دي ماه به همراه پيمان شريعتي، دبير اجرايي اين رويداد هنري به جمع خبرنگاران آمد تا ضمن ارايه گزارشي درباره دوره پيش رو، پاسخگوي پرسش‌هاي خبرنگاران باشد. اما در ميانه‌هاي نشست يك خبر مهم براي خانواده هنرهاي نمايشي نيز اعلام شد و آن حضور يوجينو باربا، يكي از معتبرترين هنرمندان تئاتر جهان در ايران بلافاصله بعد از پايان جشنواره است. به گفته شريعتي «براساس برنامه‌ريزي صورت گرفته، اين هنرمند 12 بهمن ماه با گروه كامل بين‌المللي‌اش به ايران سفر مي‌كند و در بازه زماني پنج روزه به اجراي يكي از آثار خود مي‌پردازد. برپايي كارگاه‌هاي آموزشي و مستركلاس براي هنرمندان تئاتر ايران نيز از جمله برنامه‌هاي مد نظر است. »
سعيد اسدي صحبت‌هايش را با ابراز تاسف به مناسبت درگذشت آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني، رييس فقيد مجمع تشخيص مصلحت نظام آغاز كرد و سپس به بيان آماري از اين دوره پرداخت. بنابر اطلاعات اعلام شده تعداد ١٣٠ گروه تئاتري در جدول اجراهاي اين دوره قرار گرفته‌اند كه از ميان آنها 1١١ گروه ايراني و ٧٢ نمايش صحنه‌اي هستند و باقي نمايش‌ها به كارهاي خياباني اختصاص دارد. طبق اظهارات دبير جشنواره امسال تعداد گروه‌هاي بيشتري -49 نمايش- از استان‌هاي كشور به جشنواره راه يافته‌اند كه به گفته او «نشان‌دهنده رشد قابل تامل كمي و افزايش كيفي آثار راه‌يافته به صورت توامان است و اين امر نشان مي‌دهد تئاتر در استان‌هاي كشور با شور بيشتري به كار خود ادامه مي‌دهد و رفته رفته جايگاه خود را به دست مي‌آورد.» اسدي در ادامه ميانگين سني كارگردان‌هاي حاضر در جشنواره سي‌وپنجم را ٣٦ سال اعلام كرد و از حضور گروه ١٩ بين‌المللي در اين دوره خبر داد كه بعد از مشاهده ٢٧٩ فيلم انتخاب شده‌اند: «هدف ما معرفي تئاتر ايران با ساير جهان است و مهمانان امسال بر همين اساس به تماشاي آثار خواهند نشست. » اين مدير همچنين از افزايش تعداد بانوان كارگردان حاضر در بخش صحنه‌اي و نمايش‌هاي بيروني جشنواره گفت و به اين نكته نيز اشاره كرد كه تنها هشت نمايش از ١١١ نمايش حاضر در جدول اجراها از متن خارجي استفاده كرده‌اند و باقي آثار برپايه نمايشنامه‌هاي ايراني شكل گرفته‌اند. طبق اظهارات دبير جشنواره، خراسان رضوي با هفت نمايش به عنوان فعال‌ترين استان كشور شناخته مي‌شود. اسدي بخش «به‌علاوه فجر» را يكي از ظرفيت‌هاي مهم موجود دانست و گفت: «ايده اين بود كه تماشاخانه‌هاي دولتي و نيمه دولتي حضوري فعال داشته باشند كه براين مبنا ١٠ تماشاخانه با ١١ سالن در اين بخش حضور خواهند داشت. به اين ترتيب جشنواره به سوي تمركز زدايي پيش مي‌رود و تعامل مناسبي به وجود مي‌آيد. همچنين پنج استان كشور نيز در اين بخش مشاركت مي‌كنند كه اتفاق مباركي است. »به گفته اين مدرس دانشگاه «جشنواره تئاتر فجر در دوره جديد رسالت خود در زمينه مسووليت اجتماعي را فراموش نكرده و با همين رويكرد دو نمايش حاصل همراهي سازمان بهزيستي به‌واسطه زحمات «نابينايان»، نمايشي با حضور «كودكان كار» و نمايش‌هايي با حضور توان‌خواهان «سندرم دان» نيز در اين دوره روي صحنه مي‌روند. » برپايي كارگروه نقد نمايش‌هاي جشنواره در اين دوره به سرپرستي امين عظيمي نيز يكي ديگر از مواردي بود كه اسدي به آن اشاره كرد. اين مدير سپس درباره همزماني جدول اجراها با چند روز از برگزاري جشنواره فيلم فجر كه شايد موجب در سايه قرار گرفتن تئاتر شود توضيح داد: «در اكران فيلم جابه‌جايي آثار و سالن خيلي ساده امكان‌پذير است ولي در تئاتر امكان به‌هم زدن تقويم به ويژه برنامه گروه‌هاي بين‌المللي وجود ندارد. به هرحال تئاتر از شأن ويژه خود برخوردار است و من نگران اين نيستم كه تئاتر زير سايه سينما قرار بگيرد چون جايگاه متفاوتي دارد. البته به دليل فقدان به وجود آمده شاهد بوديم جشنواره موسيقي فجر هم به پيش از جشنواره تئاتر منتقل شد. » او همچنين درباره مبحث سبك زندگي ايراني- اسلامي تاكيد كرد: «در اين سال‌ها بحث نظري مي‌شود كه گفتمان‌هاي انقلاب اسلامي چطور در تئاتر نمود پيدا كند. تمامي مفاهيم موجود در جمهوري اسلامي در آثار وجود دارد چون نگاه هنرمندان ما به جامعه كاوشگرانه و دقيق است. » دبير جشنواره تئاترفجر همچنين در پاسخ پرسش «اعتماد» درباره «سياست جشنواره در دعوت از گروه‌هاي خارجي» و «مميزي مضاعف آثار به دليل نزديكي زمان برگزاري انتخابات رياست‌جمهوري» گفت: « در بخش حضور گروه‌هاي خارجي ويژگي‌هايي كه نياز بود هنرمندان ايراني نيز در نظر بگيرند، مورد توجه قرار گرفت اما در بعد داخلي جشنواره تئاتر فجر رويدادي دولتي است و بايد سياست‌هاي كلي و سياست‌هاي فرهنگي دولت را در نظر بگيرد. ملاحظه‌ها و مصلحت‌ها همواره وجود داشته و شايد اگر من دبير يك جشنواره خصوصي و «آرتيستيك» بودم روشن‌تر درباره بعضي مسائل صحبت مي‌كردم. » پيمان شريعتي نيز در همين رابطه تاكيد كرد: «البته از ياد نبريم تمام اين نمايش‌ها قبلا اجرا رفته و از اداره كل هنرهاي نمايشي مجوز دريافت كرده‌اند. » اسدي همچنين در پاسخ به انتقادهاي موجود پيرامون غيبت بعضي گروه‌هاي تئاتري بيان كرد: «ما در يك رقابت زيبايي‌شناسي خاص قرار نداريم و من بر اين نكته تاكيد مي‌كنم. » پيمان شريعتي نيز در ادامه از پيش‌بيني رقم چهار ميليارد توماني بودجه سيوپنجمين جشنواره بين‌المللي تئاتر فجر خبر داد. رقمي كه به گفته او افزايش چنداني نسبت به دوره گذشته نداشته است.
اسدي پرداختن به «ايران فرهنگي» را يكي از رويكردهاي جشنواره در دعوت از گروه‌هاي خارجي عنوان كرد اما در ادامه «مصوبه مغرضانه ايالات متحده در قبال ايران» را يكي از دلايل غيبت بعضي هنرمندان خارجي دانست. پيمان شريعتي در تكميل اين اظهارات بيان كرد: «به همين دليل معتقدم جشنواره تئاتر فجر در بعد اجرايي يكي از دشوارترين جشنواره‌هاي ما به حساب مي‌آيد. اينجا كافي است در ميان يك گروه ٢٥ نفري كه شما براي حضورشان از يك سال قبل مذاكره كرده‌ايد، سه نفر پاسپورت انگليسي داشته باشند تا دچار مشكل شويد. مساله‌اي كه در سينما با يك كپي از فيلم حل مي‌شود.»مدير اجرايي جشنواره تئاتر فجر از آمار 2هزار نفر اسكانِ هنرمندان استان‌ها و ميزباني از تمام عوامل ٢٠ گروه نمايشي بين‌المللي نيز به عنوان ديگر دشواري‌هاي برگزاري اين رويداد ياد كرد كه به گفته او «دكور و ملزومات مورد نياز همه آنها بايد در تعامل با گمرك كشور و طبق تاريخ دقيق وارد ايران شود. » شريعتي همچنين به دليل آنچه «حمايت بدون چشمداشت شهرداري تهران» براي كمك به ايجاد فضاي تبليغي متناسب دانست، قدرداني كرد. سيوپنجمين جشنواره بين‌المللي تئاترفجر از يكم تا 12 بهمن ماه در تهران برگزار مي‌شود. بخش استاني اين رويداد از خوزستان آغاز شده و 29 دي ماه با برپايي اختتاميه در مشهد مقدس به كار خود پايان مي‌دهد.