بمب‌هاي يادگاري...
محمود فاضلي
كشف بمبي 230 كيلوگرمي به جا مانده از جنگ جهاني دوم در هفته‌هاي گذشته و در شهر «تسالونيك» يونان (دومين شهر بزرگ اين كشور) موجب شد كه دولت اين كشور از مردم ساكن در شعاع 1900 متري محل اين بمب، بخواهد تا خانه‌هاي خود را ترك كنند تا عمليات خنثي‌سازي اين بمب آغاز شود. با آغاز اين عمليات 70 هزار نفر از اهالي اين منطقه با اتوبوس‌هايي كه دولت آماده كرده بود، به خارج از شهر منتقل شدند تا از تلفات احتمالي در صورت انفجار آن، جلوگيري كنند. اين بمب در جريان ساخت يك ايستگاه سوخت پيدا شده و عمليات تخليه، به بزرگترين عمليات تخليه در تاريخ يونان تبديل شد.
ميزان فرسايش بدنه بمب كشف شده به حدي است كه نمي‌توان تاييد كرد اين بمب متعلق به نيروهاي متحدين (آلمان نازي و متحدانش) بوده يا نيروهاي متفقين آن را در خاك يونان رها كرده‌اند. به گفته فرماندار اين شهر «براي خنثي كردن اين بمب آمادگي كامل داريم. دليلي براي نگراني وجود ندارد. از شهروندان مي‌خواهم آرامش خود را حفظ كنند. اقداماتي كه انجام داده‌ايم براي احتياط و برقراري امنيت شهروندان بوده است». علي‌رغم گذشت 76 سال از ورود نيروهاي مسلح رايش سوم، در ششم آوريل 1941 و اشغال خاك يونان و يوگسلاوي هنوز مردم يونان خود را قرباني همين بمب‌ها و مين‌هاي باقي مانده از جنگ مي‌دانند كه نمونه‌اش وزير كشتيراني كابينه كنوني يونان است كه بينايي خود را در اثر انفجار مين جنگ جهاني از دست داده است.
سربازان و مقامات آلماني پس از ورود به هر دو كشور حكومت‌هاي استبدادي برپا كردند و به مانند ديگر كشورهاي اشغال‌شده در اروپا، هزينه‌هاي جنگ‌طلبي و زياده‌خواهي‌هاي هيتلر بر دوش اين كشور‌ها قرار گرفت.
كمر اقتصاد يونان زير بار همين فشارهاي اقتصادي خم شد. اين شرايط به تورم شديد و كاهش فوق‌العاده كيفيت زندگي يونانيان دهه‌ها باقي ماند. مهم‌تر اينكه رايش سوم علاوه بر تمام فشارهاي اقتصادي و غارت گسترده، بانك مركزي يونان را مجبور كرد 476 ميليون «رايش مارك» وام بدون بهره را در اختيار آلمان نازي قرار دهد! پس از پايان جنگ و تسليم شدن آلمان، در پاييز سال 1945 كنفرانس پاريس براي رسيدگي به غرامت جنگي برپا شد. يونان تقاضاي 10 ميليارد دلار غرامت كرد، يعني نصف مقداري كه به شوروي به عنوان كل غرامتي كه آلمان بايد بپردازد.
در نهايت در كنفرانس پاريس، يونان به 5/4 درصد از غرامات مادي و 7/2 درصد از اشكال ديگر غرامت رسيد. اين بدان معنا بود كه يونان عمدتا غرامت خود را به شكل مادي و در قالب كالا‌هايي همچون ماشين‌آلات ساخت آلمان غربي در حدود 25 ميليون دلار دريافت كرد.
با اين حال ترتيبات كنفرانس پاريس مورد توافق همه نبود، چرا كه آمريكا با تحميل غرامت‌هاي سنگين بر آلمان، كه خطر تكرار تجربه جنگ جهاني اول را افزايش مي‌داد، مخالفت كرد. به همين دليل در موافقتنامه بدهي‌هاي لندن در سال 1953، پرداخت غرامت‌ها تا امضاي معاهده صلح كنار گذاشته شده بود. معاهده صلح در سال 1990 به تحقق پيوست. در اين معاهده آمده بود كه آلمان لازم نيست به هيچ كشوري غرامت بپردازد. يونان چاره‌اي جز پذيرش اين پيمان نداشت.
هشدارها و انتقادهاي مقامات رسمي يونان به برلين بابت پرداخت غرامت جنگي به مردم كشورش در سال‌هاي اخير بارها تكرار شده است. به‌زعم آنها«موضوع دريافت غرامت جنگ جهاني دوم از آلمان به قوت خود باقي است و يونان در زمان مناسب در اين زمينه اقدام خواهد كرد. مساله دريافت غرامت جنگي كه نازي‌ها در خلال جنگ دوم جهاني عليه يونان انجام دادند، به قوت خود باقي است و ما به هر طريقي كه صلاح بدانيم اقدام خواهيم كرد. خسارات اخلاقي، انساني، مالي و اعتباري به مردم يونان در خلال جنگ دوم جهاني كه جنايتكاران نازي انجام دادند، بسيار وسيع است و ملت يونان حق دارد تقاضاي جبران اين خسارت را بكند.»
شهروندان يوناني در سال‌هاي اخير بارها با تجمع مقابل سفارت آلمان در شهر آتن خواستار پرداخت غرامت جنگي از طرف آلمان به خاطر قتل عام 218 شهروندان منطقه «ديستومو» در جنوب و غرب يونان در جنگ دوم جهاني شدند. شركت‌كنندگان در اين تجمعات اعتراضي، از دولت يونان مي‌خواهند در مقابل اين خواسته شهروندان كوتاهي نكند.
بي‌شك جنگ جهاني دوم بزرگترين و پرتلفات‌ترين جنگ در تاريخ جهان است. اين جنگ در 1 سپتامبر 1939 با حمله آلمان به لهستان آغاز شد. در چهار سالي كه اين جنگ ادامه پيدا كرد، نزديك به 27 ميليون از مردم شوروي را به كام مرگ كشاند، يعني روزي 18 هزار نفر. سه ميليون روس در اردوگاه‌هاي آلمان و به ويژه در اتاق‌هاي گاز از پاي درآمدند.
در بلاروس يك ميليون و 800 هزار نفر كشته شدند و در لنينگراد هم يك ميليون نفر قرباني 900 روز محاصره شدند. حدود پنج ميليون شهروند لهستاني در طول جنگ به دست نيروهاي آلمان به قتل رسيدند كه نزديك به دو ميليون نفر آنان، غيريهودي و سه ميليون نفر ديگر از يهوديان مقيم لهستان بودند، اين رقم بيش از 16 درصد جمعيت آن كشور نسبت به سال 1939 را تشكيل مي‌داد. تلفات در خود آلمان در جنگ جهاني دوم پنج ميليون نفر اعلام شد. 12 ميليون نفر در طول جنگ بر اثر قحطي در چين، اندونزي، فرانسه و هند جان خود را از دست دادند. كل رقم كشته‌شدگان جنگ جهاني دوم كه مرگبارترين نبرد تمام تاريخ است، بين 50 تا 70 ميليون نفر تخمين زده مي‌شود.