داعش در پايان راه
روزنامه اعتماد
شوراي نويسندگان
فيلمي كه داعش عليه ايران تهيه و منتشر كرده است را ديديد؟ به نظر مي‌رسد كه اين فيلم بهترين سند در دفاع از ايران است. چرا؟ داعش پيش از اين نيز فيلم‌هاي مشابه عليه برخي ديگر از كشورها ساخته بود ولي هيچ‌كدام از آنها با ابهاماتي كه اين فيلم با آن مواجه شده، روبه‌رو نشدند. در تمام آنها افرادي كه سخن مي‌گويند با زبان مخاطب مورد نظرشان حرف مي‌زنند. اگر انگليسي صحبت مي‌كردند، به لهجه اصيل انگليسي يا امريكايي بوده. اگر به فرانسوي سخن گفته‌اند، با لهجه فرانسوي‌ها فرق چنداني نداشته است. به زبان عربي كه كاملا مسلط هستند. اگر براي تركيه فيلم بسازند به اندازه كافي افرادي از اتباع ترك در آنها هست كه با تركي استانبولي پيام دهند. و جالب‌تر از زبان، آشنايي آنان با وضع كشور مورد خطاب آنان است. بنابر اين تاكنون كمتر ديده شده كه اطلاعات عجيب و غريب درباره جامعه مورد نظر بدهند و براي محكوم كردن دولت‌هاي مقابل خود به ارايه استدلال‌هاي عجيب و غريب و ساختگي نيازي نداشتند؛ ولي در اين فيلم نشان دادند كه براي متهم كردن ايران و به قول خودشان فارس‌ها يا شيعيان، شواهد عجيب و غريب و نيز ساختگي را در كنار يكديگر قرار دادند. به علاوه بخش مهمي از حملات خود را متوجه اهل سنت داخل ايران نمودند و اين برخلاف هدفي بود كه ادعا مي‌كردند در مقام دفاع از اهل سنت هستند. با وجود همه اينها مهم‌ترين نكته اين ويديو نداشتن يك نفر ايراني در مجموعه خودشان است، تا حداقل با زبان فارسي آنقدر آشنا باشد كه مخاطب ايراني، او را به عنوان يك ايراني بشناسد.
بارها اين پرسش طرح شده كه چرا داعش در تركيه و حتي عربستان قادر به انجام عمليات تروريستي بوده ولي تاكنون در ايران اقدام موثري انجام نداده است؟ برخي از ناظران و تحليلگران بدبين گمان مي‌كنند كه اين امر نوعي توافق نانوشته ميان طرفين است چرا كه ايران ابزار كافي براي مقابله به مثل با آنان را دارد. همچنان كه عدم حمله القاعده به ايران را ناشي از حضور نزديكان بن‌لادن در ايران مي‌دانستند و عدم حمله را ناشي از ناتواني القاعده نمي‌دانستند. ولي بخش مهمتر آن‌كه مرتبط با موضوع داعش نيز هست، فقدان پايگاه داخلي آنان در ايران است. تقريبا همه اقدامات تروريستي كه در كشورها انجام شده، به نوعي متاثر از وجود تروريست‌ها در آن كشور است و كمتر پيش آمده كه از كشور ديگري بيايند و عمليات انجام دهند. امريكا، انگليس، فرانسه، بلژيك ، آلمان و... و نيز كشورهاي منطقه مثل عربستان و تركيه، مصداق درستي اين ادعا هستند. آخرين اقدام تروريستي كه با يك خودرو و چاقو در لندن انجام شد نيز به وسيله يك شهروند لندني اتفاق افتاد، در حالي كه انجام اين كار براي اتباع ساير كشورها نيز بسيار راحت است. تهيه خودرو و يك چاقو كار بسيار ساده‌اي است، ولي همين اقدام نيز به دست يك شهروند بريتانيايي صورت مي‌گيرد و نه افرادي از آن سوي مرزها. در انفجار اخير متروي سن‌پطرزبورگ روسيه نيز عامل انفجار يك تبعه روس كه اصليت قرقيزستاني دارد بوده است. در هر حال مشكل اصلي داعش با ايران از آنجا آغاز مي‌شود كه زمينه اجتماعي لازم را براي عضوگيري پيدا نمي‌كند، به همين دليل نيز شديدترين حملات خود را متوجه رهبران اهل سنت ايران مي‌كند. اگر در مواردي هم قادر به عضوگيري شده باشند، در تور نيروهاي امنيتي قرار مي‌گيرند. فيلم داعش عليه ايران را به نحو ديگري نيز مي‌توان تحليل كرد. اين فيلم نشان مي‌دهد كه داعش به ميزاني كه در ضديت با دولت‌ها و جوامع غربي مي‌تواند انگيزه ايجاد كند، يا عليه كشورهايي كه همسو با غرب هستند نيرو بسيج كند، همچنان كه در عربستان و مصر كرده است، از اقدام عليه ساير كشورهاي منطقه يا عاجز است يا چنين اقداماتي موجب ريزش نيروهاي آنان مي‌شود. در واقع فيلم نشان‌دهنده مرحله افول داعش پس از يك صعود چندساله بود. داعش محصول يك گرايش اصيل به اسلام نبود. همچنان كه بخش مهمي از عاملان اروپايي آن فاقد تقيدات ديني و شرعي بودند. همين تروريست اخير در لندن فردي جديدالاسلام بود، سابقه محكوميت كيفري داشته و در ميخانه دعوا كرده، و در عربستان تدريس كرده است.
داعش محصول تحقير و درجه دوم محسوب شدن مهاجران عرب به اروپا و امريكا از يك سو و نيز بحران بزرگ جهان عرب از سوي ديگر است. داعش در بهترين حالت نوع جديدي از گروه بادرماينهوف در آلمان در گستره غرب و جهان عرب است و بعيد است كه حتي به اندازه تروريست‌هاي آلمان و ايتاليا و ژاپن نيز دوام بياورد. رشد اوليه آن نيز تا حدود زيادي محصول حمايت‌هاي غربي‌ها بود. اگر نيروهاي ائتلاف در ليبي و سوريه براي آنان مناطق امن ايجاد نمي‌كردند، تا اين حد رشد نمي‌كردند. همچنان كه حمايت قبلي آنان از طالبان و القاعده كه عليه روس‌ها بودند، زمينه رشد و تقويت آنان را فراهم كرد، حمايت از داعش نيز با هدف تبديل به ابزاري عليه حكومت‌هاي منطقه شدن، موجب تقويت آنان شد.