فريب سود بالاي بانك‌ها را نخوريد
سال نو شروع شده و مردم در فكر اين هستند پول خود را كجا ببرند كه بتوانند بخشي از هزينه‌هاي خود را از پس‌اندازشان تامين كنند؛ اما بانك مركزي مي‌گويد كه ارايه سود بالا، نشانه موفقيت بانك نيست. سال جديد از راه رسيده و برخي در اين فكرند كه امسال، تصميم جديدي براي پس‌اندازهاي خود بگيرند تا بلكه سوددهي بيشتري داشته باشند؛ سودي كه حداقل بخشي از هزينه‌هاي آنها را تامين كرده و شرايط بهتري را پيش روي اين مبالغ هر چند ناچيزشان قرار دهد. در اين ميان، شرايطي كه اكنون بر بازارهاي مختلف در اقتصاد ايران حاكم است، فلش سودآوري مطمئن و بي‌دغدغه، بدون ماليات و از دست رفتن بخشي از اصل سرمايه را به سمت بانك‌ها هدايت مي‌كند؛ بانك‌هايي كه اكنون محل امني براي سپرده‌هاي خرد مردم شده‌اند و حداقل مبالغ مطمئني را براي آنها به عنوان سود به همراه دارند؛ يعني يك سپرده‌گذار، اين دغدغه را ندارد كه سود پولش كم و زياد شود يا اينكه، بخشي از آن به عنوان ماليات از كف او برود. در چنين وضعيتي، بانك‌ها نيز كه با مضيقه‌هاي بسيار مواجهند و بخش عمده‌اي از دارايي‌هاي آنها، منجمد بوده و در ساختمان‌هايي بلوكه شده كه بازارشان كساد است، ترجيح مي‌دهند با هر روشي كه شده، حتي رقابت‌هاي ناسالم بانكي، منابع مالي مردم را به سمت خود هدايت كنند؛ به همين دليل، طرح‌هاي جذابي را هر چند وقت يك‌بار رو مي‌كنند. عمده اين طرح‌ها با محور توزيع بيشتر سود بين سپرده‌گذاران متمركز است و بانك‌ها تلاش دارند از هر فرصتي استفاده كرده تا بلكه منابع مالي مردم را به سمت خود جلب كنند. البته آنها كف و حداقلي را هم براي جذب سپرده‌ها و ارايه سود بيشتر از حد معمول برگزيده‌اند كه اعداد و ارقام متفاوتي را در بر مي‌گيرد.
اما حال سياستگذار پولي و بانكي به صراحت به مردم هشدار مي‌دهد كه ارايه سود بالا، نشانه يك بانك موفق نيست و برخي بانك‌ها به دليل اينكه وضعيت نامناسبي دارند، اقدام به توزيع سود بيشتر مي‌كنند؛ بنابراين مردم اين تصور را نداشته باشند كه اگر سود بيشتري دريافت مي‌كنند؛ حتما سپرده‌هاي‌شان در جايي امن، نگهداري مي‌شود. اين سخن مسوولان بانك مركزي، هشدار جدي به سپرده‌گذاران است كه چندان نسبت به آينده برخي بانك‌ها و سپرده‌هاي‌شان خوشبين نباشند، اگرچه به هرحال تدابيري هم انديشيده شده كه چنانچه بانك‌ها با مشكلاتي در اين عرصه مواجه شده و ديگر توان ادامه مسير را نداشتند، صندوق ضمانت سپرده‌ها ريسك آن را پوشش دهد.
ولي‌الله سيف، رييس‌كل بانك مركزي مي‌گويد: بانكي كه در حال ورشكستگي بوده، ممكن است نرخ سود بالا بدهد تا بتواند شرايط را تغيير دهد. بانك مركزي به تمام سپرده‌گذاران بانك‌ها علامت مي‌دهد تا در اين راستا مراقب باشند. بر اين اساس مردم فكر نكنند تمام بانك‌هايي كه از بانك مركزي مجوز دارند، در وضعيت يكساني قرار گرفته‌اند، بلكه ممكن است در شرايط فعلي، بانك‌هايي كه نرخ سود بالا دارند، يكي از دلايل‌شان اين باشد كه ريسك بالايي مي‌دهند. نرخ بالا احتمال ريسك بالا هم دارد. ممكن است آن بانك در شرف ورشكستگي قرار داشته باشد و چاره‌اي جز پرداخت نرخ سود بالا نداشته باشد، يعني مردم نبايد جذب بانك‌هايي شوند كه نرخ سود بالا مي‌دهد، بلكه بايد اين احتمال را هم بدهند كه ممكن است در پس پرده ريسكي هم در كار باشد. متاسفانه مردم به هشدارها توجه نمي‌كنند و حتي به خاطر يك تا دو درصد سود بيشتر، در موسسات مالي و اعتباري غيرمجاز سرمايه‌گذاري كرده و سرمايه‌هاي‌شان را به خطر مي‌اندازند. بانك مركزي به مردم هشدار مي‌دهد كه همه بانك‌هاي مجوزدار مثل هم نيستند و بايد دقت شود كه كدام بانك سالم عمل مي‌كند. در اين شرايط، پرداخت سود بالا نشانه ريسك بالاتر است پس نبايد ملاك براي سرمايه‌گذاري بانك‌ها، نرخ سود بالاتر باشد.
بر اين اساس، اين نخستين باري نيست كه بانك مركزي نسبت به سپرده‌گذاري در موسسات مالي و اعتباري غيرمجاز هشدار داده بود، اما تا به حال با اين صراحت به مردم هشدار داده نشده بود كه بايد مراقب نرخ سود بانكي در بانك‌هاي رسمي و مجوزدار هم باشند.