مسوولان و رسالت حرفهاي خبرنگاران
علي شكوهي
احتمالا بسياري از خوانندگان در روزهاي اخير با اخبار و فيلم‌ها و عكس‌هايي مواجه شده‌اند كه در آن نوعي تقابل ميان خبرنگاران با مسوولان كنوني و سابق رخ داده است. خبرنگاري بعد از جلسه هيات دولت سراغ يك وزير مي‌رود و پرسشي را مطرح مي‌كند كه وزير آن را نه تنها توهين به خود بلكه توهين به مردم مي‌داند و به همين دليل صبوري خودش را از دست مي‌دهد و ميكروفن خبرنگار را از دست او مي‌گيرد و به سوال او هم جواب نمي‌دهد. خبرنگاري در مقابل رييس‌جمهوري سابق قرار مي‌گيرد و از او پرسش‌هايي را مطرح مي‌كند و موجب اعتراض مسوول سابق مي‌شود. او از خبرنگار مي‌خواهد كه اخلاق حرفهاي را رعايت كند و حرفهاي خودش را با پاسخ‌هاي ارايه شده با هم نشر دهد. خبرنگاري ديگر از معاون رييس‌جمهوري سابق پرسشي را مطرح مي‌كند و او به جاي جواب دادن به سوال، شروع به نصيحت خبرنگار كرده و اصرار دارد تا خبرنگار شأن و جايگاه خودش را حفظ كند و با طرح پرسش‌هاي سطحي موجب ضربه خوردن جايگاه و شأن خبرنگاري نشود. در موردي ديگر خبرنگاري سراغ وزيري مي‌رود و بدون دقت در وضعيتي كه وزير و همراهانش در آن قرار دارند و بدون توجه به زمان نامناسب براي انجام گفت‌وگو، انتظار دارد كه وزير به سوالات او جواب بدهد و وقتي با برخورد سرد وزير روبه‌رو مي‌شود دست به خبرسازي مي‌زند و مدعي مي‌شود كه فلاني حاضر به گفت‌وگو نشد. اينها برخي از مواردي است كه در همين روزها شاهد آن بوده‌ايم.
واقعيت اين است كه نحوه تعامل ارباب رسانه با ارباب قدرت بايد از منطق معقولي برخوردار باشد كه هم رسالت اطلاع‌رساني و شفاف‌سازي امور براي مردم به سهولت اتفاق بيفتد و هم تداوم همكاري ميان رسانه و دستگاه‌هاي اجرايي ميسر شود و هم هر كدام از طرفين بتوانند به مسووليت و رسالت خود به‌درستي عمل كنند. تعارض ميان رسانه و مديران به نفع هيچ طرف نيست و آگاهي عمومي از امور جاري كشور را به همراه ندارد. بسيار اتفاق افتاده است كه رسانه‌هايي به خاطر عدم همكاري مسوولان از دسترسي به اطلاعات درست محروم شدند و در مقابل براي عقب نيفتادن از رسانه‌هاي رقيب دست به خبرسازي زدند و حتي واقعيات را تحريف كردند. هر رسانه‌اي به خبر زنده است و دوست دارد كه با پيوند معقول با نهادها و دستگاه‌هاي اجرايي، اخبار درست و دست‌اولي را منتشر كند كه بر اعتبارش بيافزايد و دامنه نفوذش را در ميان مردم افزايش دهد. در مقابل مسوولان هم نيازمند اطلاع‌رساني از طريق منابعي هستند كه در نزد مردم معتبر باشند و نقل خبر از سوي آنان باورپذير باشد. به همين دليل اگر ميان رسانه‌ها و مسوولان، مناسبات درستي حاكم شود، حتما هم ارباب رسانه از آن منتفع خواهند شد و هم ارباب قدرت.
متاسفانه اين روزها شاهديم كه برخي از رسانه‌ها به دليل برخورداري از پشتوانه‌هاي مالي تضمين شده، اساسا رسانه مستقل محسوب نمي‌شوند. اينان چندان نگران اعتبار خبري خود نيستند و منابع مالي در اختيارشان باعث شده است كه در راستاي اهدافي كه همان نهادها برايشان تعريف مي‌كنند، پيش بروند. مثلا اين روزها براي آنان توليد خبر و تحليل و مصاحبه و گزارش در مخالفت با دولت روحاني اصل است و دامن زدن به شايعات هم از آنان بعيد نيست. مسووليت و رسالت حرفهاي رسانه‌اي ايجاب مي‌كند كه همه اهالي مطبوعات و رسانه‌ها در خدمت حقيقت و اطلاع‌رساني درست باشند ولي وقتي براي يك خبرگزاري يا سايت خبري يا روزنامه يا كانال تلگرامي، هدف مشخصي تعريف شده باشد و رسيدن به آن هدف به هر شكل و قيمتي پيگيري شود، طبعا از دايره اعتدال و پايبندي به حقيقت خارج خواهند شد كه غالب اين رسانه‌ها چنين شده‌اند. آنان عمدا حقيقت را تحريف مي‌كنند، عملكرد موفق دولت را ناموفق جلوه مي‌دهند، شايعات تخريبي را مي‌سازند و نشر مي‌دهند، براي بدگماني و نااميدي مردم برنامه دارند، انتظارات غيرمنطقي در ميان بخشي از مردم را دامن مي‌زنند و مطالبات معقول اقشاري ديگر از مردم را عمدا ناديده مي‌گيرند، از زندگي خصوصي برخي مسوولان گزارش و خبر و عكس منتشر مي‌كنند و با بزرگنمايي سعي در تخريب وجهه آنان مي‌كنند، دستاورد برجام را عمدا ناديده مي‌گيرند و چشم خودشان را بر ده‌ها حادثه خوب كه حاصل اجرايي شدن برجام است، مي‌بندند. اين رسانه‌ها امروز با سازماندهي برخي نهادها و مراكز از تنوع و گستردگي زيادي برخوردار شده و كار برخي از رسانه‌هاي مستقل و پايبند به حقيقت را سخت كرده‌اند. يكي از راهكارهاي آنان در مواجهه با مديران و مسوولان اين است كه عمدا با پرسش‌هاي غلط و جهت‌دار و هدايت‌شده، مسوولان را عصباني كنند و همين را به نقطه شروعي براي حملات جديد به دولت تبديل كنند. آنان در شرايط نامناسب و با پرسش‌هاي هدف‌دار و با غافلگيركردن مسوولان و سماجت زياد به هدف خود مي‌رسند و برخي برخوردها يا سخنان كمترسنجيده شده مسوولان را منتشر مي‌كنند تا به نتيجه دلخواه خود برسند.
طبعا مسوولان بايد در اينگونه مواقع هنرمندانه عمل كنند و با سعه‌صدر با خبرنگاران مواجه شوند. همه مسوولان در كنار خود از روابط عمومي و بخش رسانه‌اي برخوردارند و مي‌توانند تجارب آن بخش‌ها را در تنظيم مناسبات خود با رسانه‌ها به كار بگيرند. اطلاع از عملكرد مسوولان حق رسانه‌ها است و افكار عمومي هم به وسيله رسانه‌ها سامان پيدا مي‌كند و بنابراين تعامل منطقي با رسانه‌ها راه ورود به حوزه افكار عمومي است. عصباني شدن و كم‌طاقتي در مقابل خبرنگاران زيبنده هيچ مديري نيست به خصوص مديراني كه كارنامه قابل دفاعي دارند و تعامل منطقي با اين رسانه‌ها مي‌تواند ذهنيت مردم را با آنان همراه كند و عملكرد موفق‌شان را براي همگان به نمايش بگذارد.