صدا و سيما و عدالت تبليغاتي
علي شكوهي
روزنامه‌نگار
ديروز جناب رييسي دو نامه براي دو نفر نوشت. نامه اول خطاب به رييس صدا و سيما و با اين درخواست كه صدا و سيما خود را به رعايت عدالت تبليغاتي ملزم بداند تا برگزاري انتخاباتي سالم و پرشور و رقابتي ميسر شود. ايشان در اين نامه نوشت: «متاسفانه برخلاف روال معمول، اكنون برنامه‌هاي جاري رييس‌جمهور محترم كه يكي از كانديداهاي انتخابات رياست‌جمهوري هستند، به طور پي‌درپي و پرحجم در صدا و سيما پوشش زنده و خبري پيدا مي‌كند. از آنجا كه بسياري از برنامه‌هاي مزبور، جزو شؤون انحصاري رييس دولت نبوده و انجام آنها متوقف به حضور ايشان نيست، از صداوسيما انتظار مي‌رود با عنايت به اهداف و ماموريت‌هاي قانوني خود از هرگونه اقدامي كه با ايجاد شائبه تبليغ جانبدارانه به نفع يك فرد يا جريان خاص، فرآيند داوري درست و آگاهانه مردم شريف را مخدوش سازد، جدا پرهيز كند».
نامه دوم جناب رييسي هم خطاب به دكتر حسن روحاني است و در آن يك موعظه اخلاقي مطرح شده است: «بنده و جنابعالي پيش از آنكه حقوقدان باشيم، هر دو مفتخر به كسوت روحانيت هستيم و اين انتساب، ما را به رعايت امور اخلاقي بيش از ديگران ملزم و موظف مي‌كند. اگر در صحنه انتخابات رياست‌جمهوري، رقابت براي خدمت به مردم است و همين مايه مباهات ماست، حيف است كه به شائبه نمايش‌هاي تبليغاتي كه داوري ديگران را درباره ما مخدوش مي‌كند، آلوده شود».
شخصا خوشحالم كه آقاي رييسي هم به فكر اجراي قانون است و هم نگران اخلاق و اين هر دو از نيازهاي اساسي جامعه امروز ما محسوب مي‌شود اما به گمانم سخنان ايشان جاي حاشيه‌نويسي هم دارد.
1- آقاي رييسي مي‌گويد از صدا و سيما انتظار مي‌رود كه مطابق «اهداف و ماموريت‌هاي قانوني خود» عمل كند. مطابق قانون، صدا و سيما در هنگام شروع رسمي تبليغات انتخاباتي نامزدها بايد از انتشار اخبار و مطالب و فيلم و عكس نامزدها به شكل نابرابر خودداري كند و براي همه نامزدها شرايط تبليغاتي مساوي پديد آورد. با توجه به اينكه هنوز زمان تبليغات رسمي شروع نشده، طرح اين سخن وجهي ندارد.
2- رييس‌جمهوري يك مقام رسمي و در حال انجام وظايف قانوني خويش است و طبيعي است كه صدا و سيماي رسمي كشور اخبار و گزارش اين فعاليت‌ها را منتشر كند مگر اينكه در ايام تبليغات رسمي براي انتخابات رياست‌جمهوري قرار گرفته باشيم. صدا و سيما حق ندارد به بهانه برگزاري انتخابات رياست‌جمهوري در آينده، فعاليت‌هاي عادي خودش را مختل كند.
3- گفته مي‌شود دكتر روحاني نامزد رياست‌جمهوري است و طبعا بايد اين نكته را در پوشش خبري رسانه ملي مد نظر قرار بدهند.
اين سخن درستي است اما قانونا از چه زماني بايد رييس‌جمهوري مستقر را مشمول اين سانسور خبري قرار داد؟ يك ماه قبل؟ شش ماه؟ يك سال؟ هر زماني را انتخاب كنيم محل اشكال است چون زمان تبليغات انتخاباتي مشخص است و تعميم قوانين اين مرحله به ايام قبل معنا ندارد.
4- آيا واقعا صدا و سيما نسبت به دولت جانبدارانه عمل مي‌كند؟ اين ادعا محل بحث است و ده‌ها نمونه و مدرك و برنامه را مي‌توان نشان داد كه از آن جز تخريب دولت و شخص دكتر روحاني چيزي درنمي‌آيد. دولت شاكي است كه در 4 سال گذشته صدا و سيما عليه دولت عمل كرد و اكنون يك شبكه رسما در اختيار نهاد خاصي است كه عليه دولت و مشخصا دستاورد سياست خارجي دولت و برجام كار و تلاش مي‌كند. اخبار و گزارش‌هاي مردمي صدا و سيما به انكار دستاوردهاي دولت مي‌پردازد و سخنان رييس‌جمهوري در بسياري مواقع منتشر نمي‌شود. درباره دستاوردهاي دولت در حوزه‌هاي مختلف برنامه توليد نمي‌شود و سهم منتقدان در مناظره‌ها و ميزگردها بيش از طرفداران و مسوولان دولتي است. بر اين فهرست مي‌توان موارد فراواني را افزود.
5- بسياري بر اين باورند كه صدا و سيما نسبت به آقاي رييسي بسيار جانبدارانه برخورد كرده است. شواهد و قرائن اين امر هم زياد است. از وقتي مساله شركت ايشان در انتخابات جدي شد، صدا و سيما به ياد نمازجماعت آقاي رييسي افتاد و در شبكه‌هاي مختلف نمازجماعت ايشان را پخش مي‌كند. در ايام تعطيلات نوروز و در تشريح خدمات آستان قدس به زائران، رييسي در دست‌كم سه گفت‌وگوي شبه‌تبليغاتي در صدا و سيما شركت داده شد در حالي كه اين كار را مسوولان ديگر آستان قدس هم مي‌توانستند انجام بدهند. هنگام ثبت‌نام ايشان در وزارت كشور هم به صورت زنده خبر آن منتشر شد و هم به بخشي از مصاحبه وي پوشش داده شد. همه اينها مي‌تواند دليل بر اين واقعيت باشد كه اگر صدا و سيما بخواهد به عدالت تبليغاتي پايبند نباشد، حتما به سمت ايشان غش مي‌كند و نه دكتر روحاني.
6- استفاده از بيت‌‌المال براي كار تبليغاتي خلاف است و اين را نبايد فقط در حوزه صدا و سيما جست‌وجو كرد. آيا نمي‌توان پرسيد چرا آقاي رييسي به مسوولان نهادهاي ديگر نامه ننوشت و از آنان نخواست كه از بودجه عمومي براي تبليغ ايشان استفاده نكنند؟ اكنون ده‌ها خبرگزاري و سايت و كانال خبري به نفع رييسي در حال فعاليت هستند و همه آنان هم از بودجه عمومي برخوردارند. نبايد پرسيد چرا ايشان به اين موضوع حساس نيستند؟ حتي نبايد پرسيد كه بسياري از فعاليت‌هاي ايشان در ارتباط با آستان قدس رضوي اين روزها جنبه تبليغاتي دارد و چرا از انجام آن خودداري نمي‌كنند؟
7- نكته آخر اينكه نامزدهاي انتخاباتي فقط آقايان روحاني و رييسي نيستند. صدا و سيما هر اقدامي براي مطرح كردن آقاي رييسي پيش از زمان رسمي تبليغات انتخاباتي انجام دهد ظلم به نامزدهاي ديگري است كه به اين رسانه راه ندارند. ايشان چرا به اين واقعيت اعتراض نمي‌كند؟