نزاع نت‌فليكس با سينماداران فرانسه
جشنواره كن به ضرر سينماداران فرانسوي راي داد
بهار سرلك
جشنواره فيلم كن با جلوگيري از ورود فيلم‌هاي اكران‌نشده به بخش رقابتي‌اش خود را وارد نزاعي ميان نت‌فليكس و صنعت جهاني فيلم كرد. يك هفته پيش از مراسم افتتاحيه، چهارشنبه گذشته مسوولان جشنواره كن اعلام كردند كه فيلم‌هاي «اوكجا» و «داستان‌هاي مايروويتز» را كه هر دو از سوي كمپاني نت‌فليكس توزيع شده‌اند، برخلاف مخالفت سينماداران فرانسوي در بخش رقابتي حضور خواهند داشت اما از سال آينده تمامي فيلم‌هايي كه براي دستيابي به نخل طلا وارد اين بخش مي‌شوند ابتدا بايد متعهد به اكران در سينماهاي فرانسه شده باشند.
هفتادمين دوره جشنواره كن، نخستين دوره‌اي است كه فيلم‌هاي كمپاني‌هاي نت‌فليكس و آمازون به بخش رقابتي كن راه پيدا مي‌كنند. ماه گذشته زماني كه تيري فريمو، مدير هنري جشنواره، فهرست فيلم‌هاي شركت‌كننده را معرفي كرد و از حضور اين كمپاني‌هايي كه بيشتر براي خدمات پخش آنلاين سريال شهرت دارند، خبر داد، جشنواره كن را «آزمايشگاهي» سينمايي ناميد كه پذيراي تغيير است.
اما اين اقدام جشنواره مخالفت شديد اتحاديه سينماهاي فرانسه را در پي داشت چرا كه هيچكدام از فيلم‌هاي نت‌فليكس_ درام «داستان‌هاي مايروويتز» به كارگرداني نوآه بامباك و با بازي داستين هافمن و آدام سندلر و فيلم حماسي فانتزي «اوكجا» ساخته نوآ بامباك با بازي تيلدا سويينتون_ براي نمايش در سالن‌هاي سينماي فرانسه ارايه نشده‌اند. بنابراين اين درخواست سه‌شنبه گذشته هيات‌مديره جشنواره جلسه‌اي در مورد امكان بيرون كشيدن هر دوي فيلم‌ها از بخش رقابتي تشكيل دادند. گرچه اين ايده رد شد اما جشنواره روز چهارشنبه بيانيه‌اي منتشر كرد كه در آن از تصميم نت‌فليكس مبني بر عدم اكران گسترده فيلم‌ها در سينماهاي فرانسه ابراز پشيماني كرده‌اند. در اين بيانيه مي‌خوانيم: «كن از تنشي كه عدم توزيع اين فيلم‌ها در فرانسه سبب شده، آگاه است. جشنواره كن از نت‌فليكس درخواست كرد بپذيرد كه اين دو فيلم مي‌توانند در دسترس مخاطبان سينماهاي فرانسه قرار بگيرند و فقط براي مشتريان آنلاين كمپاني پخش نشوند. اما هيچگونه توافقي حاصل نشد.»
مسوولان جشنواره بعد از مشورت با هيات‌مديره تصميم به «تعديل قوانين» براي دوره‌هاي بعد گرفته است. اين تعديل كه اجراي آن از سال آينده شروع مي‌شود از اين قرار است كه «هر فيلمي كه آرزوي حضور در بخش رقابتي كن را دارد متعهد به توزيع در سينماهاي فرانسه است.»
ريد هستينگ، مديرعامل نت‌فليكس در صفحه فيسبوك خود به اين اقدام واكنش نشان داد و نوشت: «اين تشكل عليه ما متحد شده است. فيلم «اوكجا» را 28 ژوئن در نت‌فليكس [آنلاين] تماشا كنيد. فيلمي عالي كه سينماهاي زنجيره‌اي قصد داشتند مانع حضور ما در بخش رقابتي جشنواره كن شوند.» نزاع ميان نت‌فليكس و سينماداران فرانسه حول قانوني است كه مي‌گويد تنها سه سال پس از اينكه فيلمي اكران خود را در سينماها گذراند مي‌تواند در پايگاه‌هاي پخش فيلم آنلاين در فرانسه نمايش داده شود، قانوني كه نت‌فليكس از اجراي آن سرباز مي‌زند. هر چند، سال گذشته نت‌فليكس حق پخش آنلاين درام «آسماني‌ها» را در جشنواره كن خريد اما براساس اين قانون «آسماني‌ها» تا سال 2019 در دسترس كاربران فرانسوي نخواهد بود. از سوي ديگر منابع گزارش كرده‌اند نت‌فليكس مذاكرات خود را با «جوكر» كمپاني توزيع فيلم فرانسوي و CNC هيات ملي فيلم فرانسه براي دريافت اجازه موقتي اكران فيلم‌هاي «اوكجا» و «داستان‌هاي مايروويتز» روز و تاريخ پخش آنلاين آن به همراه اكران يك‌هفته‌اي در چند سالن سينما را بدهد. نت‌فليكس با اين اكران محدود قانون ممنوعيت فيلم‌هايي را كه به صورت گسترده اكران نشده‌اند، دور مي‌زند. اما CNC تحت فشار صنف‌هاي سينمايي داخلي قرار گرفته است به خصوص سينماداراني كه اكران موقتي را كافي نمي‌دانند. گرچه جشنواره كن حضور فيلم‌هاي نت‌فليكس در بخش رقابتي را بدون اكران در سينماها انتخاب كرده است اما قانون جديد جشنواره مانعي براي نت‌فليكس به شمار مي‌رود مگر اينكه فرانسه قوانينش را اصلاح كند. سال‌هاست كه بحث حول اصلاح اين قوانين با وقفه مواجهه شده است اما افرادي كه در اين صنعت ايفاي نقش مي‌كنند اميدوارند رييس‌جمهور بعدي امانوئل مكرون رويكردي كاربردي اتخاذ كند و برنامه‌هاي اكران را تغيير دهد.
نت‌فليكس پيش از اين براي شركت دادن آثارش در جشنواره‌هاي معتبر اروپايي از جمله ونيز جنجال‌هايي به پا كرده بود. سال 2015 وقتي جشنواره ونيز تصميم به نمايش «جانوران بدون سرزمين»، يكي از مشهورترين فيلم‌هايي كه به صورت آنلاين نمايش داده شده بود، گرفت آلبرتو باربرا، مدير هنري اين جشنواره با واكنش روبه‌رو شد اما بر سر انتخاب خود ايستادگي كرد.
باربرا در مصاحبه‌اي با نشريه ورايتي با مدير هنري كن همدردي كرده و گفته است: «تصميم ساده‌اي براي فريمو نبوده است.»
او با اشاره به اين موضوع كه صنعت سينما بدون اينكه قانوني اتخاذ شود خيلي سريع تغيير مي‌كند، گفته است: «بسياري از علايق و موضوعات مورد بحث افراد در خطر هستند؛ از جمله علايق نمايش‌دهنده‌ها، توزيع‌كننده‌ها، نماينده‌هاي فروش، تهيه‌كننده‌ها و فيلمسازان. اما نقش يك جشنواره اين است كه از همه اينها فاصله بگيرد. نقش جشنواره اين است كه صحنه‌اي براي سينماي كيفي باشد؛ آن را انتخاب كند، سبب پديدار شدن آن شود و از آن حمايت كند، بدون اينكه شرايط ديده شدن آن را در نظر بگيرد.»
اما فريمو پيش از اين با چنين فشارهايي از سوي سينمادارها و صنف‌هاي ديگر دست و پنجه نرم كرده بود؛ سال 2009 انتخاب فيلم «كارلوس» ساخته اوليويه آساياس براي حضور در بخش رقابتي با اعتراضي از سوي هيات‌مديره جشنواره كه از نمايندگان صنف سينماداران و CNC و صنف‌هاي ديگر اين صنعت تشكيل شده است، روبه‌رو شد. معترضان معتقد بودند «كارلوس» ميني‌سريالي است كه براي نمايش در سالن‌هاي سينما ساخته نشده است. در آن وهله فريمو عقب كشيد و «كارلوس» را از اين بخش حذف كرد.