نشست «آستانه 5» زير آتش حملات تروريستي در دمشق
معاون عربي و آفريقاي وزارت خارجه ايران وارد قزاقستان شد
يسرا بخاخ
از روز سه‌شنبه گفت‌وگوهاي آستانه به مدت دو روز ميان معارضان و نمايندگان دولت سوريه با نظارت سازمان ملل از سر گرفته مي‌شود، نشست كارشناسي نمايندگان كشورهاي تضمين‌كننده آتش‌بس (روسيه، ايران و تركيه) نيز از دوشنبه در پايتخت قزاقستان شروع شده است. از سوي ديگر تركيه گفت‌وگوهاي فشرده‌اي در موازات گفت‌وگوهاي آستانه انجام مي‌دهد تا بتواند مجوز بين‌المللي به منظور حمله نظامي مورد نظر خود در شمال سوريه دريافت كند. حملات متعدد تروريستي در دمشق حال و هواي فضاي گفت‌وگوهاي ژنو پيشين را به ياد مي‌آورد. در حالي كه هيات دولت سوريه و هيات معارضان اين كشور براي مقدمه‌چيني به منظور رسيدن به توافقي در خصوص بحران 6 ساله سوريه آماده مي‌شوند تا در قزاقستان سر ميز مذاكره بنشينند، دمشق هدف سه حمله تروريستي با خودروهاي بمب‌گذاري شده قرار گرفت. اين انفجارها بار ديگر فضاي تنش را به شهري كه در چند روز گذشته روي آرامش به خود ديده بود را بازگرداند و دست‌كم جان 19 نظامي و غيرنظامي سوري را گرفته و ده‌ها تن را زخمي كرده است. صحنه جنايت در ميدان التحرير در منطقه باب توما، منطقه ميدان البيطره در نزديكي دانشكده مهندسي برق و مكانيك رخ داد و به گفته وزارت كشور سوريه، نيروهاي امنيتي سه خودروي بمب‌گذاري شده را تحت تعقيب قرار داده بودند كه دو خودرو را در نزديكي ميدان البيطره منفجر كردند اما يك انتحاري ديگر توانست با ورود به منطقه باب توما خود را در نزديكي ميدان التحرير منفجر كند. خبرگزاري فرانسه به نقل از شاهدان عيني گزارش داد كه اهالي اين منطقه پيش از وقوع انفجار صداي تيراندازي شديدي را شنيده بودند كه حاكي از تلاش نيروهاي امنيتي براي متوقف كردن خودروي تروريست انتحاري بوده است. اين انفجارها همچنين منجر به وقوع آتش‌سوزي در ميان خودروهاي زيادي شد كه در محل حادثه پارك شده بودند و خانه‌هاي زيادي در منطقه را تخريب كرده است. پايگاه خبري- تحليلي الرأي اليوم در گزارشي در اين باره نوشته با توجه به اينكه كشورهاي عربي حاشيه خليج فارس از حاميان اصلي گروه‌هاي مسلح در سوريه به شمار مي‌روند، گمان مي‌كرديم بحران كشورهاي عربي حاشيه خليج فارس با يكديگر باعث مي‌شود تا حد زيادي از آتش درگيري و جنگ موجود در سوريه كاسته شود اما انفجارهايي كه روز يكشنبه شرق دمشق را هدف گرفت نشان داد اگر اين كشورها در همه‌چيز با هم اختلاف داشته باشند در يك مساله و آن هم حمايت از تروريسم متحد هستند. الرأي اليوم هم به امنيت نسبي ايجاد شده در مدت اخير در دمشق اشاره و تاكيد كرده كه شايد حذف ايست‌هاي بازرسي و امنيتي كه تا چند هفته پيش دمشق را احاطه كرده بودند در زمان مناسبي صورت نگرفته و اين حملات نشان داد كه هنوز زمان براي آرام گرفتن در برابر افرادي كه به دنبال اخلال در امنيت عمومي هستند و جان مردم را هدف گرفته‌اند فرا نرسيده است. هنوز هيچ گروهي مسووليت اين حملات را بر عهده نگرفته است اما در ماه مارس گذشته دمشق شاهد حملات تروريستي مشابهي بود كه بخش‌هاي تاريخي شهر را هدف قرار داد و منجر به كشته شدن 74 نفر شد كه گروه تروريستي هيات احرار الشام (جبهه النصره پيشين) مسووليت آن را بر عهده گرفت و وعده داد كه بازهم حملاتي از اين دست عليه دمشق خواهد داشت، به همين دليل برخي معتقدند كه مسووليت اين حملات برعهده هيات تحرير الشام است. وزارت كشور سوريه در پاسخ به اين حملات اعلام كرد كه «حملات تروريستي در دمشق در پاسخ به پيروزي‌هاي متعدد ارتش اين كشور صورت گرفته است» اين بيانيه به موفقيت ارتش سوريه براي بازپس‌گيري تعدادي از روستاها و شهرهاي اين كشور در مناطق شمال غرب و شرق سوريه اشاره دارد و همچنين به موفقيت ارتش اين كشور در بازپس‌گيري حدود 20 هزار كيلومتر مربع از بيابان‌هاي سوريه و باز كردن مرزهاي سوريه و عراق براي نخستين بار بعد از چندسال اشاره مي‌كند. بدون شك بحران سوريه به روزهاي پاياني خود نزديك مي‌شود اما اين به آن معنا نيست كه مرحله پيش رو قرار است بدون حملات تروريستي يا عمليات‌هاي انتحاري باشد زيرا هنوز تعداد زيادي از معارضان مسلح و افراط‌گراي سوري كه در اقدامات تروريستي دست دارند در بخش‌هايي مانند ادلب، حومه حلب و الغوطه شرقي حضور دارند. تهديد پايتخت سوريه و برهم زدن امنيت اين شهر بدون شك براي دولت سوريه نگراني‌هاي زيادي به همراه خواهد داشت زيرا اين شهر همواره تا جايي كه ممكن بوده از رويارويي‌‌هاي خونبار در امان بوده اما اين سومين حمله تروريستي در سه ماه گذشته بوده و نشان مي‌دهد كه دمشق بيش از گذشته هدف حملات تروريستي و خرابكارانه قرار گرفته است. نشست دو روزه آستانه كه پنجمين دور از اين گفت‌وگوهاست اهميت ويژه‌اي دارد زيرا قرار است از نقشه مناطق كاهش تنش كه در طول يك ماه گذشته به وسيله كارشناسان ايراني، روسي و تركيه تهيه شده رونمايي شود. خبرنگار راشا تودي كه در قزاقستان اين نشست را پوشش مي‌دهد در صفحه توييتر خود تاكيد كرده علاوه بر نقشه مناطق كاهش تنش، ساز و كار نهادهاي نظارتي، مبارزه با تروريسم، آشتي ملي در سوريه، قانون اساسي و نحوه ارسال كمك‌هاي بشردوستانه در كنار مسائل مربوط به بازسازي سوريه در اين نشست مورد بررسي قرار خواهد گرفت. توافق براي ايجاد مناطق كاهش تنش كه در جريان آستانه 4 در اوايل ماه مه گذشته صورت گرفته بود با مخالفت گروهي از معارضان سوري مواجه شد به همين دليل هيات معارضان در نشست پاياني براي امضاي توافق حضور پيدا نكردند. بر اساس اين توافق در چهار منطقه تنش به مدت
6 ماه با هدف پايان دادن به خشونت و بهبود وضعيت انساني و فراهم كردن شرايط لازم براي حل سياسي بحران سوريه، كاهش پيدا خواهد كرد. بر اساس توافقي كه ميان ايران، روسيه و تركيه صورت گرفته مناطق كاهش تنش در استان ادلب و بخشي از استان‌هاي مجاور لاذقيه، حماه و حلب و در بخش‌هايي از شمال استان حمص، غوطه شرقي و برخي مناطق در جنوب سوريه يعني استان‌هاي درعا و القنيطره در نظر گرفته شده است. اما معارضان سوريه نسبت به مناطق تعيين شده و ساز وكار كاهش تنش در اين منطقه ملاحظاتي دارند. روزنامه العربي الجديد گزارش داده كه معارضان سوري معتقدند مناطق انتخاب شده در طرح كاهش تنش در واقع به مناطق تحت نفوذ جريان‌هاي منطقه‌اي تبديل خواهد شد. بر اساس اين گزارش معارضان احساس مي‌كنند در ساز و كار اين تصميم‌گيري نقشي نداشته‌اند اين در حالي است كه تركيه به عنوان نماينده جريان معارض در گفت‌وگوهاي كارشناسي حضور دارد. حسين جابري انصاري، نماينده عربي و آفريقاي وزارت خارجه ايران نيز روز دوشنبه براي شركت در اين نشست وارد آستانه شده است. در حالي كه وزير خارجه قزاقستان خبر داد كه هيات مذاكره‌كننده دولت سوريه و معارضان مسلح و غيرمسلح اين كشور قرار است در نشست آستانه 5 حضور داشته باشند، جبهه جنوبي معارضان مسلح اعلام كرده‌اند كه در گفت‌وگوهاي آستانه شركت نخواهد كرد زيرا معتقد است هدف اين گفت‌وگوها تجزيه سوريه است. اين گروه با صدور بيانيه‌اي اعلام كرده كه تضمين يا چشم‌اندازي براي اين نشست و پيشنهادات آن وجود ندارد با اين حال ناظران معتقدند بحران كشورهاي عربي و قطر بر هيات معارضان سوري بي‌تاثير نبوده است. چند هفته پيش گزارش‌هاي رسانه‌اي حكايت از تلاش عربستان براي كنار گذاشتن جريان‌هاي وابسته به قطر و اعضاي وابسته به اخوان‌المسلمين از بدنه معارضان سوري خبر داده بود.
شمارش معكوس براي عمليات شمشير فرات
از سوي ديگر و در ارتباط با پرونده سوريه، تركيه تحركات ديپلماتيك خود براي حمله نظامي به گروه‌هاي مسلح كُرد در شمال سوريه را تشديد كرده است، به گزارش روزنامه الاخبار روز يكشنبه رجب طيب اردوغان رييس‌جمهور تركيه در استانبول با سرگئي شويگو وزير دفاع روسيه ديدار كرده است، با وجود اينكه محتواي اين ديدار از رسانه‌ها پنهان شده اما مي‌توان مطمئن بود كه تحرك‌هاي اخير ارتش تركيه، گفت‌وگوهاي آستانه و قراردادهاي فروش تجهيزات نظامي پيشرفته از جمله سامانه دفاع موشكي اس 400 روسيه محور اصلي اين ديدار بوده است. در حالي كه گزارش‌هاي رسانه‌اي حاكي از آغاز شمارش معكوس عمليات شمشير فرات تركيه براي حمله به مواضع اتحاد دموكراتيك شاخه سوري پ ك‌ك است، روزنامه صباح تركيه به نقل از فهيم عيسي، فرمانده گردان تركمان‌هاي سوريه تحت عنوان گردان سلطان مراد كه تحت حمايت ارتش تركيه هستند گزارش داد عمليات «شمشير فرات» با هدف كنترل منطقه تل رفعت و فرودگاه نظامي منغ اجرا خواهد شد و به موازات آن از مرزهاي جنوبي عفرين تحركاتي نيز صورت خواهد گرفت. به گفته عيسي اين عمليات از عمليات محاصره شهر باب سوريه آسان‌تر خواهد بود زيرا شمار گروه‌هاي مسلح در آن عمليات حدود 5 هزار نفر بوده در حالي كه تعداد نيروهاي تحت امر اين گروه مسلح حدود 20 هزار نفر است. گردان سلطان مراد يكي از بخش‌هاي نيروهاي مسلح تركمان‌هاي سوريه هستند كه از ارتش تركيه تجهيزات نظامي دريافت مي‌كنند.