فرصت رقابت از فيلم اولي‌ها گرفته شد

الهام نداف

«ما سعي مي‌كنيم فيلمي را معرفي كنيم كه از هر نظر بهترين چهره را از ايران نشان دهد. » اين اظهارات امير اسفندياري سخنگوي هيات ايراني معرفي فيلم به اسكار 2018، نشان مي‌دهد مبناي انتخاب نماينده ايران صرفا بر اساس كيفيت‌‌هاي ساختاري و موفقيت‌هاي بين‌المللي نيست و سياست‌هاي كلان فرهنگي هم در اين گزينش نقش دارند.  از همين رو، هيات ايراني در فاصله كوتاهي بعد از اعلام 10 نامزد نهايي‌شان براي معرفي به اسكار، هفت اثر را از گردونه رقابت حذف كرده است. اين خبري بود كه تنها در كانال تلگرامي روزنامه سينما منتشر شد و اگر صحت آن تاييد شود، شانسي براي خودنمايي كارگردان‌هايي چون محمدحسين مهدويان، محمدرضا خردمندان، بهنام بهزادي، سيدجمال حاتمي، حميدرضا قرباني، احسان بيگلري و منير قيدي كه بيشترشان فيلم اول بودند، در بزرگ‌ترين رويداد سينمايي دنيا، باقي نمي‌ماند و حالا تنها فيلم‌هاي «مالاريا» پرويز شهبازي، «نفس» نرگس آبيار و «رگ خواب» حميد نعمت‌الله فرصت عرض اندام در دنيا را دارند. از اين ميان اولي در آستانه اكران عمومي است و با يك نمايش صوري يك هفته‌اي در يزد، شرايط حضور در اسكار را دارد. آبيار هم در ادامه حضور بين‌المللي خود قرار است به زودي فيلمش را راهي سيزدهمين جشنواره فيلم‌هاي عربي توبينگن كند و «نفس» در بخش «پنجره‌اي به جهان اسلام» به نمايش درآيد. پخش بين‌المللي اين فيلم برعهده محمد اطبايي است و به همين خاطر يك گام از دو رقيب خود جلوتر است. «رگ خواب» اما هيچ تجربه‌اي در عرصه بين‌المللي نداشته و تنها در ايران به نمايش درآمده است. اين فيلم كه اخيرا در جشن سينماي ايران خوش درخشيد، در بخش موسيقي نقاط قوت فراواني دارد. همكاري حميد نعمت‌الله با سهراب پورناظري و همايون شجريان، در صورت انتخاب اين فيلم به عنوان نماينده ايران، مي‌تواند برگ برنده‌ «رگ خواب» باشد. ناظري به عنوان آهنگساز و شجريانِ پسر، هر دو از چهره‌هاي بين‌المللي موسيقي ايرانند و اجرا در سراسر دنيا را تجربه كرده‌اند.  با اين همه، ناديده گرفتن فيلم «وارونگي» توسط اعضاي معرفي فيلم ايراني به اسكار، از جمله ابهامات قابل تامل اين هيات است؛ فيلمي كه علاوه بر حضور در شصت‌ونهمين جشنواره كن، در سينماهاي فرانسه هم روي پرده رفت و پيش از آن نيز برنده جايزه بهترين فيلم از جشنواره مد ايتاليا و بهترين فيلم و فيلمنامه از جشنواره جيپور هند شده بود. منتقدان سايت Rotten Tomatoes سال 2016 نظرات خود را درباره «وارونگي» منتشر كردند و اوون گلايبر منتقد ورايتي هم فيلم را داستاني دراماتيك و بي‌سرو صدا از يك زن در تهران، توصيف كرد.  در نهايت با توجه به چينش فيلم‌ها براي معرفي به اين دوره از رقابت اسكار، بضاعت اندك سينماي ايران بيشتر به چشم مي‌آيد. اين را مي‌شود از گفته‌هاي اسفندياري به سينما، فهميد: «اصولا توقع از كشور ما بسيار زياد است. ه رچند من بر اين باورم توقع ما از خودمان بيشتر از توقعي است كه ديگران از ما دارند و البته اين موضوع بد نيست، اما گاهي باعث مي‌شود ما ارزش‌هاي بسيار مهم و موفقيت‌هاي سينمايي كشور را كمرنگ كنيم و گاهي آنها را به خوبي درك نكنيم.» به قول اين مدير بين‌المللي، سينماي ايران در مدت سه دهه مورد توجه جامعه بين‌المللي قرار گرفته و اين در حالي است كه همچنان در ايران صنعتي به نام سينما وجود ندارد. با اين همه، سازو كار انتخاب نماينده ايران در اسكار نشان مي‌دهد، مديران فرهنگي از ابتداي سال برنامه جامعي براي حضور سينماي ايران در اين رقابت بزرگ ندارند. البته اين روند در سال‌هاي اخير و به لطف امتداد فيلمسازي فرهادي در ايران، تا اندازه‌اي اصلاح شده است اما بد نيست بعد از برگزاري جشنواره فيلم فجر و برنامه‌ريزي براي اكران فيلم‌ها، جايي براي معرفي نماينده ايران به اسكار، باز كنيم؛ نماينده‌اي كه لزوما محصول اصغر فرهادي نيست و بايد بهترين چهره از ايران را به تصوير بكشد.