نگاه روز
هادي جرقوئيان
«پكن، برنده اصلي جدال ترامپ و چين»
سفر چند روز گذشته رييس‌جمهور ايالات متحده به چين، پيامدها و نتايج متعددي براي هر دو‌طرف به ارمغان داشته است؛ صرف‌نظر از آنكه اين ملاقات ميان رهبران دو قدرت برتر اقتصادي جهان است، از جهات ديگري نيز داراي اهميت است؛ اين سفر كه پس از به اوج رسيدن اختلافات واشنگتن و پيونگ‌يانگ در پي آزمايش موشك‌هاي هسته‌اي كره شمالي انجام گرفت، دستاوردهاي تجاري و سياسي فوق‌العاده‌اي براي پكن به همراه داشته است. در اين سفر كه مذاكرات بر دو موضوع اصلي (مواجهه با كره شمالي هسته‌اي و نيز مراودات تجاري چين و ايالات متحده) تمركز داشت، مي‌توان گفت برنده اصلي پكن بود.
شايد بتوان گفت مهم‌ترين هدف پكن در اين ديدار، صحبت درباره رابطه اقتصادي ميان دو كشور و جلوگيري از يك تراژدي جنگ تجاري بوده است. ترامپ بارها در زمان تبليغات انتخاباتي اعلام كرد قصد آن را دارد تا از توليد داخل حمايت كرده و از شركت‌هاي امريكايي در مقابل همتايان خارجي خود محافظت كند؛ حتي در ماه‌هاي گذشته نيز بار ديگر عنوان كرد قصد آن را دارد تا با وضع ماليات مضاعف بر كالاهاي وارداتي، حمايت از توليد داخلي ايالات متحده را تقويت كند؛ سخني كه بي‌شك به محصولات وارداتي از چين اشاره داشت. چين كه دومين شريك بزرگ تجاري ايالات متحده به حساب مي‌آيد، ارزش صادراتش به اين كشور بيش از ارزش كالاهاي وارداتي آن از امريكاست (تراز تجاري به سود پكن است).
بر همين اساس، پكن براي آنكه بتواند ترامپ را به انجام توافقنامه‌هاي تجاري جديد ترغيب كند، پيش از ديدار نخست روساي جمهور دو كشور در مارس گذشته، زمينه اين ترغيب را فراهم آورد. بر اساس گزارش سي‌ان‌ان و در فوريه گذشته، دولت چين 35 عنوان و برند تجاري شركت‌هاي بازرگاني ترامپ در زمينه‌هاي معدن، ساختمان، هتل و رستوران و گلف را مورد تاييد قرار داده و پذيرفت. اين در حالي است كه ترامپ درخواست ثبت و پذيرش برندهاي خود را سال‌ها قبل تحويل داده بود اما پكن تا پيش از انتخاب وي به عنوان رييس‌جمهور، هرگز آنها را مورد پذيرش قرار نداده بود. در واقع اين چراغ سبزي است كه دولت چين به ترامپ نشان داده تا بتواند امتيازهاي مورد نظر خود را از رييس‌جمهور جديد ايالات متحده اخذ كند. از طرفي بايد به اين واقعيت مهم نيز توجه داشت كه درست است كه تيم ترامپ و شخص رييس‌جمهور امريكا در ابتدا جنجال بسياري در ارتباط با چين و ضرورت محدود ساختن تجارت با اين كشور بر‌پا كردند، اما رفته رفته پس از مواجهه با واقعيت‌هاي دنياي سياست، اين حقيقت را كه به سادگي نمي‌توان يكي از اصلي‌ترين شركاي اقتصادي امريكا را كنار گذاشت يا محدود كرد به خوبي درك كرده‌اند. ايالات متحده نيازمند آن است تا مذاكره سختي با چين داشته باشد تا بتواند دوستان خود در آسيا را حفظ كند. از سوي ديگر، كاخ سفيد بزرگ‌ترين چالش امنيتي بين‌المللي خود را تنها با كمك و همكاري پكن مي‌تواند حل و فصل كند.؛ كره شمالي كه با آزمايش‌هاي اتمي خود به بزرگ‌ترين معضل امنيتي ايالات متحده تبديل شده (به گفته ترامپ)، نزديك‌ترين كشور دوست خود را چين و حكومت آن مي‌داند. ايالات‌متحده در دوران ترامپ به‌شدت در مقابل آزمايش‌هاي هسته‌اي كره‌شمالي موضع‌گيري كرده و آن را تهديدي جدي خوانده است. به نظر مي‌رسد پكن مي‌خواهد از اين برگ براي گرفتن امتياز از دونالد ترامپ و دولت او استفاده كند. در همين رابطه نيز دولت پكن در ابتداي سال جاري ميلادي ورود زغال‌سنگ از كره‌شمالي را ممنوع اعلام كرد؛ همچنين حكومت چين اعلام كرد تمامي قطعنامه‌هاي شوراي امنيت در ارتباط با محدود ساختن تجارت با پيونگ‌يانگ را رعايت و اجرا خواهد كرد. اين عمل حكومت چين، صادرات كره‌شمالي را كاهش داده و تاثير منفي بر اقتصاد اين كشور كمونيستي خواهد داشت. با اين تفاسير مي‌توان چنين برداشت كرد كه پكن با اين اقدامات خود عليه پيونگ‌يانگ، به مقامات كاخ سفيد پيغام مي‌دهد كه اكنون زمان معامله فرا‌رسيده است.
دولت پكن تا اين لحظه هم از عملكرد ترامپ (جداي از تماس مستقيم با حكومت تايوان و ناديده گرفتن چين واحد) رضايت نسبي داشته است؛ چه آنكه ترامپ در همان اوان زمامداري، با لغو معاهده همكاري‌هاي اقيانوس آرام، بيشترين منفعت را متوجه چين كرد و زمينه نفوذ اين كشور در بازارهاي اقتصاد آزاد جهاني را بيش از پيش فراهم كرد. به نظر مي‌رسد تهديد‌هاي اخير ترامپ و تيم او مبني بر قرار دادن ماليات مضاعف بر كالاهاي وارداتي از چين نيز بيش از هر چيز در جهت گرفتن امتياز بيشتر از پكن و وادار كردن دولتمردان اين كشور آسيايي در جهت كنترل سياست‌هاي اتمي كره شمالي باشد. در همين راستا كاخ سفيد اعلام كرده براي كنترل كره‌شمالي و محافظت از سئول، قصد دارد سامانه دفاعي «تاد» را در خاك كره جنوبي مستقر كند؛ با اين وجود اين تصميم واشنگتن با مخالفت جدي چين مواجه شده است. از اين رو بعيد به نظر نمي‌رسد ترامپ در قبال گرفتن امتيازات ويژه، حاضر به تجديد‌نظر در تصميمات خود و بازگشت به سياست چين واحد باشد. آنچه واضح است آنكه ترامپ نمي‌خواهد و نمي‌تواند وارد يك جنگ تجاري مخرب با چين شود زيرا حقيقت آن است كه ايالات متحده نمي‌تواند برنده يك جنگ تجاري تمام‌عيار با چين باشد چه در صورت پيروزي نيز اين پيروزي يك «موفقيت شكست‌آميز» خواهد بود.