رييس‌جمهور فرانسه به ديدار محمد بن سلمان رفت
ميزباني رياض از مهمانان سرزده
شهاب شهسواري
امانوئل ماكرون، رييس‌جمهور فرانسه كه براي ديدار رسمي دوروزه به امارات متحده عربي رفته بود، ناگهان صبح پنجشنبه تصميم گرفت تا قبل از بازگشت به كشورش، سري هم به رياض بزند و با وليعهد جوان سعودي گفت‌وگو كند. بعد از يك هفته رويدادهاي غيرمنتظره و ناگهاني در عربستان سعودي، سفر روز جمعه رييس‌جمهور فرانسه غافلگيري جديدي بود كه به نوشته رسانه‌ها براي گفت‌وگو در مورد «تحولات خاورميانه و تلاش براي امنيت و ثبات در منطقه» انجام شد. پيش از اين جارد كوشنر، مشاور ارشد دونالد ترامپ، رييس‌جمهور ايالات متحده و نماينده او در پرونده صلح خاورميانه، در سفري پنهاني به رياض رفته بود. به نوشته يك رسانه امريكايي، كوشنر يك ديدار چندين ساعته با محمد بن سلمان، وليعهد سعودي داشت كه گفته مي‌شود تا چهار بامداد ادامه داشت. درست يك هفته پيش از امانوئل ماكرون، سعد الحريري، نخست‌وزير لبنان به رياض سفر كرده بود؛ سفري كه براي او خوش يمن نبود و نهايتا با پخش تصاويرش از تلويزيون العربيه، در حالي كه يك متن طولاني استعفا را از رو مي‌خواند، به پايان رسيد. بعد از آن محمود عباس هم ناگهان در سفرش به مصر اعلام كرد كه قصد دارد براي گفت‌وگو با پادشاه عربستان به رياض برود.
نكته‌اي كه در سفر ماكرون به رياض توجه رسانه‌ها ازجمله آسوشيتدپرس را به خود جلب كرد، اين بود كه رييس‌جمهور فرانسه در اين سفر ديداري با پادشاه عربستان سعودي انجام نداد و نشان داد كه عملا وليعهد جوان سعودي، محمد بن سلمان را عملا بالاترين مقام اجرايي اين كشور تلقي مي‌كند. گمانه‌زني‌هاي مختلفي در مورد ديدار ميان امانوئل ماكرون و محمد بن سلمان، وليعهد پادشاهي سعودي در رسانه‌ها مطرح شده است، اما دو طرف از انتشار محتواي گفت‌وگوهاي‌شان خودداري كرده‌اند. بر اساس بيانيه‌اي كه خبرگزاري رسمي عربستان سعودي منتشر كرد گفت‌وگوهاي دو طرف در زمينه «آخرين تحولات خاورميانه و تلاش‌ها براي ثبات و امنيت منطقه از جمله همكاري‌هاي دو طرف براي مبارزه با تروريسم» انجام شده است. ماكرون در عين حال پيش از ورود به رياض گفته بود «موضع‌هاي بسيار تندي» از سوي سعودي عليه ايران مشاهده كرده‌ام كه «با همه آنها توافق ندارم.» مسائل مربوط به ادامه جنگ عربستان سعودي در يمن و همچنين مساله لبنان و استعفاي نخست‌وزير اين كشور در خاك رياض از موضوع‌هايي هستند كه تصور مي‌شود در سفر ماكرون به رياض مورد گفت‌وگو قرار گرفته‌اند. اين نخستين ديدار ماكرون از كشورهاي خاورميانه است، او در سفر خود تاكيد كرد كه در آينده به تهران هم سفر خواهد كرد چراكه گفت‌وگو با همه طرف‌ها براي حفظ ثبات منطقه را ضروري مي‌داند.
تندگويي ماكرون عليه ايران
ماكرون در طول سفرش به امارات متحده عربي، مهم‌ترين متحد عربستان سعودي در منطقه، نسبت به سرزنش كردن تهران تا جايي كه مي‌توانست اهتمام ورزيد. او برنامه موشكي ايران را «عامل نگراني شديد» توصيف كرد و همصدا با دوستانش در ابوظبي و رياض، نسبت به «رفتار بي‌ثبات‌كننده ايران در منطقه» اظهار نگراني كرد. با اين حال ماكرون موضع قبلي خود مبني بر حفظ توافق هسته‌اي را نيز تكرار كرد و گفت «برجام بايد حفظ شود.» اما او بار ديگر به گونه‌اي سخن گفت كه برخي از رسانه‌ها مانند راشا تودي، معناي آن را «بازمذاكره برجام» برداشت كردند. پيش از اين نيز برخي اظهارات ماكرون از سوي رسانه‌هاي ايراني و خارجي به اين شكل مورد تفسير قرار گرفته بودند. اما يك ديپلمات بلندپايه فرانسوي چنين برداشتي از سخنان ماكرون را اشتباه عنوان كرد. ماكرون گفته بود كه «توافق هسته‌اي مي‌تواند با دو ستون نگهدارنده ديگر تقويت شود. » ژرارد آرو، سفير فرانسه در واشنگتن در واكنش به انتشار خبر گفته‌هاي ماكرون با تيتر «باز مذاكره برجام» در يك رسانه انگليسي زبان، در حساب كاربري توييترش نوشت «نه! او در مورد بازمذاكره حرفي نزده، چنين كاري غيرسازنده است، او در مورد اين حرف زده كه بايد به صورت جداگانه به مساله موشكي پرداخت.»
ماكرون در عين حال در اين سفر گفت كه بايد با ايران در مورد «افزايش سلطه‌اش در سراسر منطقه» نيز گفت‌وگو شود و در صورت لزوم «تحريم‌هاي جديدي» در مورد پرونده موشكي وضع شود. در عين حال روز پنجشنبه در دوبي، ماكرون تاكيد كرد كه «من با همه طرف‌ها، به خصوص كساني كه ترديدهايي در مورد برجام مطرح مي‌كنند، گفت‌وگو مي‌كنم تا آنها را قانع كنم، چه با شركاي امريكايي و چه با عربستان سعودي. » ماكرون اضافه كرد: «همانند همان اتفاقي كه سال 2015 براي برنامه هسته‌اي رخ داد، بايد چارچوبي براي فعاليت‌هاي موشكي ايران ايجاد كنيم و فرآيند [گفت‌وگوهاي ديپلماتيك] را پايه‌گذاري كنيم.
قدرت نرم فرانسه براي تسلط بر خاورميانه
سفر امانوئل ماكرون به امارات متحده عربي، با يك رويداد ويژه گره خورده بود: افتتاح موزه لوور ابوظبي. پروژه‌اي كه تكميل آن 10 سال زمان برد و جنجال‌هاي زيادي را به پاكرد، حتي تا جايي كه تكميل آن به دليل نگراني‌هاي حقوق بشري، مدت‌ها معطل مانده‌بود. امانوئل ماكرون در آيين گشايش موزه لوور ابوظبي گفت كه اين موزه نماد «مبارزه زيبايي عليه گفتمان‌هاي تنفر» در منطقه است. 3 سال پيش بدرفتاري با كارگران خارجي پروژه «جزيره سعديه» در سواحل ابوظبي و ميزبان ساختمان موزه لوور، به عنوان يك نمونه برده‌داري مدرن از سوي سازمان‌هاي حقوق بشري به‌شدت مورد انتقاد قرار گرفته‌بود. پروژه 27 ميليارد دلاري كلانشهر فرهنگي در جزيره سعديه، در ابوظبي ميزبان چندين موزه و مركز فرهنگي با سرمايه‌گذاري كشورهاي اروپايي و امريكايي است، از جمله ساختمان موزه لوور كه توسط ژان نوول، معمار برجسته فرانسوي طراحي شده است. يك ساختمان موزه گوگنهايم و يك موزه با عنوان موزه ملي زايد با همكاري موزه بريتانيا نيز در اين منطقه قرار است ساخته‌شوند. روزنامه گاردين در مورد موزه لوور ابوظبي مي‌نويسد: «سراهاي مملو از مصنوعات غيرقابل قيمت‌گذاري در موزه لوور ابوظبي نشان مي‌دهد كه فرانسه تا چه حد علاقه‌مند است از قدرت نرم هنر، فرهنگ و آموزش براي شكل دادن به روابط خارجي‌اش استفاده كند.» ماكرون اين پروژه را «نخستين موزه‌اي كه محصول يك توافق ديپلماتيك است» ناميده است. توافقي كه منجر به ساخت اين موزه شد 10 سال پيش ميان فرانسه و امارات متحده عربي امضا شده است و يك ميليارد و 270 ميليون دلار ارزش داشت. ابوظبي فقط براي استفاده از اسم «لوور» روي موزه‌اش 520 ميليون دلار به فرانسه پرداخت كرده است. اما موزه لوور تنها هدف ماكرون از سفر به ابوظبي و دوبي نبود، در اين سفر ماكرون توانست قراردادي به ارزش يك ميليارد دلار، براي سرمايه‌گذاري مستقيم شركت اماراتي «مبادله» در فرانسه منعقد كند. در عين حال ماكرون توانست قرارداد فروش دو ناوچه سبك جنگي، مدل گوويند را به امارات متحده عربي امضا كند. فرانسه از سال 2009 يك پايگاه نظامي دريايي در بندر زايد امارات تاسيس كرده است كه 700 نظامي فرانسوي در آن حضور دارند.