تاثير نوسانات اقليمي بر تغييرات محيطي
تغيير اقليم يكي از مهم‌ترين چالش‌هاي قرن جاري است. وقوع سيل‌هاي با شدت بالا، گرم، سرماهاي بي‌موقع، تكرار بيشتر خشكسالي‌ها، بالا آمدن سطح آب درياها، طغيان آفات و بيماري‌هاي گياهي، كاهش ضخامت لايه ازن، گرم شدن جهاني هوا و ذوب شدن يخ‌هاي دايمي از جمله مواردي است كه بحث تغيير اقليم را در دهه جاري در جهان بيشتر مطرح كرده است. آب و هوا يكي از اركان بنيادين زندگي بشر محسوب مي‌شود و با پيشرفت و توسعه در جهان حفاظت از آن روزبه‌روز اهميت بيشتر مي‌يابد. تغيير آب و هوا يكي از پيچيده‌ترين مشكلاتي است كه بشر در حال و آينده با آن مواجه است. انسان با بي‌توجهي به قوانين حاكم بر طبيعت و عدم شناخت مسائل زيست‌محيطي مرتبط با آن عامل اصلي اين تغييرات محسوب مي‌شود. تغييرات ثبت شده در ايستگاه‌هاي هواشناسي نشان مي‌دهد كه از اوايل قرن بيستم هواي سطح زمين و دريا به طور متوسط 45/0درجه سانتيگراد گرم‌تر شده است. عقب‌نشيني و ذوب شدن يخ‌هاي قطبي از پايان قرن ۱۹ شواهد تاريخي مبني بر گرم شدن هواي كره زمين است. تحقيقات و بررسي‌هاي اخير در ايران نشان مي‌دهد كه از بارش‌هاي منجمد كاسته شده و به جاي آن بارندگي‌هاي رگباري كه اغلب با سيل همراه است در غير فصل و با شدت بيشتري ريزش مي‌كند. در سال‌هاي اخير شاهد وقوع اين‌گونه پديده‌هاي ناگوار در جهان و كشور بوده‌ايم كه حاصل آن خسارات مالي و جاني فراوان بوده است. در رابطه با تغيير اقليم و اثرات آن كشور ايران با دارا بودن تنوع اقليمي نسبتا زياد از حساسيت بيشتري برخوردار است. وقوع تغييرات اقليمي و آثار ناخوشايند آن به نوبه خود اثرات اقتصادي، اجتماعي فراواني را به همراه دارد كه سياست‌گذاران و مديران برنامه‌ريزكشور بايستي از هم‌اكنون راه چاره براي مقابله با تغييرات زيانبار آن بينديشند.
درباره علل تغيير اقليم در جهان دو ديدگاه متفاوت وجود دارد: بر اساس اطلاعات به دست آمده از يخ‌هاي قطبي و حباب‌هاي هواي محبوس شده در آنها، سنگ‌هاي قديمي و مقاطع تنه درختان، عده‌اي معتقدند كه در ميليون‌ها سال گذشته زمين همواره با تغيير اقليم مواجه بوده و دوره‌هاي طولاني و متناوبي را از عصر يخبندان با دوره تناوب يكصد هزار سال و تداوم 10 تا 20 هزار سال و پس از آن با افزايش دماي متوسط در حدود ۴ تا ۶ درجه سانتيگراد را گذرانده است.
اين گروه اعتقاد دارند كه اين دوره‌هاي تغيير اقليمي ناشي از عوامل نجومي هستند كه در دوران‌هاي مختلف بروز كرده و بستگي به حركات مختلف زمين از جمله تغيير زاويه ميل محور زمين، تغيير مدار بيضوي زمين و حركات ژيروسكوپي زمين دارد. اين دانشمندان بروز اين تغييرات در مدار زمين و نيز عواملي چون فعل و انفعالات خورشيدي، فعاليت‌هاي آتش‌فشاني و حركت قاره‌ها را در فواصل 20 تا 40 هزار سال باعث تغييرات درجه حرارت زمين دانسته و به نقش پديده گلخانه‌اي در اين تغييرات، اعتقاد چنداني ندارند.
ديدگاه ديگري كه در اين مورد وجود دارد نيز با استفاده از اطلاعات به دست آمده از لايه‌هاي يخ قديمي و هواي محبوس در آنها چنين استنباط مي‌كنند كه هنگامي كه آب و هواي منطقه قطب جنوب در گرم‌ترين حالت بوده، ميزان هوا نيز در بيشترين ميزان خود قرار داشته است.
آنچه مسلم است، افزايش گازهاي جاذب گرما (گازهاي گلخانه‌اي) در جو زمين، درجه حرارت زمين را افزايش خواهد داد. از آنجا كه ميزان درجه حرارت با ساير مولفه‌هاي اقليمي در اندر كنش متقابل قرار دارد ممكن است كه موجب پيدايش تغيير آب و هوايي در مقياس جهاني شود. در سده‌هاي اخير انسان به عنوان يك عامل در عرصه سيستم اقليمي ظهور كرده و به نوسانات مزبور و زيست محيط زمين جهت تازه‌اي بخشيده است. تغييرات مزبور طي چند دهه گذشته بسيار پرشتاب بوده است. اين تغييرات حاصل رشد سريع اقتصاد صنعتي كشورهاي غربي و اتحاد جماهير سابق شوروي و ساير كشورهاي بلوك شرق از يك‌سو، گذار بسياري از كشورهاي جهان سوم به جامعه مدرن صنعتي در دهه‌هاي ۷۰ و ۸۰ از سوي ديگر بوده است. منبع: MAG-IRAN.COM
*خلاصه مقاله نوسانات اقليمي و تاثير آن بر تغييرات محيطي