روسيه خواهان ورود هرچه سريع‌تر اروپا براي ساختن دوباره سوريه شد
سياسي كردن بازسازي
ميثم سليماني
حدود هفت سال از بحران سوريه مي‌گذرد. بحراني كه عملا بخش‌هاي زيادي از كشوري به بزرگي سوريه را از بين برده است و موجب رنج‌هايي وحشتناك براي مردم سوريه شده است. بسياري از مردم خانه‌هاي‌شان را از دست دادند و زيرساخت‌هاي اكثر شهرهاي سوريه نيز از بين رفته است. اما حالا وقت بازسازي سوريه فرا رسيده است كه كار آساني نيست. طبق برآورد سازمان ملل براي اينكه سوريه دوباره بازسازي شود و به شرايط عادي براي زندگي كردن بازگردد نياز به حداقل 250ميليارد دلار دارد كه رقمي قابل توجه است. از همين رو براي تامين اين ميزان سرمايه براي بازسازي سوريه نياز به يك همكاري جدي بين‌المللي به مانند طرح مارشال دارد. طرحي كه توسط امريكا براي بازسازي اروپا پس از جنگ جهاني دوم مطرح شد تا كشورهاي آسيب‌ديده از جنگ خود را با كمك‌ها و وام‌هاي امريكا بازسازي كنند. اكنون نيز سوريه به‌شدت نيازمند اين سرمايه‌گذاري است. زيرا شرايط سوريه به نحوي است كه بازگشت زندگي معمولي به اين كشور آسان نيست. برخي مناطق به‌شدت تخريب شده‌اند. از جمله آن مي‌توان به مناطقي اشاره كرد كه پيش از اين داعش حضور داشته است. به خصوص در مناطق شرقي سوريه شهرهايي مانند رقه عملا از بين رفته‌اند و برخي مناطق به تلي از خاك بدل شده است.
كشورهايي كه بازيگران اصلي اين بحران به شمار مي‌آيند نيز قصد دارند تا در زمينه بازسازي مشاركت داشته باشند اما خود آنها نيز مي‌دانند كه اين اتفاق به تنهايي رخ نخواهد داد. يك ديپلمات بلندپايه روسيه به تازگي عنوان كرد كه از اتحاديه اروپا مي‌خواهيم تا تلاش‌هاي خود براي بازسازي در سوريه را در عرض چندماه آينده آغاز كند، اما در اين بين مشخص نيست كه روند بازسازي به چه شكل شروع خواهد شد.
ولاديمير چيزوف، نماينده روسيه در اتحاديه اروپا به فايننشال‌تايمز گفت كه وقت آن رسيده است كه كشورهاي اروپايي مسووليت اين موضوع را بپذيرند و زمان آن رسيده كه برنامه‌اي را آغاز كنند كه ده‌ها ميليارد يورو هزينه در پي خواهد داشت. بسياري معتقدند كه چيزوف به اين دليل چنين حرفي را مطرح كرده است تا توجه اروپا را به طور جدي‌تر به سمت سوريه جلب كند. اروپا به‌شدت نگران بحران پناهجويان سوري است كه به سمت اروپا سرازير شده است و بازگشت آنها تنها منوط به بازگشت ثبات و بازسازي دوباره سوريه است. روسيه نيز با استفاده از اين فضا قصد دارد تا اروپايي‌ها را متقاعد كند براي جلوگيري از بحران پناهجويان به سمت بازسازي و ايجاد ثبات در سوريه گام بردارند. اما چالش جدي اينجاست كه روسيه به طور جدي از بشار اسد حمايت مي‌كند و اروپا چندان تمايلي ندارد كه اين پول‌ها در اختيار اسد قرار گيرد اما واقعيت اين است كه روسيه به همراه متحدان خود در حال پيشبرد روند صلح در سوريه است.
ديپلمات‌هاي اروپايي از تقسيم بندي‌هاي به وجود آمده در سوريه آگاه هستند. از طرفي كشورهايي مانند تركيه و لبنان ميزبان ميليون‌ها نفر از شهروندان سوري هستند كه براي كمك به كاهش فشار پناهندگان و جلوگيري از هجوم آنها به سمت اروپا به اتحاديه اروپا براي كمك فشار وارد مي‌كنند و اين شرايط ممكن است تشديد شود و آنها مجبور هستند هرچه سريع‌تر به راه‌حلي جدي دست پيدا كنند چرا كه به احتمال زياد با توجه به اينكه موج جديدي از حملات به مناطق مختلف سوريه از جمله ادلب و غوطه شرقي براي كنترل بيشتر ارتش سوريه آغاز شده مي‌تواند موج جديدي از پناهجويان را ايجاد كند.
از سوي ديگر مسكو در تلاش است تا هرچه زودتر جنگي را كه از سال 2015 وارد آن شده را متوقف كند و به يك روند سياسي موفق دست پيدا كند. از همين رو تمام مدل‌ها و ساختاري كه مي‌تواند به يك صلح پايدار در سوريه ختم شود را پيش مي‌برد كه در تازه‌ترين ابتكار خود بناست در پايان ماه جاري ميلادي كنگره مردمي سوريه را در سوچي برگزار كند. با اين وجود كشورهاي اروپايي بر اين موضوع تاكيد دارند تازماني كه در سوريه يك توافق صلح يا يك روند انتقال سياسي شكل نگيرد بودجه‌اي براي بازسازي اين كشور پرداخت نمي‌كنند. يك ديپلمات اروپايي به فايننشال‌تايمز گفت: اين اتحاديه با ندادن هيچ پولي در حال فشار آوردن به روسيه براي رسيدن به يك راه‌حل سياسي است.
اتحاديه اروپا مي‌گويند كه اعضاي آن تاكنون بزرگ‌ترين اهداكنندگان كمك به سوريه بوده‌اند و بيش از 10 ميليارد دلار كمك‌هاي انسان‌دوستانه و توسعه‌اي به سوريه اختصاص داده‌اند و اين كمك‌ها نشان‌دهنده آمادگي جامعه جهاني به بازسازي پس از جنگ سوريه است. اما در نقطه مقابل روسيه معتقد است كه اروپا بايد پارا فراتر از كمك‌هاي بشردوستانه بگذارد. چيزوف گفت: اتحاديه اروپامنتظر است اولين تغييرات سياسي را ببيند اما در عين حال مردم سوريه از شرايط رنج مي‌برند. بنابراين ما اعتقاد داريم كه وقت آن رسيده كه گام‌ها را فراتر ازكمك‌هاي بشردوستانه قرار دهيم.
از سوي ديگر گروه‌هاي مخالف دولت سوريه نگران اين موضوع هستند كه اگر اتحاديه اروپا بخواهد بودجه‌اي را براي بازسازي كشور تخصيص دهد و رژيم اسد را از لحاظ اقتصادي نيز تقويت كند، آن زمان است كه دولت سوريه مي‌تواند به سمت بهبود روابط بين‌المللي خود در مرحله پس از بحران گام بردارد.
اما در حال حاضر زماني كه بحران در سوريه به يك فرآيند صلح پايدار ختم شود، بسياري از شركت‌ها و كشورهاي بين‌المللي هستند كه مي‌خواهند براي سرمايه‌گذاري به سمت سوريه بيايند و فضا براي اين سرمايه‌گذاري به حدي بالاست كه محدوديت مكان براي هيچ كس وجود ندارد. اروپا اگرچه سعي مي‌كند بر روسيه براي دستيابي به روند صلح فشار وارد كند اما در واقعيت اروپا نيز نمي‌خواهد پس از بهبود شرايط در سوريه از ديگر رقباي خود عقب بماند. يكي از اين رقبا چين است كه در حال برنامه‌ريزي براي ورود به سوريه است. حتي امريكا نيز به دنبال افزايش نيروهاي غيرنظامي خود در سوريه است تا رفته رفته به سمت بازسازي سوريه پيش برود.
اما درنهايت واقعيت اين است كه روسيه مي‌خواهد شرايط را به سمتي پيش ببرد كه اروپايي‌ها حتي راضي شوند با حضور اسد نيز به سوريه بيايند. اما امريكا و اروپا بر اين موضوع اتفاق نظر دارند كه با اسد هيچگاه وارد فرآيند بازسازي نخواهند شد و حداقل بايد طرفين به يك توافق براي انتقال قدرت دست پيدا كنند. حال بايد ديد روسيه مي‌تواند به اندازه‌اي كه در صحنه نظامي موفق بوده در زمينه روند سياسي و بازسازي سوريه موفق عمل كند و اروپايي‌ها را با خود هم نظر كند.
روز سه‌شنبه در شوراي امنيت سازمان ملل نشستي با موضوع بررسي وضعيت رقه سوريه برگزار شد. واسيلي نابنزيا، نماينده روسيه در سازمان ملل پس از اين نشست به خبرنگاران گفت: من فكر مي‌كنم كساني كه در آنجا جنگيدند بايد مسووليت بازسازي شهر را برعهده بگيرند كه اين روند در حال حاضر بسيار كند است. ديپلمات روسيه اظهار داشت، وضعيت بشردوستانه در رقه بسيار وحشتناك است و آنها تظاهر مي‌كنند كه همه‌چيز طبيعي است. طبق گفته نابنزيا، پس از پايان عمليات ائتلاف ضد‌داعش به رهبري ايالات متحده، كل شهر عملا از بين رفته است و كماكان اجساد پراكنده در شهر وجود دارد و خطر به وجود آمدن مريضي‌ها و اپيدمي‌ها به دليل كمبود آب، برق و امكانات پزشكي بسيار بالاست.