گام بلند ايران‌خودرو در ساخت خودروهايي با پلتفرم جديد
تغيير بازي در صنعت خودروسازي
كارنامه كاري صنعت خودروسازي ايران را چنانچه ورق بزنيم، مي‌توان يكي از چالش‌هاي جدي بر سر راه توسعه اين صنعت مادر و پيشران را «نبود پلتفرم مشترك» عنوان كرد. «پلتفرم مشترك» كه به معناي توليد چند محصول با شكل و شمايل متفاوت و در كلاس‌هاي متنوع بر يك پلتفرم است، نبودش صنعت خودروسازي ايران را رنج مي‌دهد. از اين رو، در تمامي اين سال‌ها، صاحب‌نظران حوزه خودرو بر اين موضوع تاكيد كردند كه خودروسازان داخلي بايد از برخي از پلتفرم‌هاي قديمي دل بكنند. وجود چنين نگاهي در صنعت خودروسازي موجب شد تا ايران‌خودرويي‌ها با سبقت گرفتن از رقباي خود در فضاي پسابرجام كه بستر براي ورود خودروسازان برتر جهاني به ايران فراهم بود، قراردادي ۱۰ جانبه را در سال 1396 باچند شركت مطرح دنيا در زمينه ساخت «پلتفرم مشترك» به امضا برسانند. آبي پوشان جاده مخصوص با تغيير بازي در اين صنعت، موفقيت ديگري را در رزومه كاري خود ثبت و در مسير دست يافتن به يكي از فاكتورهاي اصلي «خودروساز شدن» قرار گرفتند. در واقع متوليان صنعتي كشور استراتژي ۱۴۰۴ را بر طراحي و ساخت پنج پلتفرم ملي و توليد خودرو طبق اين پلتفرم‌ها تنظيم كردند. تدوين‌كنندگان استراتژي توسعه صنعت خودرو به همراه تاكيد بر طراحي پلتفرم داخلي بر دست‌يابي ايران به جايگاه اول صنعت خودروي منطقه، رتبه پنجم آسيا و همچنين رتبه يازدهم در دنيا توسط رقابت‌پذيري بر مبناي توسعه فناوري نيز تاكيد ورزيدند.
اگرچه برخي از متوليان صنعتي، حضور خارجي‌ها را باعث ارتقاي دانش و نيز توان توليدي كشور عنوان مي‌كردند، اما در عين حال بر اين باور بودند كه سياست طراحي پلتفرم داخلي، يك سياست پايدار و ماندگار در صنعت خودروسازي كشور خواهد بود. اين هدف در شرايطي براي صنعت خودروي كشور ترسيم شد كه سرمايه‌گذاري بر طراحي پلتفرم داخلي هزينه بر است و از نظر اقتصادي در توان نقدينگي امروز صنعت خودروي كشور نيست. از اين رو، به خودروسازان داخلي توصيه شد، از اين نوع اشتباهات استراتژيك دوري كنند. بر همين اساس يكي از گزينه‌هاي پيشنهادي به خودروسازان داخلي، ايجاد كانال همكاري با شركاي خارجي بود تا مسير حركت خود را از طراحي و ساخت پلتفرم داخلي به سمت پلتفرم مشترك تغيير دهند؛ به عبارتي با اتخاذ اين استراتژي صنعتي، مي‌توان ضمن كاهش هزينه‌هاي توليد از يك‌سو، هم گام با برندهاي معتبر دنيا محصولات به روزتر و با كيفيت‌تري را در اختيار متقاضيان قرار داد.
اما اينكه صنعت خودروسازي كشور از «نبود پلتفرم مشترك» رنج مي‌برد؛ يك واقعيت انكار ناپذير است. اين در حالي است كه «كاهش هزينه‌ها، افزايش كيفيت و تحويل سريع انواع مدل‌هاي خودرو به مشتريان» از اهداف بزرگ يك خودروسازان خوب به شمار مي‌رود كه پلتفرم مشترك، مي‌تواند آنها را در رسيدن به اين اهداف كمك كند. از اين رو، براي دست‌يابي به پلتفرم، بهترين راه اين است كه خودروسازان در همكاري با برندهاي معتبر دنيا به دنبال توليد پلتفرم مشترك باشند تا ضمن انتقال دانش در ساير زمينه‌ها به اين بخش مهم نيز دست يابند. آن‌چه در اين بين ضروري به نظر مي‌رسد، به روز رساني پلتفرم‌هاي توليدي مطابق با استانداردهاي روز جهاني است، اما انجام اين مهم بدون بازي دادن خارجي‌ها و بهره‌گيري از تجربيات موفق جهاني است. البته در اين ميان نبايد اين موضوع را نيز از نظر دور داشت كه تحريم‌ها، شرايط را براي همكاري با خارجي-ها سخت و عملا اجازه دست‌يابي به چنين هدفي را به خودروسازان داخلي نمي‌داد، اما با ورود به دوران پساتحريم، بسترها براي همكاري‌هاي مشترك آغاز شد. بطوري كه فصل جديدي در صنعت خودروي كشور رقم خورد و صاحبان صنعت خودروسازي كه خود توسعه محصولات‌شان و تصاحب بازارها را در سر مي‌پروراندند، بر اين امر واقف بودند كه بايد تحولي در طراحي پلتفرم محصولات‌شان صورت گيرد؛ چراكه اگر خودروسازي فاقد پلتفرم باشد، ناچار است خودروي ديگر كشورها را مونتاژ كند. از آن‌سو، متوليان صنعتي كشور نيز بر اين موضوع تاكيد داشتند كه به منظور ارتقاي صنعت خودروي كشور و رسيدن به سطح و كلاس جهاني، ناگزير به استفاده از تجارب و توانمندي‌هاي جهاني با تكيه بر توانمندي‌هاي داخل و در عين حال توجه ويژه به طراحي، مهندسي، تحقيق و فناوري‌هاي جديد هستيم. برهمين اساس، خودروسازان بزرگ ايران از جمله صاحبان مجموعه صنعتي ايران‌خودرو در فضاي پسابرجام، آستين‌ها را براي استفاده از فرصت به وجود آمده بالا زده و اشتياق خارجي‌ها را براي سرمايه‌گذاري در صنعت خودروسازي ايران برانگيختند.
با اين اوصاف دستاوردهاي گروه صنعتي ايران‌خودرو در سال 1396 را مي‌توان گام مهمي در تحول خودروسازي كشور به شمار آورد؛ چرا كه در اين سال نخستين و مهم‌ترين قرارداد بين‌المللي صنعت خودروي ايران با برندهاي معتبر براي طراحي پلتفرم به مرحله اجرا رسيد و همكاري ايران‌خودرو با سازندگان تراز اول جهاني به صورت رسمي آغاز شد. در واقع گروه صنعتي ايران‌خودرو با اجراي پروژه طراحي پلتفرم جديد و عرضه محصولات جديد به دنبال «افزايش سهم خود در بازار و اهداف صادراتي» است. از آن سو، هدف اصلي اجراي پروژه طراحي پلتفرم جديد را مي‌توان ارتقاي نام ايران‌خودرو در بازارهاي بين‌المللي نيز عنوان كرد.
اما يكي از نكات مثبت قرارداد ۱۰ جانبه ايران‌خودرو، حضور شركت‌هاي مطرح دنيا در حوزه طراحي، در قرارداد مربوطه است كه كمك مي‌كند محصول نهايي از سطحي جهاني و به‌روز برخوردار باشد. از اين رو، شركت ايران‌خودرو براي ساخت خودروهايي با پلتفرم جديد با هدف صادرات و بومي‌سازي توليدات همكاري خود با سه شركت «ايتاليايي، آلماني و كره‌اي» را در سال‌جاري كليد زد. پروژه پلتفرم جديد، شامل همه فرآيندهاي طراحي، مهندسي، اجرا، ارزيابي و توليد است تا موقعيت اين شركت را در سطح جهان ارتقا دهد. به عنوان نمونه، حضور شركتي مانند «پينين فاريناي ايتاليا» كه در عالم طراحي بسيار شهره است و با بزرگان خودروسازي جهان مشاركت دارد، در پروژه موردنظر، مي‌تواند تضميني باشد بر طراحي قابل‌قبول و عامه‌پسند و به‌روز پلتفرم مربوطه و اتاقك‌هايي كه بناست روي آن سوار شوند. در پروژه پلتفرم جديد، «پينين‌فارينا» وظيفه طراحي چهار مدل خودرو شامل «سدان، هاچ‌بك، اس‌يووي و وانت» در مدل‌هاي«بنزيني، ديزلي، هيبريد و برقي» را به‌عهده خواهد داشت.
همچنين حضور «ماهله آلمان» با تجربيات جهاني در حوزه موتور و همچنين هيونداي پاورتك به عنوان يك گيربكس ساز مشهور جهاني، اين اميدواري را به وجود آورده كه بازار خودروي كشور در آينده شاهد عرضه محصولاتي در سطح جهاني خواهد بود. با وجود تمامي اتفاقات مثبتي كه در فضاي به وجود آمده شاهد آن هستيم، اما يك ضرورت مهم در مورد اجراي اين پروژه وجود دارد، آن‌هم مديرعامل ايران‌خودرو، اجراي قرارداد طراحي و توليد پلتفرم اختصاصي را مستلزم تامين مالي دانسته كه نيازمند بودجه و حمايت نهادهاي قانون‌گذار است.
در مجموع مهم‌ترين موضوعي كه در ارتباط با آينده‌نگري در صنعت خودروسازي مطرح مي‌شود، اولويت‌بندي‌هاي استراتژيك بازيگران صنعت خودروسازي براي مواجهه با شرايط جديد است. از اين رو، با توجه به مواردي كه گفته شد، فعالان صنعت خودروسازي نمي‌توانند با قطعيت آينده اين صنعت را پيش‌بيني كنند، اما تحولات غيرقابل اجتنابي در آينده صنعت خودرو رخ خواهد داد كه نياز است فعالان فعلي اين صنعت، استراتژي‌هاي مناسب و كارآ براي مواجهه و تبديل آن به فرصت، تدوين كنند.