فرصت‌هاي كنفرانس عراق
حسن دانايي‌فر
بحث كنفرانس بازسازي عراق در كويت از اهميت بسيار بالايي برخوردار است. پس از سقوط صدام اين سومين كنفرانس بين‌المللي در خصوص بازسازي عراق است كه برگزار مي‌شود. در سال 2004 اولين نشست بازسازي عراق در پاريس برگزار شد و در آن زمان قول و قرارهايي براي كمك و بازسازي گذاشته شد. هرچند وعده‌هاي داده شده چندان جدي نبود اما به هر حال كمكي براي بازسازي عراق بود. جلسه بعدي در شرم الشيخ در سال 2007 برگزار شد كه يك نشست سياسي و اقتصادي بود. پس از آن نيز كميته‌هاي فرعي در زمينه‌هاي سياسي و اقتصادي تشكيل شد كه در آن نشست تعدادي از اعضاي سازمان ملل و كشورهاي همسايه عراق و همچنين مصر حضور داشتند. كيمته‌هاي فرعي آن اجلاس نيز هر سه ماه يك‌بار در استانبول تركيه گرد هم جمع مي‌شدند. كميته‌هاي انرژي و اقتصادي از فعاليت خوبي برخوردار بودند. در دو نشست پيشين نيز ايران نقش فعالي را ايفا كرد. سومين اجلاس كه به ميزباني كويت برگزار مي‌شود، توسط دفتر عمران و اقتصاد ملل متحد، بانك جهاني، صندوق بين‌المللي پول و دولت عراق در حال برگزاري است و بيش از هفتاد كشور در آن حضور پيدا كردند و شركت‌هاي زيادي از آسيا، امريكا و اروپا نيز در اين نشست شركت كردند. تمركز بيشتر اين نشست در راستاي بازسازي مناطق آسيب ديده در جنگ‌هاي اخير با داعش است و اين نشست سراسر عراق را در بر نمي‌گيرد و عمدتا تمركز آن بر مناطق آسيب ديده از جنگ 2014 تاكنون است. برآورد صورت گرفته از خسارت‌ها بين 88 تا 100 ميليارد دلار است كه در اين اجلاس بناست كشورها در اين خصوص كمك مالي كنند. يكي از كشورهايي كه تلاش مي‌كند در اين نشست حضور پررنگي داشته باشد سعودي‌ها هستند و در اين بين وعده‌هايي نيز داده‌اند. عراقي‌ها نيز نيم نگاهي به ميزبان براي بخشش مطالباتي كه توسط سازمان ملل به عنوان خسارت حمله عراق به كويت مشخص شده، دارند. مبلغي كه حدود 6 ميليارد دلار است و عراقي‌ها يكي از بهره‌برداري‌هايي كه قصد دارند از اين نشست داشته باشند همين موضوع است. در اين نشست جمهوري اسلامي در سطح وزير خارجه شركت كرده است و در آنجا كشورهاي مختلف آمادگي كمك‌هاي مادي و عيني را ارايه خواهند داد.
مسوولان عراقي در سه سطح پروژه‌هايي را مطرح كردند كه نخست طرح‌هاي بازسازي مناطق آسيب‌ديده است. دوم، طرح‌هاي خدماتي جديد و سوم طرح‌هايي كه نيازمند سرمايه‌گذاري در پروژه‌هاي جديد در مناطق جنگ‌زده است كه مي‌توان گفت سراسر شمال عراق را دربر مي‌گيرد. در اين جلسه‌ها عراقي‌ها قصد دارند تمام آنها را ارايه دهند. در زمينه انرژي برق عراق وضعيت مناسبي ندارد و در زمينه مسكن، پل‌ها، جاده‌ها و موضوع دارو و صنايع اكثر كارخانه‌هاي صنعتي در مناطق مذكور از بين رفته‌اند و اين از جمله موضوعاتي است كه در اين جلسات ارايه مطرح مي‌شود. در مجموع هدف از بازسازي و نوسازي، ايجاد فضاي اشتغال براي جوانان عمدتا درگير در جنگ با داعش بوده است كه در راستاي جلوگيري از گرايش آنها به تفكرات سلفي‌گري و داعشي اين اقدامات صورت مي‌گيرد. بانك جهاني و صندوق بين‌المللي پول از حدود يك سال و نيم پيش از برگزاري اين كنفرانس جلساتي را در خصوص پروژه‌ها با مسوولان عراقي برگزار كردند و بناست اين پروژه‌ها در اين نشست با طرف‌هاي عراقي نهايي شود و به‌طور عيني قصد دارند آن را به نتيجه برسانند و بايد در اين اجلاس منتظر بمانيم كه چه قول‌هايي داده مي‌شود و مهم‌تر آنكه نبايد اجازه داد اين نشست به سرنوشت نشست‌هاي گذشته دچار شود و بايد طرفين به نتيجه عملي‌تري نسبت به گذشته دست پيدا كنند. البته عراق كشور ثروتمندي است و در حال حاضر حداقل سالانه يك ميليارد بشكه نفت صادر مي‌كند و درآمد نسبتا خوبي دارد و در زمين‌هاي كشاورزي وضعيت آبي مناسبي دارد. از نظر نيروهاي انساني نيروي جوان و فراواني دارند. اينها همگي شاخص‌هايي است كه مي‌تواند به عراق كمك كند تا سريع‌تر بحث بازسازي را به سرانجام برسانند. موضوع مهم ديگر حضور شركت‌هاي ايراني است كه ما بايد تلاش كنيم در دوره بازسازي حضور جدي و موثر داشته باشيم و حضور آقاي ظريف نشان‌دهنده همين امر است و بايد ارتباطات و پيگيري‌هاي بيشتري در اين زمينه صورت گيرد. اما بايد ديد كمك موثر ايران در چه حوزه‌اي است. آيا با كمك و وعده‌هاي مالي است يا به‌طور جدي و موثر با شركت‌هاي قوي در عراق حضور پيدا كنيم و در بازسازي عملا به عراق كمك كنيم. نبايد به نحوي عمل كنيم كه يك وعده به عراقي‌ها بدهيم ولي در عمل با توجه به شرايط نتوانيم آن را عملي كنيم. به نظر من بهترين كمك به عراق اين است كه شركت‌هاي قدر ما و كساني كه حرف مي‌زنند و عمل مي‌كنند در ايام بازسازي در عراق حضور پيدا كنند. ما در دوران داعش و ناامني زماني كه نياز بود به امنيت عراق كمك شود در آنجا حضور پيدا كرديم و اكنون نيز شركت‌ها و مردم ما بايد از شرايط بازسازي در عراق بتوانند بهره‌برداري مناسب را ببرند. جمهوري اسلامي تاكنون كمك‌هاي عيني قابل ملاحظه‌اي در زمينه امنيت عراق انجام داده است و حق هم آن است كه مسوولان عراقي شرايط مناسبي را براي شركت‌هاي ايراني فراهم كنند تا در زمينه بازسازي نيز در عراق حضور پيدا كنند.
سفير پيشين ايران در عراق