مهمترين وجه انتخاب شهردار
حسن اكبري‌بيرق
شوراي اسلامي شهر تهران با گزينش افشاني، در واقع دو انتخاب سرنوشت‌ساز انجام داد كه بي‌هيچ اغراقي بعدها در نگارش تاريخ سياسي ايرانِ پس از انقلاب، بيش از تاريخ خودِ شوراها، مورد توجه مورخان قرار خواهد گرفت. اول، گزينش مردي سرد و گرم چشيده، متخصص و كاربلد براي مسووليت بسيار سنگين شهرداري تهران؛ دوم، گزينش مسير خردورزي در تصميم‌گيري. در بُعد اول، شوراي شهر تهران در انتخاب افشاني از ميان نامزدهاي پيدا و پنهان اين پست، نشان داد كه كيفيت زندگي شهروندان تهراني، در درجه اول اهميت است؛ چرا كه مديري را برگزيد كه در كار عمران و آباداني و سياستگذاري كلان توسعه فضاهاي فيزيكي مويي سپيد كرده است. اما به گمان من درخشان‌ترين وجه اين گزينشِ ويژه، آن است كه در عين تحفظ به اين اصل كه شهردار تهران بايد يك اصلاح‌طلب باشد، از اين پست اجرايي، سياست‌زدايي شد. به تعبير ديگر انتخاب افشاني، هم احترام به راي و سليقه سياسي اكثريت قاطع تهراني‌ها و هم ملحوظ داشتن مصلحت عامه بوده است. جنبه دوم اين تصميم، كه ابعادي فراتر از نصب ساده يك تكنوكرات در جايگاه شهرداري تهران داشت، آن است كه بر فرآيند معمول انتخاب افشاني عقلانيتي حاكم بود كه بيم آن مي‌رفت قرباني بلوك‌بندي‌هاي سياسي درون جناحي شود. به ديگر سخن، از ابتداي تشكيل شوراي يكدست پنجم در تهران، ناظران سياسي دلسوز همواره از تكرار تجربه تلخ شوراي اول بيم داشتند. انتخاب دكتر نجفي از سوي اين شورا نيز هرچند به اتفاق آرا صورت گرفت اما پيامدهايي داشت كه اين نگراني را تشديد مي‌كرد. سرانجام با استعفاي وي اين نگراني به اوج خود رسيد و خوشبين‌ترين افراد سرنوشت شوراي پنجم را نيز همچون شوراي اولي پيش‌بيني مي‌كردند كه از دل آن احمدي‌نژاد در آمد.
حتي نامزدهايي كه پس از نجفي مطرح شده بودند، چندان بارقه اميدي را در دل مردمي كه به اين ليست راي داده بودند روشن نمي‌كرد. اما فارغ از اينكه شوراي شهر تهران چه كسي را بر اين مسند گماشته است كه البته در جاي خود مساله مهمي است، فرآيند اين گزينش است كه اهميتي مضاعف داشته و حاكي از آن است كه شوراييان امروز كه برخي در ميان شوراييان ديروز هم بودند، به نوعي بلوغ سياسي رسيده‌اند كه اشتباهات گذشته را تكرار نكنند. علاوه بر اين بلوغ نسبي سياسي، نكته قابل توجه ديگر، حاكميت كار تشكيلاتي، كنش حزبي و خرد جمعي بر اين گزينش بود. گويي آن حلقه مفقوده ديرين در ايران كه عبارت باشد از همسازي تشكيلاتي و تصميم‌سازي جمعي به يكباره در سپهرسياسي كشور پيدا شده و چهره درخشان خود را به نمايش گذاشته است. اين پديده را به ويژه در دوران پسابرجام بايد به فال نيك گرفت؛ دوراني كه خردگرايي و مصلحت‌انديشي چنان از ميان برخي سياسيون رخت بر بسته است كه از ناكامي فرضي دولت مستقر به وجد مي‌آيند و دست افشان و غزلخوان، سخن از عدم كفايت قوه مجريه در اداره امور كشور به ميان مي‌آورند.
در چنين اوضاع و احوالي، شوراي اسلامي شهر تهران از آزموني سخت و دشوار سربلند بيرون آمد و نشان داد كه هنوز ريشه درخت اصلاح و اعتدال در آب است و براي عبور از بحران‌ها مي‌توان به تجربه بزرگان اين طرز تفكر پرسابقه، در كنار پويايي انديشه جوانانش، اميد بست.
در زمانه‌اي كه جمهوري اسلامي ايران از همه‌سو مورد هجمه دشمنان خارجي و دلواپسان داخلي قرار گرفته است، لزوم سيطره خردورزي در مديريت جامعه، بيش از هر زمان ديگري احساس مي‌شود كه خوشبختانه شوراي تهران شمه‌اي از آن را به نمايش گذاشت. اين تصميم شورا البته پيام‌هاي ضمني ديگري نيز داشت كه اميدواريم مخاطبان آن به خوبي دريافته و در كنش سياسي خود لحاظ دارند.
تنها جاي يك نگراني هنوز باقي است و آن اينكه ممكن است اين گزينش به مذاق برخي جريانات سياسي خودي تلخ آيد يا دست‌كم چندان گوارا ننمايد اما تمكين به اجماع پارلمان شهري، كه در خارج از دايره شوراي شهر نيز از سوي عقلاي قوم تاييد شده است كمترين انتظاري است كه از سياست‌ورزان همفكر مي‌رود. آنان كه نگران گرفتاري شوراي پنجم در چنبره اختلافات درون‌جناحي بوده‌اند امروز بايد در‌راستاي رفتار‌هاي نهادي و احترام به فلسفه وجودي شوراها كه در قانون اساسي بارها بدان تاكيد ورزيده شده است از اين تصميم حمايت كنند هرچند با شخص و شخصيت افشاني و خاستگاه سياسي او چندان موافق نباشند.