شكوفايي در اوج بحران

گروه اجتماعي| جدا از آن تصوير خيال‌انگيز طاووس‌هاي خرامان و ببرهاي بنگال و فيل‌هاي عظيم، هند در دوران مدرن هم همچنان سرزمين جادو است؛ جادويي كه روزنامه‌نگاران و صاحبان مطبوعات را مجذوب خود كرده است. در دوراني كه بحران گريبان بزرگ‌ترين مطبوعات و نشريات جهان را گرفته، هند همچنان بهشت مطبوعات است. امسال نشريه اكونوميست اعلام كرد كه تعداد تيراژ كل روزنامه‌هاي موجود در اين كشور به بيش از 285 ميليون نسخه رسيده است. بازار آگهي‌ها و فروش داغ است، روزنامه‌ها در اين كشور واقعا زنده هستند. تاريخ چاپ روزنامه‌هاي انگليسي زبان در هند به سال 1780 برمي‌گردد يعني زماني كه جيمز آگوستوس هيكي روزنامه «هيكي بنگال گزت» را منتشر كرد. بعد موجي به دنبال آن آمد و روزنامه‌هاي ديگري از جمله اينديا گزت، كلكته‌گزت، مدراس كورير و بمبئي هرالد از راه رسيدند. تمامي اين روزنامه‌ها توسط افسران انگليسي و تاجران كمپاني هند شرقي تاسيس شدند. سال 1838 توسط بهادر نارايان ديناناث ولكار منتشر شد، نشريه‌اي كه سه بار در هفته به چاپ مي‌رسيد، نشريه‌اي كه خيلي زود با استقبال عمومي مواجه شد و بعد كار انتشار روزانه‌اش را آغاز كرد. روزنامه را 22 سال بعد سردبير انگليسي آن به نام رابرت نايت خريد. در سال‌ها و دهه‌ها و قرن‌هاي بعد اين نشريه شكل و شمايل و مالكيتش را بارها عوض كرد تا امروز كه به عنوان مشهورترين روزنامه هند شناخته مي‌شود: تايمز آو اينديا. ماجراي «تايمز آو اينديا» تنها حكايت يكي از نشريات اين كشور است كه شكوفايي‌شان در عصر كم‌رمق شدن مطبوعات در سراسر جهان مايه شگفتي است. بيش از 82 هزار روزنامه در هند به چاپ مي‌رسند و استعداد بالاي مردم اين كشور براي روزنامه‌خواني خيلي‌ها را به شگفتي واداشته است. از جمله نشريه اكونوميست كه سال 2016 گزارشي در خصوص علت موفقيت مطبوعات در هند نوشت: «در سال گذشته صنعت روزنامه در هند 8 درصد رشد داشت. در ساير كشورها ميزان فروش و درآمد حاصل از آگهي در حال كاهش است. موسسه تحقيقاتي اندرس، فعال در حوزه تحليل داده تخمين زده است كه درآمد حاصل از آگهي‌هاي روزنامه‌ها در بريتانيا بين سال 2014 تا آخر 2018 بيش از يك سوم سقوط مي‌كند در حالي كه در هند ميزان درآمد روزنامه‌ها از محل آگهي‌ 43 درصد كل درآمد شركت‌ها و موسسات را دربرمي‌‌گيرد.» موسسه اندرس اعلام كرده است كه در فاصله سال‌هاي 2010 تا 2014 درآمد حاصل از آگهي در هند 40 درصد افزايش داشته است. اين موضوع تا‌حدي دليل قيمت پايين اشتراك سالانه برخي روزنامه‌هاي اين كشور را توضح مي‌دهد؛ روزنامه‌هايي كه بعضا براي اشتراك سالانه مبلغي در حدود 6 دلار است، تقريبا معادل قيمت نسخه روز يكشنبه روزنامه نيويورك تايمز. بخش مهمي از شكوفايي مطبوعات هند مديون حضور پررنگ نشريات محلي و به زبان‌هاي گوناگون است. طبق آماري كه دفتر حسابرسي انتشارات در هند اعلام كرده است، در ميان 10 روزنامه اول پرفروش در اين كشور تنها دو روزنامه انگليسي‌زبان حضور دارند و باقي به زبان‌هاي هندي، تاميلي و... منتشر مي‌شوند. از نظر اكونوميست، افزايش نرخ سواد در اين كشور و پرداختن مناسب به موضوعات بومي و محلي سبب شده تا روزنامه‌هاي منطقه‌اي فروش پايدار و رو به افزايشي داشته باشند. نكته ديگري كه اين نشريه به آن اشاره كرده است نكته جالبي است، به نظر مي‌رسد برخلاف جريان غالب در مطبوعات جهان، يكي از دلايل موفقيت روزنامه‌هاي چاپي اين است كه نسخه‌هاي آنلاين آنها نتوانستند نظر بيش از 400 ميليون كاربر اينترنت در هند را به خود جذب كنند و براي همين همچنان نسخه‌هاي كاغذي مشتري بيشتري دارند. روزنامه‌ها هم البته براي كم‌كردن از هزينه‌ها دست به كارهاي متنوعي مي‌زنند، اكونوميست به عنوان مثال نوشته است: «لوكمات كه يكي از پرفروش‌ترين روزنامه‌ها به زبان مراتي است در چاپخانه‌اش نسخه‌هاي روزنامه رقيبش يعني ماهاراشترا تايمز منتشر مي‌كند. روزنامه‌هاي بسياري هم در قبال مبلغي اندك با كارآفرينان در روستاها و شهرهاي كوچك تعامل برقرار مي‌كنند تا مسووليت توزيع روزنامه‌‌شان را در اين مناطق بر‌عهده گيرند. از سوي ديگر مشتريان روزنامه‌ها هم اين زيركي را دارند كه بعدتر نسخه‌هاي جمع‌آوري شده را به دلالان كاغذ باطله بفروشند و سودي به جيب بزنند.» روزنامه‌ها به دلايلي كه گفته شد و حتما به دلايل ناگفته ديگر در تار‌و‌پود جامعه هند تنيده‌اند، به نظر مي‌رسد كه پيوست اقتصادي و فرهنگي مطبوعات با جامعه با بحران‌هاي موجود جهاني حاصل از وضعيت اقتصادي و سيطره اينترنت متزلزل نمي‌شود.