آيا فرزند اتيستيك من، توانايي خدمت سربازي را دارد؟
ريحانه ظهيري
مشمولان در ايران طي شرايط خاصي مي‌توانند از سربازي معاف شوند. افرادي كه داراي مصدوميت يا نارسايي‌هاي بدني يا برخي شرايط اجتماعي هستند از خدمت معاف مي‌شوند.
قانون ايران مشمولان خدمت وظيفه عمومي را از نظر وضع مزاجي، استعداد جسمي و رواني به چهار دسته تقسيم كرده است:
كساني كه از نظر جسمي و رواني سالم و قادر به انجام خدمت هستند.
كساني كه به علت نقص عضو يا ابتلا به بيماري از سلامتي كامل برخوردار نبوده اما قادر به انجام خدمت در امور غير رزمي هستند.
كساني كه به علت عدم رشد يا ابتلا به بيماري موقتا قادر به انجام خدمت دوره ضرورت نيستند.
مشمولاني كه به علت نقص عضو يا ابتلا به بيماري جسمي يا رواني به‌طور دايم قادر به انجام خدمت دوره ضرورت نيستند.
در بند يازده آيين‌نامه اجرايي معاينه و معافيت پزشكي مشمولان خدمت وظيفه عمومي آمده است:
اختلالات فراگير رشد از قبيل اختلال اتيستيك اثبات شده:
الف- شديد همراه با افت عملكرد واضح: معاف دايم
ب- خفيف: معاف از خدمات رزمي
دليل اصلي‌اي كه خانواده‌هاي جوانان اتيستيك تمايل دارند فرزند داراي اختلال اتيسم خفيف از سربازي معاف شود اين است كه اين افراد داراي كليشه‌هاي فراواني هستند و زود و راحت در مناطق نظامي و غيرنظامي فريب داده مي‌شوند و بعضا ديده شده است كه از آنان سوءاستفاده و آزار و اذيت‌هاي جنسي هم شده‌اند. اين افراد چگونه امكان جنگيدن و دفاع از كشور را دارند؟ به گفته «نرگس»، مادر علي با توجه به اينكه بچه‌ها شرايطي خاص دارند و خيلي پذيراي تغييرات نيستند سلسله مراتبي كه بايد طي شود تا بچه‌ها به كميسيون پزشكي برسند كمي زياد و طولاني است و بيشترين فشار روي مادر يا پدر است كه بايد اين كار را انجام دهند. «نرگس» بر اين نظر است كه بهتر است مركزي وجود داشته باشد تا مراحل مربوطه از جمله آزمايشات گوناگون و تست هوش را طي زمان انجام دهد كه فرد زمان كميسيون، يك پرونده كامل داشته باشد. در نشستي كه با مادران داشتيم مادر مهدي فروتن داراي فرزند اتيستيك خفيف با بيان اينكه داشتن كارت بهزيستي كمترين ارزشي براي كميسيون اين بچه‌ها حتي در حد همراه بودن و در كنارشان قرار گرفتن دارد از وضعيت رسيدگي سازمان نظام وظيفه ابراز ناراحتي كردند. در ادامه صحبت‌هاي ايشان، خانم نرگس آزادي با توجه به ديده‌ها و شنيده‌هاي خود گفت: «البته لازم است اين مطلب را بگويم كه در مدت زماني‌كه دنبال كار پسرم بودم يكي از دلايلي كه هم بهزيستي و هم نظام وظيفه در رابطه با آن سخت‌گيري مي‌كنند اين است كه تعدادي از افراد خارج از طيف اتيسم با پرونده‌سازي و سوءاستفاده از بند يازده براي گرفتن معافيت اقدام مي‌كنند. ولي پيشنهادي كه مي‌شود به يكي از نهاد‌هاي مسوول داد كه خيلي هم بي‌ربط به سرنوشت اين بچه‌ها نيست اين است كه آموزش و پرورش مي‌تواند كساني كه مدرسه اتيسم مي‌روند را از لحظه‌اي كه وارد مدرسه مي‌شوند و تا اتمام سال آخر ارزيابي كند و در پرونده مدارك تحصيلي‌شان هر مرحله از اين ارزيابي را درج كند كه اين بچه چه شرايطي داشته است. با انجام اين پروسه از لحاظ هزينه و وقت بار زيادي را مي‌توانند صرفه جويي كنند.» يكي از مادران حاضر كه تمايل به عنوان نام خود ندارد، مي‌گويد: «بله كاملا درست است. من براي معاينات پزشكي بايد به بيمارستان امام سجاد مي‌رفتم. به من گفتند اتيستيك خفيف را معاف نمي‌كنند. گفتم من پرونده پزشكي دارم. پسرم از هفت سالگي تا همين الان بيمارستان رسول اكرم تحت نظر دكتر متخصص بود. الان دكتر پسرم خودشان بازنشسته شده‌اند اما هنوز در مطب پسرم را ويزيت مي‌كنند. مدتي هم در بيمارستان امام حسين در سن بلوغ بستري بود. خلاصه بعد از دوندگي‌هاي طولاني مدارك را براي معاينات اوليه تحويل دكتر بيمارستان امام سجاد دادم. من هم با نرگس موافقم و خواستم اضافه كنم كسي كه مي‌خواهد براي معافيت پزشكي اقدام كند هزينه‌هاي درماني بسياري دارد. هزينه‌هاي كلاس و كاردرماني دارد. ما پول ويزيت زيادي داديم.
كاش كمي مراعات كنند و از هزينه‌ها كم كنند.»