روز پنجشنبه محمد شريعتمداري، وزير صنعت، معدن و تجارت، جلسه‌اي با زنان كارآفرين كشور، معصومه ابتكار معاون امور زنان و خانواده رييس‌جمهوري و نمايندگاني از بخش خصوصي برگزار كرد. در اين جلسه كه با حضور تعدادي از زنان كارآفرين، بازرگان و توليدكنندگان به نمايندگي از بخش خصوصي برگزار شد، شركت‌كنندگان به بيان دغدغه‌هاي زنان كارآفرين در زمينه‌هاي مختلف از جمله مشكلات توليد، نحوه همكاري بانك‌ها با توليدكنندگان، مشكلات صادرات و نحوه تعامل صادركنندگان با اتاق بازرگاني و همچنين چالش‌هاي تامين و جابه‌جايي ارز در حين صادرات و اثر تحريم‌ها بر شرايط فعلي كارآفريني پرداختند. وزير صنعت، در سخنان خود در اين گردهمايي يكي از معيارهاي اصلي توسعه‌يافتگي در جهان را نقش و اثر زنان كارآفرين در اقتصادها دانست و گفت: «حدود يك دهم درآمد جهان متعلق به زنان كارآفرين است و يك صدم مالكيت اموال و دارايي‌هاي جهان در اختيار زنان قرار دارد كه حاكي از بي عدالتي‌هاي موجود است.» پريچهر سلطاني، مشاور مديرعامل سازمان صنايع كوچك و شهرك‌هاي صنعتي كه يكي از شركت‌كنندگان اين جلسه بود، مي‌گويد طرح و بررسي مسائل و مشكلات و ارايه مستقيم‌شان به خود وزير و معاونين‌شان خيلي موثر بود و زنان در اين جلسه مسائل خيلي جدي را در حوزه‌هاي مختلف مطرح كردند و وزير هم حرف‌هاي آنها را شنيدند و راهكارهاي خوبي هم براي‌شان ارايه دادند. سلطاني كه در كارنامه خود عضويت در شوراي شهركرد در دوره سوم رادارد، معتقد است كه در حوزه كارآفريني هنوز زنان را درست نديده و باور نكرده‌اند.
چه ضرورتي براي برگزاري چنين جلسه‌اي احساس كرديد و تصميم گرفتيد اين جلسه را برگزار كنيد؟
به دليل اينكه زنان فعال در بخش خصوصي مسائل و مشكلاتي را به خانم دكتر ابتكار منتقل مي‌كردند و مي‌خواستند با آقاي وزير ديدار داشته باشند، خانم ابتكار زماني را با آقاي شريعتمداري هماهنگ كردند كه اين زنان بخش صعنت، معدن و تجارت، زنان بخش خصوصي، زنان كارآفرين و بازرگان با وزير جلسه‌اي داشته باشند و مسائل و مشكلات‌شان را با وزير و معاونان مطرح كنند تا يك راهكاري ارايه شود.
برآيندتان از اين جلسه چه بود؟
فكر مي‌كنم اين طرح و بررسي مسائل و مشكلات و ارايه مستقيم‌شان به خود وزير و معاونين‌شان خيلي موثر بودو و زنان در اين جلسه مسائل خيلي جدي را در حوزه‌هاي مختلف مطرح كردند و وزير هم حرف‌هاي آنها را شنيدند و راهكارهاي خوبي هم براي‌شان ارايه دادند.
اين راهكارها چه بود؟
زنان در اين جلسه مي‌گفتند بخش خصوصي انتظار دارد كه در تمام تصميم‌گيري‌ها حضور داشته باشد. دو راهكار خيلي مهم هم كه آقاي وزير در اين جلسه گفتند، يكي تشكيل شوراي وزارتخانه با حضور زنان بود يعني شوراي برنامه‌ريزي با مشاركت زنان برگزار شود. يكي ديگر هم اولويت دادن صندوق ضمانت صنايع كوچك به زنان كارآفرين بود، كه به نظرم راهكار بسيار خوبي بود. من الان به شهرك‌هاي صنعتي سر مي‌زنم و زنان كارآفرين در اين بخش‌ها هم حضور دارند در حالي كه هيچ كس فكرش را نمي‌كرد كه زنان در اين عرصه هم فعال باشند. ما براي اولين‌بار اين زنان را شناسايي كرديم. زنان كارآفرين مثل ساير حوزه‌ها كه هنوز زنان را در آنها نمي‌بينند، در حوزه كارآفريني هم هنوز زنان را درست نديده و باور نكرده‌اند. اين ضرورت دارد كه فعاليت زنان در بخش خصوصي و در اقتصاد خيلي جدي‌تر ديده شود و از پتانسيل آنها استفاده شود. وقتي مي‌گوييم نيمي از جمعيت را زنان تشكيل مي‌دهند، بايد توجه كنيم كه سال‌هاست زنان در عرصه‌هاي مختلف به خوبي ظاهر شده‌اند و حركت رو به رشد داشته‌اند. زنان ما در مجامع بين‌المللي حضور خوبي داشته‌اند و خودشان روي پاي‌شان ايستاده‌اند و جلو مي‌روند. اما متاسفانه از آنجايي كه جامعه ما جامعه مردسالار است، هنوز زنان را باور نكرده است. يكي از راهكارهايي كه قبلا هم گفتم در اين جلسه گرفته شد، اختصاص صندوق حمايت از صنايع با حمايت ويژه از زنان بود. در اين جلسه همچنين تصميم گرفته شد كه ميزي براي بررسي مشكلات زنان كارآفرين در حوزه برنامه‌ريزي وزارتخانه برگزار شود.
برنامه معاونت زنان براي معرفي بيشتر اين زنان كارآفرين چيست؟
خود معاونت يك كارگروه اشتغال دارد كه رييس انجمن زنان كارآفرين كشور خانم زارع هستند و برنامه‌هاي خيلي خوبي اجرا مي‌كنند. يك برنامه‌اي هست كه در 31 استان كشور در حال برگزاري با استفاده از زنان كارآفرين است. در اين برنامه روي اشتغال‌زايي زنان كار ميشود. براي آينده هم قطعا گام‌هايي برداشته ميشود. جلسه با وزير اولين گام بود. قرار است شبكه‌اي از زنان كارآفرين تشكيل شود و با برگزاري جلسات متعدد با حضور همين زنان كارآفرين، به بررسي مسائل و مشكلات آنها بپردازند. يك نكته‌اي كه بايد بگويم اين است كه زنان كارآفرين ما لابي‌هايي كه مردان دارند را ندارند، زنان كارآفرين ما ارتباطات و راحتي‌هايي كه مردان ما دارند را ندارند. زنان كارآفرين ما با مشكلات عرفي و فرهنگي روبه‌رو هستند. يعني حتي در مناطق خودشان و در شهرستان‌ها با مشكل مواجه هستند. اما با اين وجود كار مي‌كنند و نمونه‌هاي خيلي موفقي را داريم. زنان كارآفرين ما خيلي با سختي رشد كرده‌اند و اگر يك سري مسائل فرهنگي و عرفي جامعه و هم مسائل ديگري كه زنان با آنها مواجه هستند نبود، آنها راه را بهتر و سريعتر طي مي‌كردند و الان هم جايگاه بهتري داشتند. در شهرستان‌هاي ما خيلي از زنان وثيقه ملكي يا سندي به نام خودشان ندارند كه اگر لازم شد وثيقه بگذارند. بنابراين وقتي مي‌خواهند وام بگيرند با مشكلاتي مواجه مي‌شوند. شرايط براي زنان مشكل است. از آنجايي كه در مورد دريافت تسهيلات زنان و مردان در شرايط برابري هستند و زنان آن روابط خاص و دوستان را ندارند، براي دريافت تسهيلات در درجه چندم قرار مي‌گيرند. حتي ممكن است زنان از جود تسهيلات مطلع نشوند چرا كه به اندازه مردان از چرخه ارتباطي و اطلاعاتي بهره‌مند نيستند.
آماري كه در دوران ركود هم توسط مركز آمار ايران جمع‌آوري شده نشان مي‌دهد كه تعداد كارفرمايان مرد ريزش داشته اما تعداد كارفرمايان زن بيشتر شده است، به اين معني كه گويا زنان كارآفرين و كارفرما بهتر شرايط ركود و بحران را مديريت مي‌كنند. پس چرا هيچ كس اين موضوع را نمي‌بيند؟
به نظرم اين موضوع ريشه در فرهنگ مردسالار جامعه ما دارد. ما يك جايي بالاخره بايد تبعيض مثبت را ببينيم. ما ناچاريم با توجه به شرايط فرهنگي جامعه و با توجه به ريشه مردسالاري در جامعه و اين سنت، يك جاهايي تبعيض مثبت را ببينيم تا بتوانيم حمايت جدي‌تري از زنان داشته باشيم. اصلا نه حمايت بلكه براي اينكه پتانسيل زنان مطرح شود و اين پتانسيل حرز نرود. من يك مثال براي شما مي‌زنم تا متوجه شويد وقتي مي‌گويم مشكلات عرفي از چه چيزي حرف مي‌زنم؛ يك زن كارآفرين در يكي از استان‌هاي كشور داريم كه كابل‌هاي برق توليد مي‌كند، اين زن در يك مناقصه برنده شد اما سازماني كه مناقصه را برگزار كرده بود، گفت چون زن است، كار را به او نمي‌دهيم. گفتند چون زن است كابل‌هاي برق خوبي نمي‌سازد. كار را بايد به مردي بسپاريم و مناقصه را باطل كردند. قصه اين است. يعني حتي هنوز نمي‌گويند زني كه تحصيل‌كرده رشته برق الكترونيك است و 30-20 جوان مثل خودش را سر كار آورده و كابل‌هاي برق توليد كرده و فروخته است. نكته بعدي هم اين است كه با كمال تاسف در استان‌ها مي‌بينيم كه مسوولان حتي اداراتي كه تشكيلات دولتي كه نيازهايي دارند، به جاي اينكه با استفاده از همين زنان كارآفرين كه در استان‌هاي خودشان مشغول به كار هستند، نيازهاي‌شان را تامين كنند، از تهران نيازهاي‌شان را تامين مي‌كنند. اين به دليل لابي‌ها و ارتباطاتي است كه در تهران دارند اما در شهرستان نمي‌توانند آن را براي پورسانت و غيره آن ارتباط را برقرار كنند. اينها خيلي مهم است. بايد اين مسائل مطرح شوند و فريادشان زد. نكته ديگر اين است كه با كمال تاسف مي‌بينيم بيشتر قرض‌هايي كه مي‌خواهند بگيرند و خريدهاي غيرنقدي‌شان را از زنان انجام مي‌دهند و اين باعث شده كه خيلي‌هاي اينها به اين دليل كه سازمان‌هايي مثل وزارت بهداشت، مثل دانشگاه‌هاي علوم پزشكي پول‌شان را نداده‌اند در معرض ورشكستگي هستند.
به نظر شما حاكميت مي‌خواهد جلوي اين تبعيض‌ها بايستد؟ چون ما در بدنه حاكميت هم با مردسالاري مواجه هستيم.
همانطور كه ديديم آقاي روحاني گفت تا پايان دوره برنامه بايد 30% كاركنان زن باشند، مگر اين اتفاق افتاد؟ مگر خيلي از ادارات زير بار رفته‌اند؟ اگر هم مي‌خواهند زنان را سر كار بگذارند، آيا از زنان شايسته استفاده مي‌كنند يا نه، همان را هم با رابطه و با فشار فلان نماينده يا فلان مسوول انجام مي‌دهند؟ در بقيه مسائل هم به نظرم زنان با جديت و پافشاري خودشان جلو مي‌روند. هنوز ما قانوني بر پايه اينكه تبعيض مثبت برقرار شود، نداريم. در آزمون‌ها هم مي‌بينيم كه مرتب زنان حذف مي‌شوند و بايد با داد و بيداد كار را درست كنيم. من چنين عزمي را نديده‌ام.
زنان كارآفرين ما لابي‌هايي كه مردان دارند را ندارند، آنها ارتباطات و راحتي‌هايي كه مردان ما دارند را ندارند. زنان كارآفرين ما با مشكلات عرفي و فرهنگي روبه‌رو هستند.