بزرگ‌ترين رزمايش تاريخ روسيه همزمان با
ديدار روساي جمهور روسيه و چين آغاز شد
قدرت‌نمايي شرقي
شهاب شهسواري
در شرايطي كه دولت واشنگتن تلاش مي‌كند با فشار و تحريم رقباي شرقي خود را از ميدان به در كند، دو قدرت بزرگ شرق، نمايشي از اتحاد اقتصادي و نظامي را در ولادي‌وستوك روي صحنه بردند. لشكري 3800 نفري از سوي چين در شرقي‌ترين نقاط روسيه حضور پيدا كرده‌اند، يك هيات اقتصادي 600 نفري در كنار 3200 سرباز از يگان‌هاي نظامي، يكي براي شركت در مجمع اقتصادي مشترك و ديگري براي شركت در بزرگ‌ترين رزمايش روسيه. همزمان با آغاز مجمع اقتصاد شرق دور كه به ميزباني روسيه و با حضور روساي جمهور چين، روسيه و نخست‌وزير ژاپن در شهر ولادي‌وستوك برگزار مي‌شود، بزرگ‌ترين رزمايش نظامي روسيه در مناطق شرقي اين كشور با عنوان «وستوك 2018 (شرق-2018) »، براي اولين‌بار با مشاركت نيروهاي چيني آغاز شد. رزمايشي كم‌سابقه در شرق روسيه كه 300 هزار سرباز، 36000 خودروي زرهي، 1000 جنگنده، بمب‌افكن، بالگرد و پهپاد و 80 ناو روس در آن مشاركت مي‌كنند. رزمايشي در اين ابعاد از زمان فروپاشي شوروي بي‌سابقه است و بزرگ‌ترين رزمايش ارتش روسيه از سال 1981 تاكنون محسوب مي‌شود. نيروهاي ارتش آزادي‌بخش خلق چين اولين‌بار است كه براي مشاركت در يك رزمايش جدي نظامي از سوي روسيه دعوت مي‌شوند. هر چند در طول 15 سال گذشته دست‌كم 30 تمرين نظامي مشترك ميان چين و روسيه برگزار شده است، اما مشاركت نيروهاي چيني در يك رزمايش بزرگ روسي براي نخستين‌بار است كه روي مي‌دهد. چين 3200 سرباز، 900 قطعه تجهيزات زرهي و 30 جنگنده براي شركت در اين رزمايش بزرگ اعزام كرده است.
نمايش بزرگ‌ترين‌ها
رزمايش وستوك و مجمع اقتصادي شرقي در ولادي‌وستوك در شرايطي برگزار مي‌شود كه دو قدرت شرقي، زير سايه تهديدها و تحريم‌هاي امريكايي از هر زمان ديگري بيشتر آماده همكاري با يكديگرند. همزمان با برگزاري بزرگ‌ترين رزمايش نظامي تاريخ روسيه، هيات‌هايي از 60 كشور خارجي در ولادي‌وستوك گرد هم آمده‌اند تا چهارمين نشست سالانه مجمع اقتصادي شرقي را برگزار كنند، رييس‌جمهور روسيه، رييس‌جمهور چين، نخست‌وزير ژاپن و نخست‌وزير كره جنوبي، بلندپايه‌ترين مهمانان اين نشست اقتصادي هستند. چين براي شركت در چهارمين اجلاس سالانه مجمع اقتصادي شرقي در ولادي‌وستوك، هياتي 600 نفري از مقام‌ها و مديران اقتصادي اين كشور به روسيه اعزام كرده است. اين بزرگ‌ترين هيات ديپلماتيك و اقتصادي چيني است كه تاكنون به روسيه سفر كرده و شخص شي جين‌پينگ، رييس‌جمهور چين رياست آن را بر عهده دارد. تعداد اعضاي هيات چيني نسبت به سال گذشته 4 برابر رشد پيدا كرده است كه نشان از اهميت اين نشست براي دو كشور دارد. ولاديمير پوتين و شي جين‌پينگ روساي جمهور روسيه و چين كه در حاشيه مجمع اقتصادي شرقي با يكديگر ملاقات كردند و وعده دادند تا همكاري‌ها ميان دو كشور را در همه حوزه‌ها گسترش دهند. ولاديمير پوتين در اين ديدار تاكيد كرد كه روابط ميان مسكو و پكن، بر مبناي اعتماد در حوزه‌هاي مختلف چه در حوزه سياسي و چه حوزه‌هاي امنيتي و دفاعي است. شي جين‌پينگ هم در اين ديدار تاكيد كرد روابط دو‌جانبه اين دو قدرت شرقي «بدون توجه به اينكه چه تغييري در جهان رخ دهد» عميق‌تر خواهد شد.
اهميت رزمايش شرق
رزمايش‌هاي نظامي روسيه در دو جبهه وستوك و زاپاد (شرق و غرب) هر سال برگزار مي‌شوند. اما رزمايش‌هاي وستوك (شرق) طي دهه‌هاي گذشته به دليل تعهدات امنيتي مشترك روسيه و اروپا از اهميت و ابعاد بزرگ‌تري برخوردار هستند. رزمايش‌هاي زاپاد (غرب) از سال 1990 و با امضاي سند وين ميان كشورهاي عضو «سازمان امنيت و همكاري اروپا» كه روسيه نيز يكي از اعضاي آن است، با محدوديت تعداد نيروهاي شركت‌كننده مواجه شده است؛ امري كه باعث مي‌شود تكرار رزمايشي مانند «زاپاد-81» در دوران شوروي كه با حضور 150 هزار نيروي نظامي برگزار شد، براي مسكو امكان‌پذير نباشد. اما رزمايش‌هاي شرقي در حوزه كنترل اين سند قرار نمي‌گيرند. رزمايش شرقي روسيه روز سه‌شنبه در منطقه عملياتي وسيعي از اقيانوس منجمد شمالي، اقيانوس آرام، درياي ژاپن، درياي اختسك، درياي برينگ، مرزهاي كره‌شمالي، چين و مغلوستان برگزار مي‌شود. نيروهاي چيني و مغولستاني در اين رزمايش مشاركت مي‌كنند و قرار است نمونه‌هايي از موشك مدرن اسكندر روسيه كه قادر به حمل كلاهك‌هاي هسته‌اي هستند در اين رزمايش آزمايش شوند. به گزارش سي‌ان‌بي‌سي يك مقام پيشين شوراي امنيت ملي امريكا گفته است كه واشنگتن با دقت اين رزمايش را دنبال مي‌كند. ژنرال والري گراسيموف، فرمانده ستاد مشترك ارتش روسيه در گفت‌وگويي با خبرگزاري اينترفكس تاكيد كرد اهداف اين رزمايش كاملا دفاعي است و عليه هيچ كشور ديگري برگزار نشده است.
گسترش روابط چين و روسيه
مسكو و پكن هر‌چند روزگاري نمادهاي شرق كمونيست محسوب مي‌شدند، اما همواره به عنوان دو رقيب با ديده ترديد به يكديگر نگاه مي‌كردند. اما سه‌دهه پس از پايان جنگ سرد و با افزايش فشارها و تهديدهاي امريكا عليه هر دو كشور، لزوم همكاري‌هاي عميق‌تر ميان آنها احساس مي‌شود. به گزارش خبرگزاري تاس روسيه طي شش‌ماهه ابتدايي سال جاري روابط تجاري ميان دو كشور نسبت به سال گذشته 50 درصد افزايش پيدا كرده است و دو كشور علاقه‌مندند ركورد مبادلات شان را امسال به 100 ميليارد دلار برسانند. لي هو‌ئي، سفير چين در روسيه روز دوشنبه به خبرگزاري تاس گفته بود روابط دوكشور «در عالي‌ترين شرايط در تاريخ» قرار دارد.
بوبو لو، تحليلگر روابط خارجي چين به سي‌ان‌ان مي‌گويد: «دو كشور انگيزه‌هاي متفاوتي از تعميق روابط با يكديگر دارند. چين بهترين ابزار براي روسيه است تا خود را به عنوان يك قدرت جهاني در حال بازگشت نشان دهد. اصلي‌ترين روايت در ادبيات سياسي كنوني مسكو اين است كه روسيه و چين و تا حدودي هندوستان، پيشرانه‌هاي اصلي نظم‌نوين جهاني هستند. در برابر براي پكن، بيش از هرچيز اين علاقه وجود دارد كه رفتار روسيه نسبت به چين خنثي باشد. روسيه شايد نتواند در بسياري از مسائل به چين كمك كند، اما اگر اراده‌اي در مسكو شكل بگيرد اين توانايي وجود دارد كه هر كاري را براي چيني‌ها سخت كنند.»
برايان تيلور، تحليلگر مسائل روسيه از دانشگاه سيراكيوز به نيوز‌ويك مي‌گويد: «چين و روسيه هر دو نسبت به وضعيت نظام جهاني تحت سلطه امريكا كه به نظر آنها غيرمنصفانه مي‌رسد، ناخرسند هستند. آنها در طول يك دهه گذشته روابط اقتصادي و سياسي خود را كاملا گسترش داده‌اند و حالا با حضور نيروهاي چيني در رزمايش بزرگ روسيه، به نظر مي‌رسد زمينه‌هاي جديد همكاري امنيتي و نظامي را نيز در نظر دارند. با اين حال هنوز مسكو و پكن از ايجاد يك ائتلاف رسمي بسيار فاصله دارند و در بسياري از زمينه‌ها رقابت‌ها و منافع متفاوتي دارند.»