طعمه شام
احسان شمس
رييس‌جمهور ايالات متحده قريب به دو ماه است كه اعلام كرده با پايان جنگ با داعش و شكست آن از سوريه خارج مي‌شود. اين اعلان رييس‌جمهوري با واكنش وزارت دفاع و بخشي از وزارت امور خارجه ايالات متحده مواجه شد. اما مخالفت‌ها به سرعت فروكش كرده و اكنون رييس ستاد مشترك ارتش ايالات متحده اعلام كرده با پايان عمليات «باغور» روند خروج نيروهاي ارتش ايالات متحده از سوريه آغاز مي‌شود. اين در حالي است كه متحدين منطقه‌اي ايالات متحده نگراني خود را از اين خروج و واهمه از غلتيدن كامل سوريه به دامن ايران و روسيه پنهان نكرده و سوريه را هديه كريسمس ترامپ به ايران و روسيه مي‌دانند. با اين حجم از مخالفت متحدين و هزينه‌هاي جنگي كه ايالات متحده در سوريه كرده است، چرايي اين تصميم و تنها گذاشتن كردهاي شمال سوريه در منگنه تركيه از شمال و اعراب از جنوب محل تامل است؟ پاسخ به اين سوال را مي‌توان در چند بند خلاصه كرد:
1- سوريه بنا به گفته ترامپ چيزي جز مرگ و ماسه براي سربازان ايالات متحده ندارد. حال كه جنگ كلاسيك تمام شده و جنگ داعش از ميان مردم آغاز شده است، طبيعتا هزينه‌هاي انساني بالا خواهد رفت و اين موضوع محبوبيت رييس‌جمهور را به شدت مخدوش مي‌كند (ارتش ايالات متحده در تسخير عراق تنها 15 كشته داد و در عمليات شهري عراق هزاران كشته). ترامپ قسمت سخت جنگ را ترك مي‌كند و اشتباه عراق را تكرار نخواهد كرد. علاوه بر اين سوريه منابع نفتي غني مانند عراق ندارد تا هزينه‌هاي ارتش را جبران كند.
2- خروج ايالات متحده از سوريه مترادف است با حضور مالي- نظامي كشورهايي مانند عربستان، امارات متحده عربي و قطر در قالب نهضت‌هاي به ظاهر اسلامي يا آزاديبخش. حال كه آنان مشتاق به مواجه‌شدن با ايران و روسيه و بشار اسد هستند و از اين جهت اغراض ايالات متحده را تامين مي‌كنند، چرا ايالات متحده هزينه بپردازد؟
3- اسراييل با بالا گرفتن ابعاد پرونده فساد مالي نخست‌وزيرش و نزديكي دولت به فروپاشي، بيش از هميشه به بروز جنگي جديد محتاج است. اين نياز در قالب تهييج نظامي ايران و حملات پياپي به پايگاه‌هاي نظامي ايران در سوريه ديده مي‌شود. ايالات متحده زمين را براي اين بازي جديد خالي مي‌كند. بعد از اين خروج بايد منتظر تقابل بيشتر ميان ايران و حزب‌الله از سويي و اسراييل باشيم.
4- ايالات متحده تمركز عمده خود را از تمام خاورميانه بالاخص از افغانستان و سوريه گرفته و به عراق معطوف شده است. عراق داراي موقعيت ژئوپولتيك برتر و همچنين منابع انرژي غني و البته نزديك به ايران است. براي مهار ايران بايد ابتدا ايران كوچك را مهار كرد. ترامپ نيز اعلام كرده كه حضور كشورش در عراق براي نظارت بر ايران ادامه مي‌يابد.
5- ناتو و ايالات متحده، راه روسيه به غرب و شرق را بسته‌اند و جنوب و آب‌هاي گرم آن تنها راه تنفس روس‌هاست. وجود خاورميانه‌اي پيچيده و مبهم و ناامن، بهترين راه براي ضربه زدن به روسيه است. علاوه بر اين روياي چيني احياي جاده ابريشم و تسلط بر شاهراه سه قاره را با خطري جدي مواجه مي‌كند. چين و روسيه بزرگ‌ترين دشمنان ايالات متحده بوده و خاورميانه مطلوب ايالات متحده خاورميانه‌اي سوخته و ويران است.
6- القاي حس ناامني به منطقه، هزينه‌هاي امنيتي و نظامي كشورهاي حاشيه جنوبي خليج فارس را بالا مي‌برد و اين يعني درآمد براي شركت‌هاي غربي و اشتغال بيشتر.
7- تركيه عضوي از ناتو است، اما ثابت كرده كه شريكي مطيع براي ايالات متحده نبوده و نيست و هر از گاهي تنش‌ها ميان تركيه و ايالات متحده بالا مي‌گيرد. كردهاي جنوب تركيه استخوان در زخم امنيتي تركيه باقي خواهد ماند تا در زمان لازم بتوان به بهترين شكل از آن استفاده كرد.