تهديدها عملي شد؛ تهران گام دوم در مسير كاهش تعهدات برجامي را برداشت و از امروز صبح يك تعهد هسته‌اي ديگر كه تهران در توافق هسته‌اي مصوب جولاي سال 2015 پذيرفته بود شايد موقتا و شايد هم به شكل دايمي از سوي سازمان انرژي اتمي رعايت نخواهدشد. ايران در 60 روز نخست از مرز 300 كيلوگرم ذخيره اورانيوم و 130 تن آب سنگين عبور كرد و امروز صبح كه بازرسان آژانس بين‌المللي انرژي اتمي براي بازرسي به نطنز بروند در گزارش مكتوب خود اعلام خواهند كرد كه ايران غني‌سازي در سطح فراتر از 67/3 را آغاز كرده است. «زنگ‌هاي خطر در نطنز» به صدا درآمده و جان برجام بيش از پيش در خطر است. در حالي كه تا چند روز ديگر (15 جولاي) برجام 4 ساله شد ديگر نمي‌توان از اجراي همراه با حسن نيت آنكه در مقدمه اين توافق مورد تاييد قرار گرفته بود به آساني سخن گفت. ايران مي‌گويد تصميم كاهش تعهدات برجامي تصميم ملي است و توقفي در كار نخواهد بود مگر آنكه سه كشور اروپايي به تعهدات برجامي خود كه منتفع‌سازي تهران از منافع برداشته‌شدن تحريم‌هاي اقتصادي است عمل كنند. روز گذشته همزمان با به پايان رسيدن مهلت 60 روزهاي كه تهران به 1+4 داده بود مهلت 60 روزه دوم آغاز شد. مجالي علاوه بر يك سال و 60 روزي كه تهران تاكنون به 1+4 فرصت داده تا با اجراي تعهدات برجامي، توافق هسته‌اي را زنده نگه دارند. همزمان با آغاز گام دوم، نهاد رياست‌جمهوري ميزبان نشست خبري شد با حضور سيدعباس عراقچي، معاون سياسي وزير خارجه و بهروز كمالوندي، معاون و سخنگوي سازمان انرژي اتمي ايران. همانطور كه در جريان مذاكرات هسته‌اي تقسيم كار مشخص و شفافي ميان دو نهاد وزارت خارجه و سازمان انرژي اتمي صورت گرفته بود روز گذشته نيز بهروز كمالوندي چند و چون فني گام‌هاي ايران و عباس عراقچي، معنا و مفهوم سياسي آن را براي نمايندگان رسانه‌هاي داخلي و خارجي توضيح دادند. نشست خبري روز گذشته 12 ساعت پس از انتشار جزييات تماس تلفني ميان حسن روحاني، رييس‌جمهور ايران و امانوئل مكرون، رييس‌جمهور فرانسه انجام شد. دو نكته در گفت‌وگوي تلفني روساي جمهور بلافاصله به صدر اخبار رفت:
1.حسن روحاني در پاسخ به پيشنهاد رييس‌جمهور فرانسه اعلام كرد توقف جنگ اقتصادي عليه ايران مي‌تواند آغازي براي يك حركت بين ايران و 1+5 باشد. 2. رييس‌جمهور فرانسه با اذعان به كم‌كاري 1+4 وعده داد كه تلاش‌هايش را براي حفظ برجام دوبرابر كند. استفاده حسن روحاني از تعبير 1+5 در حالي كه با كناره‌گيري امريكا از توافق هسته‌اي با ايران مدت‌ها بود ديگر اين تعبير به تاريخ رسانه‌اي كشور پيوسته بود، گمانه‌زني‌هايي را درباره پيشنهاد جديدي به تهران تقويت كرد. بر همين اساس اين تعبير به مهم‌ترين پرسش از معاون سياسي وزير خارجه در نشست مشترك با سخنگوي دولت و سخنگوي سازمان انرژي اتمي تبديل شد. سطح غني‌سازي ايران از امروز و فرجام رآكتور اراك نيز دو پرسشي بودند كه خبرنگاران بسياري به دنبال شنيدن پاسخ آن از زبان بهروز كمالوندي بودند. خبرگزاري رويترز چندساعت پيش از اين نشست به نقل از منابع آگاه ايراني اعلام كرده بود كه تهران سطح غني‌سازي را به 5% خواهد رساند. «دستور‌العمل امروز ما اين است كه ايران از مرز غني‌سازي 67/3 عبور خواهد كرد و مقدار غلظت بر مبناي نياز ما خواهد بود.» علي ربيعي، سخنگوي نهاد رياست‌جمهوري با اعلام اين خبر رسما ورود ايران به گام دوم را اعلام كرد و پس از آن تريبون را در اختيار معاون سياسي وزير خارجه و سخنگوي سازمان انرژي اتمي قرارداد.
عدم پايبندي خود به يك تعهد برجامي ديگر را اعلام مي‌كنيم
ما امروز در موعد 60 روز پايان گام اول كاهش تعهدات‌مان در برجام هستيم و از آنجا كه خواسته‌هاي ما در اين باره در رابطه با برجام و بحث بازگشت فروش نفت به قبل از خروج امريكا از برجام تحقق پيدا نكرده، ما امروز گام دوم را هم برمي‌داريم و اگر در گام اول تعهد خود را نسبت به محدوديت در ذخاير اعلام كرديم كه ديگر پايبند نيستيم در گام دوم نسبت به تعهد خود در ميزان درصد و غلظت غني‌سازي تجديدنظر كرديم و عدم پايبندي خود را به اين تعهد اعلام مي‌كنيم. امروز نامه‌اي از سوي دكتر ظريف به خانم موگريني نوشته شده كه امروز ارسال مي‌شود و به صراحت بندهايي از برجام كه من‌بعد متعهد نيستيم و به درصد و غلظت غني‌سازي مربوط مي‌شود را به ايشان اعلام خواهيم كرد و خواهيم گفت كه پايبند نخواهيم بود و باز يك مهلت 60 روزه و بعد از آن اين روند كاهش تعهدات ادامه خواهد يافت.
هشدار درباره خروج ايران از برجام
معاون سياسي وزير خارجه افزود: روند كاهش تعهدات ايران در راستاي حفظ توافق است نه براي از بين بردن برجام و ممكن است اين روند به خاتمه حضور ما در برجام منتهي شود، اگر بقيه مشاركت‌كنندگان در برجام نهايتا نتوانند تعهدات‌شان را عملي كنند، ولي حركت ما به گونه‌اي است كه در مقاطع 60 روزه فرصت براي ديپلماسي، تعامل و پيدا كردن راه‌حل كماكان وجود داشته باشد. با اين حال اگر از اين فرصت‌ها استفاده نشود كسي نبايد در جديت ايران ترديد كند كه اين روند كاهش تعهدات در همين گام‌هاي 60 روزه ادامه خواهد يافت. ما معتقديم برجام يك سند مهم و معتبر بين‌المللي است، برجام ايران را به عنوان يك قدرت داراي تكنولوژي صلح‌آميز هسته‌اي به شمول چرخه سوخت، غني‌سازي و آب سنگين به رسميت مي‌شناسد. اين يك سند بسيار مهم است و ما خواهان ادامه برجام هستيم ولي خواسته‌هاي ما از اين سند هم حتما بايد برآورده شود؛ در غير اين صورت ما در تعهدات خود تجديدنظر مي‌كنيم. اين منطقي است كه ما را امروز به اينجا رسانده و اگر كشورهاي اروپايي نتوانند خواسته‌هاي ما را برآورده كنند، همانطور كه خودشان در بيانيه‌هاي متعدد قول دادند، اين روند ادامه پيدا خواهد كرد.
حركت ايران در داخل برجام است
سيدعباس عراقچي درباره درخواست امريكا از شوراي حكام براي تشكيل جلسه اضطراري گفت: يك طنزي اين وسط اتفاق افتاده و امريكا كه خودش از برجام خارج شده خواستار نشست شوراي حكام براي بررسي به اصطلاح نقض برجام توسط ايران شده است. البته هر عضو شوراي حكام مي‌تواند هر زمان درخواست جلسه اضطراري شوراي حكام را داشته باشد و اين خيلي امر فوق‌العاده‌اي نيست. مهم اين است كه بقيه كشورهاي مشاركت‌كننده در برجام (كشورهاي اروپايي، روسيه و چين) با اين درخواست امريكا همراهي نكردند و امريكا در اين حركت خود منزوي و تنهاست. برآورد ما اين است كه شوراي حكام در جلسه خود منطق ايران را خواهند شنيد و حتما خواهند پذيرفت، ايران به اندازه كافي فرصت براي ديپلماسي داده است. يك سال تمام قبل از شروع كاهش تعهدات، به ديپلماسي و كشورهاي عضو برجام فرصت داده است. حركت ما يك حركت كاملا مشروع و در داخل برجام صورت مي‌گيرد. آنچه ايران در كاهش تعهدات خود صورت مي‌دهد، از نظر ما نقض برجام محسوب نمي‌شود، چرا كه ما از حق خودمان داخل برجام طبق مواد 26 و 36 استفاده مي‌كنيم. منطق ما در جلسه شوراي حكام عرضه خواهد شد، همزمان ما هم شكايات خود را از امريكا و كشورهاي اروپايي به خاطر نقض برجام در آنجا ارايه خواهيم داد. طرف مقابل هم در انجام تعهداتش كوتاهي كرده كه منجر به نقصان در اجراي تعهدات هسته‌اي ايران شده و آنها هم بايد پاسخگو باشند.
بيان جزييات تماس تلفني روحاني- ماكرون
عباس عراقچي درباره تماس تلفني روساي جمهور ايران و فرانسه گفت: تماسي تلفني (شامگاه يكشنبه) ماكرون با روحاني سازنده بود. گرايش كشورهاي اروپايي، روسيه و چين به پيداكردن راه‌حل از نظر ما مشهود است. در رفت و آمدهاي صورت گرفته در اين مدت بين طرفين، تمايل براي يافتن راه‌حل وجود دارد، البته به دليل سياست‌هاي فشار حداكثري امريكا كار آساني نيست. ماكرون و روحاني صحبت‌هاي خوبي داشتند. اين توافق صورت گرفته كه زمينه‌هاي ايجاد دور جديدي از گفت‌وگوها بين طرفين ايجاد شود و ما وارد گفت‌وگوهايي شويم كه به راه‌حل معقول و سازنده برسيم. در كميسيون مشترك برجام كه اخيرا برگزار شد، بحث‌هاي خوبي در اين رابطه داشتيم و قرار است نشست وزراي خارجه نيز تشكيل شود. مسير گفت‌وگو و ديپلماسي باز است ولي مهم اين است كه ابتكارات و راه‌حل‌هايي انديشيده و خواسته‌هاي ايران به خصوص در حوزه نفت و بانكي برآورده شود.
تمجيد سياسي از اينستكس همراه با انتقاد فني
معاون سياسي وزير خارجه در پاسخ به سوالي درباره اينستكس گفت: اگر اروپايي‌ها از طريق اينستكس يا غير از آن توانسته بودند خواسته‌هاي ما را برآورده كنند، طبيعتا ما در اين نقطه قرار نداشتيم. علت اينكه ما امروز گام دوم كاهش تعهدات خود را شروع مي‌كنيم به اين دليل است كه اروپا و بقيه اعضاي مشاركت‌كننده در برجام نتوانسته‌اند خواسته و نيازهاي ما را در حوزه فروش نفت و بازگشت درآمدهاي نفتي تامين كنند. اينستكس به عنوان يك گام ابتدايي و پايه‌اي براي تبادلات تجاري بين ايران و اروپا خوب است ولي هم راه‌اندازي اين سازوكار بسيار طولاني شده و هم منابع درآمدي در آن وجود نخواهد داشت، مگر اينكه اروپايي‌ها از ايران نفت بخرند يا اعتباراتي را در قالب اينستكس به ايران اختصاص دهند كه اين امر تاكنون صورت نگرفته است. اينستكس رسما عملياتي شده، طرف ايراني اينستكس كه در ايران تشكيل شده عملياتي شده و اين دو نهاد باهم در ارتباط هستند و قواعد كاري خود را تنظيم كرده‌اند و يكي، دو مورد كوچك فعلا به عنوان امتحان كه اين سازوكار، كار خود را آغاز كند انجام شده ولي تا وقتي اعتبارات كافي براي آن در نظر گرفته نشود از نظر ما فايده‌اي ندارد، البته نبايد اهميت سياسي اينستكس را فراموش كنيم اينكه كشورهاي اروپايي در تلاش هستند سازوكاري را ايجاد كنند كه ايران بتواند با تحريم‌هاي امريكا مقابله كند، في‌نفسه به عنوان يك حركت سياسي ارزشمند است ولي وقتي به لحاظ اقتصادي منافعي براي ما نداشته باشد طبعا از نظر ما قابل قبول نيست. كشورهاي اروپايي بيشتري غير از سه كشور سهامدار اينستكس قرار است به اين سازوكار به عنوان سهامدار بپيوندند و تعداد كشورها رو به افزايش است. اينكه اروپايي‌ها تا الان نتوانستند خواسته‌هاي ما را برآورده كنند، يك جنبه قضيه است و به همين دليل ما در اين نقطه هستيم اما اينكه تلاش مي‌كنند راه‌حل‌هايي پيدا شود و تلاش مي‌كنند بتوانيم ابتكاراتي داشته باشيم كه به نقطه‌اي كه مدنظر ايران است برسيم، اين هم يك واقعيت ديگر است. بر همين اساس گفت‌وگوهاي تلفني و رفت و آمدهاي رسمي و غيررسمي بين ما جريان دارد و اميدواريم به راه‌حلي برسيم و در غير اين صورت بعد از 60 روز ما گام سوم را هم برخواهيم داشت.
چين و انگليس هشدار ايران درباره اراك
را جدي گرفتند
معاون سياسي وزير خارجه درباره رآكتور آب سنگين اراك گفت: آنچه در گام اول در نامه روحاني و همچنين نامه ظريف به موگريني آورده شد اين بود كه بحث اراك يك بحث جداگانه‌اي است به اين دليل كه روند مدرن‌سازي اراك به تاخير افتاده و با تعلل مواجه است، اگر كشورهاي باقيمانده در برجام نتوانند اين روند را اصلاح كرده و نتوانند اراك را به جدول زماني پيش‌بيني شده برگردانند، طبيعي است ما برمي‌گرديم و اراك را طبق فرمول و فناوري خود و فناوري قبلي تكميل و تاسيس مي‌كنيم. در طول دو ماه گذشته پيشرفت‌هاي خوبي در حوزه اراك صورت گرفته و گروه كاري اراك كه به رياست مشترك چين و انگليس تشكيل مي‌شود جلسات كاري متعددي با كارشناسان سازمان انرژي اتمي ايران داشتند، از قراردادهايي كه بايد منعقد مي‌شد برخي امضا شده و بعضي در حال مذاكره است. به لحاظ فني و تخصصي پيشرفت خوبي داشتيم و لذا ما كماكان روند پيشرفت امور در «اراك» را رصد مي‌كنيم و اگر به جدول زماني مطلوب ما برگردد، طبيعي است كه ما همين رآكتور اراك مدرن شده را ادامه ميدهيم و در غير اين صورت تصميم ديگري خواهيم گرفت. الان به نظر ما چون روند پيشرفت خوب بوده، فعلا مدتي را در نظر مي‌گيريم تا ببينيم پيشرفت‌ها به كجا مي‌رسد و خواسته ما تامين مي‌شود يا نخواهد شد. موضوع اراك جدا از گام‌هايي است كه 60 روز به 60 روز برخواهيم داشت.
هدف نفتكش ايراني سوريه نبود
عباس عراقچي درباره توقيف نفتكش حامل نفت ايران توسط بريتانيا گفت: اين نفتكش كه حامل نفت ايران بود، يك سوپرتانكر است با دو ميليون بشكه ظرفيت و به خاطر ظرفيت بالا امكان عبورش از كانال سوئز نبوده و لذا از جبل‌الطارق به مقصد خود عازم شده است. برخلاف ادعاي دولت انگليس مقصد آن سوريه نبوده؛ كما اينكه بندري كه از سوريه نام بردند اصولا ظرفيت پذيرش چنين سوپرتانكري را ندارد، هدف جاي ديگري بوده و از آبراه بين‌المللي در جبل‌الطارق عبور مي‌كرده و هيچ قانوني به دولت انگليس اين اجازه را نمي‌دهد كه اين نفتكش را متوقف كند و از نظر ما اين راهزني دريايي است و خواستار آزادسازي سريع اين نفتكش هستيم. در اين رابطه در تماس مستمر با دولت انگلستان هستيم، سفير انگلستان روز پنجشنبه به وزارت خارجه احضار شد و روز شنبه هم براي بار دوم به وزارت خارجه آمد. ما سفير اسپانيا را نيز دعوت كرديم و مشورت‌هايي را با دولت اسپانيا انجام ميدهيم، مسير حقوقي از طريق دادگاه در حالي طي شده است و وكلايي نيز از طرف ايران براي اين پرونده استخدام شده‌اند البته ما براي تامين منافع خود همه مسيرها را امتحان خواهيم كرد و براي استيفاي حقوق خود از هيچ امكاني نخواهيم گذشت ولي اميدواريم از طريق رايزني‌هاي ديپلماتيك كه در جريان است و اگر لازم باشد اقدامات حقوقي اين موضوع به زودي حل و فصل شود.
در سياست خارجي از صداي واحد
برخوردار هستيم
معاون سياسي وزير خارجه در پاسخ به سوالي درباره چندصدايي در سياست خارجي ايران گفت: ما به صداي واحد در برخورد با موضوعات مهم كشور احتياج داريم و به اعتقاد من اين صداي واحد وجود داشته و امروز هم وجود دارد. اين اختلاف‌نظر بركت خود را دارد. البته وقتي ديدگاه‌هاي مختلف ارايه مي‌شود به ما كمك مي‌كند صحنه سياسي را بهتر بشناسيم، تصميمات درست‌تري بگيريم و نقاط ضعف را بهتر بشناسيم. اختلاف‌نظرها و ديدگاه‌ها را منفي نمي‌دانم البته تا جايي كه منافع ملي كشور را هدف قرار ندهد. در موضوع هسته‌اي، برجام و موضوعات ديگر هر وقت نياز داشتيم با صداي واحد با دنيا صحبت كنيم و موضع محكم خود را نشان دهيم، الحمدالله از صداي واحد برخوردار بوديم. نمونه آن الان وجود دارد، وقتي ايران تصميم گرفت وارد روند كاهش تعهدات شود، يك حمايت قابل توجه ملي از سوي مردم و جناح‌هاي كشور صورت گرفت كه امر مباركي است.
حضور امريكا در مذاكرات بين ايران و 1+4
از نظر ما مانعي نخواهد داشت
او درباره سوالي پيرامون 1+5 و اظهارات مطرح‌شده در رسانه‌ها پيرامون تماس تلفني ايران و فرانسه گفت: اينكه اروپايي‌ها نتوانستند خواسته‌هاي ما از برجام را هنوز برآورده كنند و ما مجبور شديم گام دوم را برداريم به اين معني نيست كه رايزني‌هاي ديپلماتيك تعطيل شده باشد يا ايده‌ها و ابتكاراتي وجود نداشته باشد. هم رفت و آمدهاي ديپلماتيك به صورت علني و غيرعلني، رسمي و غيررسمي وجود دارد و هم ايده‌هاي مختلفي بين طرف‌هاي مختلف در حال بحث و بررسي است و تماس‌هايي هم در سطوح بالا صورت مي‌گيرد كه نمونه آن هم ديشب صورت گرفت كه ماكرون براي بار دوم ظرف دو هفته اخير با روحاني صحبت داشت. ايده‌اي كه مطرح است اين است كه گفت‌وگوهايي كه بين ما و 1+4 الان وجود دارد در صورت نياز، امريكايي‌ها هم در آن حضور داشته باشند. براساس اظهارات روحاني، از نظر ما اين موضوع مانعي ندارد به شرطي كه تحريم‌ها برداشته شود و ما به شرايط قبل از تحريم برگرديم، حضور امريكا در مذاكرات بين ايران و 1+4 از نظر ما مانعي نخواهد داشت، البته اين به معناي تشكيل مجدد 1+5 نيست. از نظر ما امريكا از برجام خارج شده و خروج قطعي داشته و لذا ما يك واحد سياسي يا مفهومي به نام 1+5 نداريم. اينكه ديشب در خبر اشاره شد درباره مجموعه كشورهايي بود كه در مذاكرات مي‌توانند حضور داشته باشند. مذاكرات ما با 1+4 است و اگر امريكا بخواهد در اين مذاكرات حضور داشته باشد، از نظر ما در صورتي كه تحريم‌ها را بردارد، امكانپذير است. اميدواريم در روزهاي آتي با تصميم روساي جمهور ايران و فرانسه و تصميم بين ما و ديگر اعضاي برجام بتوانيم روي ايده‌ها و ابتكارات جديدتري كه منجر به شكل‌گيري گفت‌وگوهاي جديدتري بشود به تفاهم برسيم.
معابر عبور از تحريم
سيدعباس عراقچي درباره نگاه كشور به كارآيي سازوكار اينستكس گفت: ايران هيچ اميد و اتكايي به هيچ كشور به‌خصوصي نبسته چه برسد به اروپايي‌ها و چه اينستكس ولي ما از هر امكان و ظرفيتي كه در شرايط تحريمي حاضر كشور بتواند از آن بهره‌مند شود به صورت كم يا زياد استفاده خواهيم كرد. در اين معركه و جنگ اقتصادي امريكا عليه ايران هر مسير و معبري كه براي ايران بتوانيم باز كنيم، باز خواهيم كرد. معابر اصلي كه سياست خارجي توانسته باز كند از مسير چين، روسيه، هند و تركيه، همسايگان و شركاي مختلف اقتصادي ايران است كه با همه اينها برنامه و ابتكار داريم و مسير باز كرديم و تعاملات جديد و استفاده از پول‌هاي محلي را تعريف كرديم و ابتكارات مفصلي با هر كدام وجود دارد. يكي از اين ابتكارات و مسيرها مسير اروپاست و يكي هم مسير اينستكس است، ما نه اتكايي به اين مسير داريم و نه اميدي به آن بسته‌ايم. وزارت خارجه به همه دستگاه‌هاي اقتصادي كشور اعلام كرده هيچ كس به اينستكس اميد نبندد. اگر اينستكس عملياتي شود و مسيري ولو باريك باز كند، استفاده مي‌كنيم و اگر بتوانيم مسير را فراخ‌تر كنيم، استفاده خواهيم كرد. ولي هيچ كس نبايد معطل اينستكس در كشور شود كما اينكه معطل هيچ چيز ديگري هم نبايد بشود و براساس اصول اقتصاد مقاومتي و اتكا به خود بايد عمل كنيم و همه مسيرها را امتحان كنيم و باز كنيم همان طور كه با شركاي اقتصادي خود اين كار را انجام ميدهيم.
امريكا را باز هم مايوس خواهيم كرد
مذاكره‌كننده ارشد ايران در جريان مذاكرات هسته‌اي افزود: امروز ايران از يك عزت، مشروعيت و حقانيت در دنيا برخوردار است، به دليل اينكه مذاكرات هسته‌اي را با حسن نيت انجام و توافق هسته‌اي را با حسن نيت امضا و اجرا كرد و بعد از خروج امريكا و اينكه خواسته‌هاي ما در رفع تحريم‌ها به حداقل رسيد ايران يك سال در برجام ماند و با صبر راهبردي خود فرصت ايجاد كرد. بنابراين اين حركت منطقي و معقول ايران با فرصت ايجاد كردن براي ديپلماسي و طمأنينه براي ما موضع برحقي در صحنه سياسي و بين‌المللي ايجاد كرده است. همه كشورهايي كه با آنها تعامل داريم با طيب خاطر سعي مي‌كنند اين تعامل را ادامه دهند. البته فشارها و تحريم‌هاي امريكا هم وجود دارد كه كشورها سعي مي‌كنند به فرمول‌هاي ابتكاري برسند كه اين تحريم‌ها و فشارها را رفع كرده يا به حداقل برسانند. ما در سياست خارجي تا الان بسيار خوب عمل كرده‌ايم. راه‌هاي خوبي براي كشور باز كرديم، شركا و همكاران خوبي داريم و در حوزه همسايگي حركت‌هاي بسيار خوبي انجام شده، سفرهاي آقاي روحاني به منطقه و سفرهاي آقاي ظريف به كشورهاي مختلف را شاهد بوديم و مرتب در حال تعامل هستيم. اجازه نخواهيم داد امريكا در فشار حداكثري خود به نتيجه برسد. ما حتما امريكا را در اين سياستش مايوس خواهيم كرد و حتما مثل گذشته كه بعد از مايوس شدن از همه راه‌هاي فشار و تحريم مجبور شدند به ميز مذاكره برگردند اين بار هم از همه فشارها و تهديدها و تحريم‌ها مايوس خواهند شد و با اتكا به مردم، نيروهاي مسلح، توانمندي‌هاي دفاعي و ظرفيت‌هاي اقتصادي كشور كه شكوفاتر خواهد شد، اين مرحله را حتما به سلامت پشت سر خواهيم گذاشت و حتما امريكا را مجبور مي‌كنيم از مواضع خودش كوتاه بيايد.
سكوت درباره گام سوم
معاون سياسي وزير خارجه در پاسخ به پرسشي درباره گام سوم خاطرنشان كرد: ما روي گام سوم و گام‌هاي بعدي مطالعه كرديم و با همكاري سازمان انرژي اتمي يك طرح گام به گام را حتي تا آخر مسير طراحي كرديم و مي‌دانيم در گام‌هاي بعدي چه اقداماتي را بايد انجام دهيم يا مي‌توانيم انجام دهيم. وقتي شروع به كاهش تعهدات كرديم تصميم گرفتيم دو گام اول را همزمان اعلام كنيم كه چه خواهيم كرد. الان ترجيح ميدهيم گام سوم را بعد از پايان 60 روز و در فرصت مقتضي اعلام كنيم. در كنار اين مسير، رايزني‌هاي ديپلماتيك و طراحي ابتكارات و اقدامات سياسي نيز در جريان است و اين دو بايد همزمان و مكمل هم پيش برود. ان‌شاءالله گام سوم را در زمان مقتضي اعلام خواهيم كرد و سازمان انرژي اتمي آمادگي كامل براي اجرا در هر گام را دارد و طراحي‌هاي لازم را كرده است.
ايران به دنبال ديدارهاي نمايشي نيست
عراقچي درباره رفت و آمدهاي ديپلماتيك در روزهاي آينده و سفر ماكرون به تهران و نشست وزراي خارجه ايران و 1+4 گفت: رفت و آمدهاي ديپلماتيكي را در روزهاي آينده خواهيم داشت و تبادلاتي خواهد بود از جمله جلسه وزراي خارجه ايران و 1+4 كه دارد طراحي مي‌شود. ما خواهان سفر نمايشي نيستيم، نه خواهان اين هستيم كه كسي نمايشي به ايران سفر كند و نه نمايشي به جايي خواهيم رفت. ما خواهان سفرها و جلساتي هستيم كه منجر به نتيجه و تصميمي براي تصحيح وضع موجود در برجام شود. اينكه حتما كسي به ايران سفر كند و ما حتما سفر داشته باشيم، في‌نفسه مطلوب ما نيست مگر اينكه از اين سفر نتيجه‌اي حاصل شود. جلسه وزراي خارجه ايران و 1+4 در حال طراحي است، بناي ما با بقيه كشورها اين است كه در ماه جاري ميلادي (جولاي) باشد و عجله‌اي نداريم ظرف چند روز آينده باشد. اصرار داريم ايده‌ها بررسي شود و جلسه‌اي باشد كه منجر به نتيجه شود نه اينكه فقط به جر و بحث و دعوا بينجامد. رفت و آمدها را به موقع مطلع خواهيد شد.
برجام قابل مذاكره و گفت‌وگوي مجدد نيست
ديپلمات ارشد كشورمان خاطرنشان كرد: برجام يك پرونده بسته شده است به اين معنا كه قابل مذاكره و گفت‌وگوي مجدد نيست، برجام بدون اينكه يك كلمه به آن اضافه يا كم شود بايد اجرا شود. ما همچنان گفت‌وگوهاي خود با 1+4 را داريم، جلسه كميسيون مشترك برگزار مي‌شود و قرار است جلسه وزرا را برگزار كنيم و اگر امريكا علاقه‌مند است در اين جلسات حضور يابد درباره نحوه اجراي مطلوب برجام ما مشكلي نداريم، به شرط اينكه خواسته ما را برآورده و تحريم‌ها را بردارند. هدف نحوه اجراي برجام است نه خود برجام. خواسته‌هاي ما از اروپايي‌ها و بقيه اعضاي باقي مانده در برجام همان است كه در بيانيه‌هاي مشترك كه در طول يك سال گذشته صادر كرديم، وجود دارد. در طول يك سال بعد از خروج امريكا از برجام، چهار نشست كميسيون مشترك برگزار كرديم دو كميسيون در سطح وزرا و دو كميسيون در سطح معاونان و مديران. در اين نشست‌ها كشورهاي باقي مانده در برجام خود را به 11 حوزه اقتصادي و رفع تحريم‌ها متعهد كردند كه خروج امريكا از برجام را جبران كنند. اولين حوزه بانكي است، بعد نفت و گاز و پتروشيمي، بعد حوزه حمل و نقل، تجارت، سرمايه‌گذاري و غيره. قرار ما با كشورهاي باقي مانده در برجام اين بود كه اگر راه‌حل‌هاي عملياتي در اين حوزه‌ها ايجاد كنند كه ايران از مزاياي رفع تحريم‌ها بهره مند شود، ايران در برجام باقي خواهد بود. اروپايي‌ها در حوزه بانكي فقط اينستكس را معرفي كردند كه در وضع كنوني است. اينكه مي‌گوييم اروپايي‌ها نتوانستند خواسته‌هاي ما را برآورده كنند، خواسته‌هايي است كه خودشان قبلا متعهد شده‌اند. برجام زماني به وضع كامل و نرمال خود برمي‌گردد كه خواسته ايران و استفاده ايران از مزاياي رفع تحريم‌ها تامين شود.
درصد غني‌سازي مهم نيست
معاون وزير خارجه در پاسخ به سوالي گفت: قسمت هسته‌اي برجام چهار ركن اساسي دارد و ايران در اين چهار ركن كه شامل ميزان ذخاير، درصد غني‌سازي، تعداد سانتريفيوژها و تحقيق و توسعه غني‌سازي است به منظور اعتمادسازي برخي محدوديت‌ها را بين 8 تا 15 سال قبول كرده است كه مثلا ميزان ذخاير از 300 كيلو بالاتر نرود. ما در گام اول يكي از اين اركان را گفتيم پايبند نيستيم و در گام دوم ركن بعدي را. عددي كه در قسمت فني هست، اهميتي ندارد. موضع سياسي و عدم تعهد ايران مهم است. اين اهميت سياسي و راهبردي خود را دارد، ميزان عددي كه بعد از اين هست به نيازهاي سازمان بستگي دارد. سازمان انرژي اتمي به هر ميزاني كه نياز داشته باشد درصد غني‌سازي را افزايش مي‌دهد و هر زمان مواد نياز داشته باشد، مواد توليد مي‌كند. اينكه درصد غني‌سازي ما چقدر باشد مهم نيست، مهم اين است كه ما ديگر پايبند به اين محدوديت در برجام نيستيم و از اين به بعد بر اساس تشخيص و نياز خود اقدام مي‌كنيم.
كمالوندي : در درصد غني‌سازي نياز كشور
را ملاك قرار ميدهيم
بهروز كمالوندي معاون امور بين‌الملل، حقوقي و مجلس و سخنگوي سازمان انرژي اتمي در نشست خبري مشترك با سخنگوي رياست‌جمهوري و معاون سياسي وزير خارجه درباره جزييات فني گام جديد ايران گفت: امروز روز شصتم است كه مهلت پايان يافته است و براساس دستوري كه از رياست جمهور و رييس شوراي عالي امنيت ملي داشتيم، امروز (روز يكشنبه) بايد گام دوم را برمي‌داشتيم كه برداشته شده است.گام اول، اگر زمان مي‌برد تا سقف ذخاير اورانيوم به بالاي 300 كيلو برسد يا در بحث آب سنگين اما در اقدام دوم، زمان ديگر مطرح نيست و دفعتا واحد است. اكنون رونوشت تغييرات صورت گرفته را به نماينده آژانس در ايران تحويل داديم و تا چند ساعت ديگر كارهاي فني به اتمام مي‌رسد و فرآيند غني‌سازي بالاي 3.67 درصد شروع مي‌شود. پيش بيني ما اين است كه فردا اول صبح (دوشنبه) وقتي كه آژانس نمونه‌گيري مي‌كند ما از 3.67 درصد فراتر رفتيم. اين اقدامي بود كه ايران در نظر داشته و قبلا هم اعلام كرده است. در وضعيتي كه ما قرار داريم به ما گفته شده است كه تأمين نيازهاي كشور را بايد مدنظر داشته باشيم. نيازي كه در كشور است يك نياز نيروگاهي و رآكتور قدرت، يك نياز براي راكتورهاي تحقيقاتي و در بلندمدت هم نياز براي پيشران است كه هر كدام درصدهاي متفاوتي دارد.آنچه كه امروز راجع به آن تصميم گرفته شده و در قدم اول انجام ميدهيم تامين غنا براي سوخت «نيروگاه‌هاي قدرت» است كه مورد نياز كشور است و شيب غني‌سازي ما هم براساس دستوري كه مي‌توانيم بگيريم، مي‌تواند رو به بالا باشد. شيب ذخاير اورانيوم با توجه به اقدام گام اول رو به بالاست و سرعت آن هم افزايش پيدا خواهد كرد. ما نيازهاي بعدي را نيز مدنظر داريم، ولي فعلا نياز به سوخت راكتور تهران (20 درصد) نداريم و هر زمان نياز باشد ما اين اجازه را داريم به اين سمت هم برويم.
درخواست امريكا از شوراي حكام
از روي استيصال است
سخنگوي سازمان انرژي اتمي در واكنش به درخواست واشنگتن از شوراي حكام آژانس بين‌المللي انرژي اتمي براي تشكيل جلسه فوري پيرامون كاهش تعهدات برجامي ايران گفت: اين اقدام از روي استيصال است. علي‌القاعده يا از ديد امريكا مطلوب اين بود كه آژانس يا كشور ديگري اين كار را انجام مي‌داد و كاملا مشخص است امريكايي‌ها در انزوا قرار گرفتند. موضوعي كه قرار باشد در شوراي حكام مطرح شود، از الان مي‌توان نتيجه آن را پيش‌بيني كرد، موضوع پادماني نيست.شوراي حكام مسووليت رسيدگي به امور پادماني را دارد و در ارتباط با مسائلي كه مرتبط با برجام است مثل اين 2 موضوع يعني افزايش ذخاير مواد (اورانيوم) غني شده و افزايش سقف غني‌سازي از 3.67 درصد، هيچ كدام موضوع پادماني نيست و هيچ محدوديتي براي كشور به لحاظ پادماني و پروتكلي وجود ندارد. اين مسائل موضوع مرتبط با برجام است و برجام هم سازوكار خودش را دارد و به نظر ما نتيجه از قبل مشخص است.
ترجيح ما از نظر فني مدرن‌سازي رآكتور اراك است
كمالوندي درباره رآكتور آب سنگين اراك بيان كرد: آنچه براي اراك اتفاق افتاد اين بود كه لوله‌هايي كه در داخل مخزن اصلي است در آن سيمان ريخته شد، در آن زمان با علم به اينكه امكان احياي آن وجود دارد و لوله‌هاي آن موجود است اين كار صورت گرفت و الان اين امكان را داريم كه دوباره آن را احيا كنيم. به لحاظ فني، ميزان شار (جمعيت) نوتروني كه براي كارهاي تحقيقاتي توليد راديو ايزوتوپ و راديودارو نياز است در راكتور جديد چندين برابر رآكتور قبلي است، به اضافه اينكه امكان استفاده از آن براي آزمايشات بعد از پرتودهي كه براي توليد سوخت به خصوص سوخت نيروگاهي لازم است كه الان ما نداريم را هم ايجاد مي‌كند.اگر از ما سوال فني پرسيده شود كه كدام يك از رآكتور را مايل هستيد ادامه دهيد، ترجيح‌مان اين است كه رآكتور جديد را دنبال كنيم چون تكنولوژي قبلي قديمي است. آنها يك نگراني درباره توليد پلوتونيم در رآكتور قبلي داشتند كه البته در رآكتور جديد هم مقداري پلوتونيوم دارد . اگر همراهي كافي نباشد كار با كندي مواجه مي‌شود لذا كار را به نحوي پيش مي‌بريم كه هر دو رآكتور را هر وقت بتوانيم به سمت توليد ببريم و اين امكان وجود داشته باشد. ترجيح ما اين است رآكتور جديد كه پيشرفت خوبي داشته اما از نظر زماني عقب است، ولي تعدادي از قراردادها كه چند ماه معلق شده بود امضا شده و پيشرفت و تحولي در چند هفته گذشته رخ داده و ما را اميدوار كرده كه بتوانيم رآكتور جديد را داشته باشيم. حتي در زماني كه بحث گام‌ها مطرح بود، اين نگاه بود كه به خاطر اين تعلل‌ها ممكن است كارهاي پروژه با كندي و مشكل مواجه شود ولي الان با توجه به وضعيتي كه دارد مي‌تواند هر آن با تصميمي كه مسوولان امر مي‌گيرند و رييس‌جمهور، ما به سمت هر كدام از رآكتورها برويم، ولي به لحاظ فني با توجه به جمعيت نوتروني ترجيح ما اين است كه به سمت رآكتور باز طراحي شده برويم.اميدواريم در آينده در اين مسير پيش برويم. همكاري چيني‌ها خوب بوده و البته بسيار تحت فشار امريكا هستند و امريكايي‌ها اخيرا هشدار داده‌اند كه معافيت‌هاي هسته‌اي را هم لغو مي‌كنند كه يكي از آنها مي‌تواند اراك باشد. لذا ما براساس نحوه عملكرد طرف مقابل اقدام خواهيم كرد و كارگروه چين و انگليس كه تشكيل شده اگر چه به انگليسي‌ها يك مقدار بدبين بوديم، ولي كار فني به خوبي پيش مي‌رود و تحولات بعدي تعيين مي‌كند چه اقدامي را صورت بدهيم.
براي غني‌سازي بيشتر به‌سانتريفيوژ بيشتر
نياز نيست
كمالوندي در پاسخ به پرسشي درباره اينكه آيا روند اجراي غني‌سازي بيشتر از 3.67درصد خواهد بود گفت: ما براي غني‌سازي از همان ماشين‌هاي قبلي استفاده مي‌كنيم با يك مقدار فشار بيشتر و كارهاي فني خاصي، لذا به افزايش سانتريفيوژ براي اين كار نياز نداريم. البته افزايش سانتريفيوژ مي‌تواند از گزينه‌هايي باشد كه كشور انتخاب كند.درباره گام سوم ما در سازمان انرژي اتمي اجرا‌كننده هستيم و تصميم‌گيرنده نيستيم؛ البته شايد در تصميم‌سازي دخيل هستيم. در 18 ارديبهشت سال قبل و يك مقدار قبل از آن كه پيش‌بيني احتمال خروج امريكا را مي‌كرديم، گزينه‌هاي مختلفي را براي مراحل مختلف داديم كه به نحوي كه مسوولان بالاي كشور صلاح مي‌دانند تصميم گرفته مي‌شود، ولي سازمان انرژي اتمي آمادگي كامل دارد كه در هر سرعت، ميزان و هر سطحي غني‌سازي انجام دهد.
اطمينان خاطر درباره وضعيت راديو دارو
در كشور
سخنگوي سازمان انرژي اتمي افزود: ما براي رآكتور تحقيقاتي تهران كه يكي از روش‌هاي تامين راديو دارو است، براي مصرف چندين سال سوخت داريم و نگراني از بابت سوخت نداريم. درباره ذخاير به سمت بهره وري حركت كرديم. ما در گذشته پسماندهايي كه داشتيم و ارزشمند بود، در اين مدت بعد از برجام آنها را به اورانيوم طبيعي تبديل كرديم و چيزي حدود 24 تن به ظرفيت ذخاير اورانيوم كشور اضافه كرديم در حالي كه مي‌توانست به صورت پسماند در گوشه‌اي باشد. وضعيت راديو دارو در كشور بسيار خوب است و راديودارو به اندازه كافي براي بيماران توليد مي‌كنيم و چند صد هزار نفر در خارج همين الان هم از صادرات راديوداروي ما استفاده مي‌كنند.
علي ربيعي: باقي ماندن ما در برجام به طرف مقابل بستگي دارد
علي ربيعي، سخنگوي دولت در نشست خبري مشترك با سيدعباس عراقچي معاون سياسي وزير امور خارجه و بهروز كمالوندي سخنگوي سازمان انرژي اتمي پس از پايان مهلت ۶۰ روزه ايران به اروپايي‌ها گفت: امروز از مرز ۳.۶۷ درصد اورانيوم غني شده عبور كرديم و مبناي غلظت بر اساس نياز ما خواهد بود.
به گزارش ايرنا، وي در بخش‌هاي ديگري از سخنانش درباره توقيف نفتكش ايراني در جبل‌الطارق توسط بريتانيا گفت: انگليس توقيف كشتي را به دليل تحريم‌هاي اتحاديه اروپا اعلام كرده است، ولي همه كشورهاي مهم اتحاديه اروپا مانند اسپانيا اعتراض كردند و ساير كشورهاي اروپايي هم اعلام نگراني كردند. اين مساله نفتكش مساله اتحاديه اروپا نيست و معلوم است اين راهزني در ادامه روابط لندن و واشنگتن است.
سخنگوي دولت در پاسخ به سوالي درباره چندصدايي در سياست خارجي ايران گفت: ما با دو طيف در مذاكرات برجام روبه‌رو هستيم، يك طيف مذاكرات را رد مي‌كنند و برجام را پوچ مي‌دانند، آنها مي‌گويند برجام نبايد باشد، يك طيف ديگر نيز ماندن در برجام به هر قيمتي را مطرح مي‌كنند. تنوع ديدگاه‌ها حق جامعه و جناح‌ها است و ما از آن استقبال مي‌كنيم، ولي تصميم ما براي ماندن در برجام اين بود كه همه كشورها از جمله مردم ايران، منطقه و جهان از آن نفع ببرند، اما امريكا با خروج خود اشتباه استراتژيكي را انجام داد.
ربيعي گفت: با اين وجود ما به هر قيمتي در برجام باقي نمي‌مانيم، هر كاري هم مي‌كنيم براي حفظ برجام است، ولي باقي ماندن ما در برجام به طرف مقابل بستگي دارد، هر تصميمي گرفته مي‌شود وابسته به منافع ملي و مصالح كشور دارد. هر تصميمي هم گرفته شود انسجام در كشور را مفيد مي‌دانيم، ما در سايه اجماع حركت مي‌كنيم.
ربيعي با اشاره به اينكه خروج امريكا از برجام هدفش بهم زدن امنيت رواني و نظم اجتماعي ايران بوده است، اظهار داشت: راه‌حل ما انسجام اجتماعي است. ما به هر قيمتي حاضر نيستيم كه در برجام بمانيم امروز هر گونه اقدامي كه در افزايش غني‌سازي داريم براي حفظ برجام است و اين بطور مكرر نظر دولت است؛ ما هر كاري كه انجام داده‌ايم براي حفظ برجام است، حفظ برجام به عنوان يك اصل مورد تاكيد است، اما اين موضوع بستگي به طرف‌هاي مقابل دارد و ما به هر قيمتي حاضر نيستيم كه در برجام بمانيم.ربيعي با بيان اينكه تمام اقدامات ما براي حفظ برجام است، اظهار كرد: اين سياست امروز ما است و با وجود همه تنوع ديدگاه، سياست كلاني كه دولت در پيش مي‌گيرد، حتما مبتني بر منافع و مصالح ملي است و تصميماتي را كه در سطح كلان در اين باره اتخاذ مي‌شود، براي حفظ انسجام كشور مفيد مي‌دانيم.
سخنگوي دولت افزود: ما از تنوع ديدگاه‌ها استقبال مي‌كنيم، همه بحث‌ها و نقدها ارايه شود و تصميم كلان كه سياستمداران و دولتمردان اتخاذ مي‌كنند، مورد حمايت قرار گيرد؛ ما در سايه اجماع حركت مي‌كنيم؛ هدف خروج امريكا از برجام بر هم زدن امنيت قوانين جامعه و نظم اجتماعي كشور بوده است و اين را بارها تكرار كرده‌اند.
وي بار ديگر برحفظ انسجام اجتماعي در موضوع برجام تاكيد كرد.مطمئن هستم مسيري كه در پيش روي ما است به سلامت عبور خواهيم كرد، منافع مردم ايران با قدرت دنبال خواهد شد و دولت زير سايه رهبري با سياست‌هايي كه اتخاذ مي‌كند در زندگي مردم در مقابل فشارها خواهد ايستاد.
محمد جواد ظريف:
همه گام‌هاي ايران قابل بازگشت هستند
محمدجواد ظريف وزير امورخارجه كشورمان پس از آنكه جمهوري اسلامي ايران اعلام كرد از حد تعيين شده در برجام براي غني‌سازي خود فراتر خواهد رفت در حساب كاربري خود در توئيتر نوشت: امروز، ايران در حال برداشتن دور دوم گام‌هاي جبراني خود طبق پاراگراف ۳۶ برجام است. ما اين حق را براي خود محفوظ مي‌دانيم كه به اتخاذ اقدامات جبراني قانوني در چارچوب برجام براي حفاظت از منافع خود در برابر تروريسم اقتصادي ايالات متحده ادامه دهيم. تمامي اين گام‌ها تنها در صورت پايبندي گروه E3 (انگليس، فرانسه، آلمان) به تعهداتش قابل بازگشت خواهد بود.
همه اين گام‌ها تنها از طريق پايبندي سه كشور اروپايي قابل بازگشت هستند. تروئيكاي اروپا و اتحاديه اروپايي پس از عدم اجراي تعهدات خود ذيل برجام از جمله پس از خروج ايالات متحده، دست‌كم بايد از اقدامات جبراني ايران طبق پاراگراف ۳۶، از جمله در آژانس بين‌المللي انرژي اتمي پشتيباني سياسي كنند. تروئيكاي اروپا هيچ بهانه‌اي براي خودداري از موضع قاطع سياسي براي حفظ برجام و مقابله با يكجانبه‌گرايي ايالات متحده ندارد.
واكنش‌ها به گام دوم ايران در كاهش تعهدات برجامي
از حمايت تا تهديد
ميخاييل اوليانف، نماينده دايم روسيه در آژانس بين‌المللي انرژي اتمي : اين اقدام، تنها پيامي ديگر از سوي تهران است مبني بر آنكه اين كشور انتظار دارد توازن به برجام بازگردانده شود. ما متوجه اين اقدامات و دلايلي كه ايراني‌ها را به سمت اتخاذ چنين اقداماتي سوق داده است، هستيم.
وزارت خارجه آلمان : از اعلان ايران مبني بر آغاز غني‌سازي اورانيوم به بالاتر از محدوده ۳.۶۷درصدِ تعيين‌شده در برنامه جامع اقدام مشترك (برجام) به‌شدت نگران هستيم.
فدريكا موگريني، مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا : اقدام ايران نگران‌كننده و تضعيف‌كننده برجام است
مايا كوچيانچيچ ، سخنگوي مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا: اتحاديه به‌شدت از تجاوز سطح غني‌سازي ايران از ميزان 3.67 درصد نگران است. از ايران مي‌خواهيم تا تشديد اوضاع را متوقف كرده و از گام‌هايي كه اتخاد كرده بازگردد.
سخنگوي وزارت خارجه بريتانيا : انگليس كاملا به توافق هسته‌اي ايران متعهد بوده و تهران بايد فورا تمامي فعاليت‌هاي مغاير با تعهدات خود را متوقف و بازگرداند.
بنيامين نتانياهو ، نخست‌وزير رژيم اشغالگر سرزمين فلسطين: اقدام ايران براي افزايش سطح غني‌سازي گامي خيلي خطرناك است و از سه كشور انگليس، فرانسه و آلمان خواسته‌ايم تا تحريم‌هاي ايران بطور خودكار بازگردانند.
دفتر رياست‌جمهوري فرانسه: افزايش سطح غني‌سازي ايران را محكوم مي‌كنيم و آن را نقض برجام مي‌دانيم. مكانيسم حل و فصل اختلافات در برجام فعلا فعال نخواهد شد.