تماشاي اپراي «عاشورا» تجربه منحصربه‌فرد اين روزها
روزگار متوليان غايب
بابك احمدي
ليبرتوي اپراي عروسكي «عاشورا» در سال‌هاي پاياني دهه 80 توسط بهروز غريب‌پور نوشته شد. نمايش همان سال‌ها – 1387 – در تالار فردوسي بنياد رودكي روي صحنه رفت و نظر مساعد تماشاگران و هنرمندان را جلب كرد، اگر همين امروز هم به سامانه فروش بليت سري بزنيد، خواهيد ديد بليت‌هاي تمام اجراهاي اين نمايش به پايان رسيده است. مردم همچنان به تماشاي اپراي «عاشورا» علاقه نشان مي‌دهند و همين بايد بهترين نشانه و بهانه براي حمايت از توليد چنين آثاري باشد. اما اينكه متولي حمايت كيست؟ و كجاست؟ پرسشي است كه پاسخش در نهايت بر همه ما پوشيده مي‌ماند. زماني موسسه توسعه هنرهاي معاصر خودش را موظف مي‌داند در زمينه توليد و حمايت از برگزاري بعضي سوگواره‌ها و جشنواره‌ها و غيره وارد عمل شود، در مقطعي هم مي‌گويد ما فقط موسسه واسطه انتقال بودجه از دولت به زيرمجموعه‌هاي معاونت هنري وزارت ارشاد هستيم. انجمن هنرهاي نمايشي نيز كه به نوعي متولي تزريق بودجه با هدف گسترش فعاليت‌هاي نمايشي در سراسر كشور شناخته مي‌شود تاكنون توجه خاصي به اين موفقيت گروه تئاتر «آران» نشان نداده كه اگر متوجه بود! ظرف يك دهه گذشته هموطنان زيادي در استان‌هاي بزرگ كشور يك بار هم شده تجربه تماشاي اپراي «عاشورا» را - حداقل در همين ماه محرم - از سر گذرانده بودند. نمايشي كه شروع معروفي دارد و با مطلع تركيب‌بند مشهور «باز اين چه شورش است» سروده محتشم كاشاني آغاز مي‌شود. نكته ديگري كه تا امروز بر من پوشيده مانده دليل عدم ادامه روند موفق توليد اجراهاي عروسكي گروه با محوريت وقايع مهم تاريخي از قبيل واقعه عاشوراست. گرچه مي‌دانم غريب‌پور و گروهش در مسير توليد و اجراي همين نمايش هم با مشكلات متفاوت به ويژه در زمينه مميزي دست و پنجه نرم كردند، كار تا آنجا پيش رفت كه بعضي رسانه‌ها نوشتند: «حرمت‌شكني عاشورا در نمايش عروسكي»! و همين حاشيه‌سازي‌هاي اغلب سياسي دست و دل مديران را مي‌لرزاند اما تاريخ نشان داد كه مخالفان و معارضان چه اندازه بر مدار غلط بودند و اين اثر هنري همچنان به حيات خود ادامه داده و مي‌دهد. مجموعه اين بالا و پايين‌ها را كه كنار هم مي‌گذاريم تازه با عمق عدم حمايت‌ها مواجه مي‌شويم. شما در اپراي «عاشورا» با همزيستي هنرمندانه هنر و آيين و تاريخ مواجه مي‌شويد. بهار موحد: همسر شمر، همخوان جبرئيل، مهدي جاور: يزيد، فرشاد فولادوند: عمر بن سعد، محمدرضا صادقي: شمر، محمد معتمدي: حر، علي خدايي: امام حسين(ع)، مهدي امامي: حضرت ابوالفضل(ع)، عامر شادمان: ابن زياد، كيوان فرزين: مصعب، همخوان جبرئيل، اسماعيل مومن‌ثاني: قاصد، سينا ولي‌پور: سكينه، سارا رضازاده: همخوان ملائكه را در اين اپرا خوانده‌اند. غريب‌پور جايي مي‌گويد «اپراي عروسكي عاشورا» در امتداد نوعي اپرا شكل گرفت كه در سرزمين ما قدمت چهارصد الي پانصد ساله دارد كه با نام تعزيه شناخته مي‌شود. مجموعه اينهاست كه تماشاي تجربه حالا يازده ساله گروه تئاتر آران را براي مخاطب پيگير هنر نمايش ضرورت مي‌بخشد. ديدن اين نمايش را از دست ندهيد.