نگاهي به «خورشيد نيمه‌شب»
دلهره‌هاي وجودي
براي نخستين‌بار رماني از غول داستان‌هاي معمايي- جنايي اسكانديناوي، يو نسبو (متولد 1960 در نروژ)، به زبان فارسي ترجمه شد. رمان «خورشيد نيمه‌شب»، كه «نيما م. اشرفي» آن را به زبان فارسي برگردانده، درباره مردي است كه از دست فيشرمن، سردمدار قاچاقچيان و توزيع‌كنندگان مواد مخدر در نروژ، فرار مي‌كند و از شمالي‌ترين نقطه كشور نروژ، روستايي در ناحيه فين‌مارك سر در مي‌آورد، مكاني كم‌جمعيت كه در فصل تابستان خورشيد هيچگاه غروب نمي‌كند. راوي ضدقهرمان (يون) با زني جوان (ليا) و پسر 10ساله‌اش (كنوت) آشنا مي‌شود و در كلبه‌اي بيرون از روستا ساكن مي‌شود و شب و روز در انتظار سر رسيدن آدم‌هاي فيشرمن مي‌ماند.
«خورشيد نيمه‌شب» را مي‌توان در زمره ژانر جنايي دانست، اما عشق هم نقش مهمي در آن ايفا مي‌كند. در اين رمان خواننده از طريق پي بردن به ذهنيات ضدقهرمانِ فراري و آشنايي با مواجهه اگزيستانسياليستي او با مسائلي چون زندگي، عشق، مرگ، مذهب، ناكامي، يأس، رستگاري و... سر ذوق مي‌آيد و تعليق را در فاصله خالي مابين خطوط صفحات كتاب، يعني در نبود كنشي هيجان‌انگيز احساس مي‌كند. به تعبيري نسبو در اين رمان حتي يك كلمه بيشتر از آنچه بايد، به كار نمي‌برد؛ با اين حال در اين رمانِ سرراست، خواننده هر لحظه منتظر خطري در كمين است. نسبو با اختيار زاويه ديد اول‌شخص و تاكيد بر شخصيت‌پردازي، توانسته به نثري ناب و بي‌پيرايه و گاه طنزآميز دست پيدا كند و به‌گونه‌اي مكنونات شخصيت اصلي را براي مخاطب بشكافد كه اين رمان هم‌رديف با داستان‌هاي دلهره‌آور (تريلر) روان‌شناختي قرار بگيرد. سه شخصيت در مركز اين رمان قرار دارند: شخصيت اصلي، يون، كه از اُسلو گريخته است، ليا كه مادري مذهبي و خادم كليساست و كنوت كه پسر ده‌ساله ليا و كودكي تخس است. صحنه‌پردازي داستان به‌خوبي و با جزييات كافي انجام شده است و افراد قوم سامي (بوميان اسكانديناوي) و كليساي لاستادياني‌ها (فرقه‌اي مسيحي) به‌زيبايي به تصوير كشيده شده‌اند. توصيف‌هاي نسبو از مناظر و شخصيت‌ها و همچنين استفاده از ديالوگ‌هاي مينيمال و مونولوگ‌هاي دروني بلند باعث شده اين اثر را با فيلم‌هاي نوآر دهه 40 و 50 ميلادي و فيلم‌هاي كوئنتين تارانتينو و از لحاظ درونمايه با فيلم نور زمستاني (Winter Light) ساخته اينگمار برگمان مقايسه كنند. اين رمان را «نيما م. اشرفي» به فارسي ترجمه كرده و نشر «چترنگ» آن را در 231 صفحه، با شمارگان 1000 نسخه و به قيمت 18500 تومان منتشر كرده است.