تكمله‌اي بر تأخر فرهنگي
عباس عبدي
در پي انتشار يادداشت «تأخُّر فرهنگي و نسخه‌هاي الكترونيكي» كه در شماره ديروز بود، با توجه به بررسي بازخوردها، يكي از دوستان كه از نزديك با اين سامانه آشنا است، ضمن تاكيد بر اصل منطق كاربرد اين فناوري و رعايت فرهنگ استفاده از آن توضيحاتي داد كه جهت تكميل و تصحيح آن يادداشت بسيار مفيد است، به ويژه اينكه مساله بهداشت و درمان فراگير مهم است و حفظ محرمانگي آن ضرورت دارد.
اولين مساله دو بخشي بودن سامانه است. يك بخش مربوط به اطلاعات هويتي بيماران و بخش ديگر كه بخش اصلي است، اطلاعات پزشكي افراد است. اطلاعات هويتي تقريبا همان است كه در صفحه اول دفترچه‌هاي بيمه نيز نوشته شده است. دسترسي به اين اطلاعات براي كادرهاي پزشكي و درماني نظير شيوه كاغذي قبلي ممكن است. ولي دسترسي به بخش اطلاعات پزشكي و درماني بدون اجازه بيمار ممكن نيست و به اين صورت طراحي شده است كه شخص بيمار بايد پيش از معاينه توسط پزشك درخواست دسترسي را به سامانه اعلام كند و سامانه براي او يك كد و رمز را با محدوديت زماني استفاده پيامك مي‌كند و او اين كد را در اختيار پزشك قرار مي‌دهد و پزشك با استفاده از آن وارد سامانه بخش اطلاعات پزشكي فرد مي‌شود و متناسب با نيازمندي و رسته پزشكي دسترسي فراهم مي‌شود. نكته ديگر اينكه به علل روشني وضعيت و كارت واكسيناسيون جزو اطلاعات هويتي محسوب شده و قابل دسترسي براي كادر پزشكي است و علت لو رفتن كارت واكسيناسيون آقاي وزير بهداشت و درمان نيز همين است، زيرا با وارد كردن كد ملي و نام و فاميل فرد به راحتي مي‌توان به اطلاعات هويتي و واكسيناسيون او دسترسي داشت. ولي مساله مهم اين است كه امكانات موجود در اين سامانه به راحتي مي‌گويد كه چه كساني اين اطلاعات را ديده و احيانا سوء استفاده كرده‌اند و در همين مورد خاص نيز افراد شناخته شده‌اند.
همچنين ورود افراد ديگر با استفاده از كاربري پزشكان نيز شناسايي و تذكر داده خواهد شد و به نوعي نظارت برخط نيز وجود دارد.
البته وجود مشكلات و حتي سوءاستفاده‌ها در آغاز اين فرآيند به‌طور قطع محتمل است و برجسته نيز خواهد شد ولي شيوه‌هايي براي جلوگيري از سوءاستفاده در سامانه تعبيه شده است كه به مرور همه كاربران با آن آشنا مي‌شوند و از سوءاستفاده پرهيز خواهند كرد. همچنان كه اطلاعات بانكي افراد نيز در اختيار كارمندان بانك است ولي به دليل وجود نظارت قوي، كمتر شاهد تخلفي در اين زمينه بوده‌ايم.
يكي از مشكلات مهم در آغاز اين تحولات، وجود مخالفت قوي در برابر آن از سوي افراد ذي‌نفع است. از جمله پزشكان به صورت سنتي عادت به نسخه‌هاي كاغذي دارند، به علاوه ممكن است اين كار در ابتدا وقت‌گير باشد، احتمال قطع برق يا قطع اينترنت نيز مساله مهم ديگر است. از همه مهم‌تر شفافيت در روشن شدن انجام همه امور و فعاليت‌هاي پزشكي، مي‌تواند مانعي در همراهي با اين طرح باشد، كه در هر حال بايد از جايي آغاز كرد، هر چند ترديدي نيست كه اين كار مشكلات اجرايي و فرهنگي خود را دارد، آن هم در جامعه‌اي كه بخش مهمي از جامعه بي‌سواد يا كم‌سواد هستند.