با وجود اعلام ادامه آتش‌بس يكطرفه از سوي دولت، طالبان آن را رد كرد
پشت پاي طالبان به صلح
ميثم سليماني
برخي گروه‌ها و افراد هستند كه چشم ديدن خوشحالي مردم را ندارند. يكي از آنها گروه تروريستي داعش است كه در دوره‌اي كه مردم افغانستان خوشحال و شاد از عيد سعيد فطر و آتش‌بس به مناسبت اين عيد بودند، به ناگاه با يك حمله انتحاري مردم بيگناه را به خاك و خون كشيد. حمله‌اي انتحاري كه طبق گزارش خبرگزاري الجزيره تا زمان تنظيم اين گزارش 36 كشته و 65نفر زخمي برجا گذاشته دراستان ننگرهار واقع در شرق افغانستان رخ داد. وب‌سايت اعماق كه منتسب به گروه تروريستي داعش است روز شنبه مسووليت اين حمله را برعهده گرفت و اعلام كرد كه هدف آنها تجمع نيروهاي افغان در استان ننگرهار بوده است اما هيچ جزيياتي از آن ارايه نداد.
عطاءالله خوگياني سخنگوي استاندار ننگرهار اعلام كرد كه اين حمله در ناحيه رودات واقع در 25 كيلومتري جلال‌آباد رخ داده است. گزارش‌ها حاكي از آن است كه نيروهاي غيرنظامي، نيروهاي امنيتي و اعضاي طالبان قرباني اين حمله انتحاري شدند، چرا كه اين افراد به مناسبت عيد گرد هم جمع شده بودند تا هم صلح و هم عيد رمضان را جشن بگيرند. جنيفر گلاس، خبرنگار الجزيره نيز در افغانستان گزارش داد كه اين بمبگذاري ضربه‌اي هولناك براي جمعي بي‌سابقه از نيروهاي طالبان و نيروهاي امنيتي افغان در جلال‌آباد بود.
تمديد يكطرفه زمان آتش‌بس
اين حمله درست در زماني رخ مي‌دهد كه اشرف غني، رييس‌جمهور افغانستان اعلام كرد آتش‌بس با طالبان را بدون دوره زماني مشخص تمديد مي‌كند. غني در پيام تلويزيوني خود به مناسبت عيد خواستار ادامه روند ترك مخاصمه شد. طبق برنامه اوليه بنا بود روند آتش‌بس از روز عيد فطر آغاز شود و به مدت دو روز ادامه يابد. در اين دوره آتش‌بس، صحنه‌ها و تصاويري ميان نيروهاي امنيتي افغان و نيروهاي طالبان در فضاي مجازي دست به دست مي‌شد كه در ذهن بسياري اين سوال را ايجاد كرد كه چرا اين صحنه‌ها بايد دوباره به جنگ تبديل شود. شبيه اين اتفاق در جنگ جهاني اول رخ داده بود. در اولين سال جنگ جهاني اول در شب كريسمس ميان دو جبهه متخاصم آتش‌بس برقرار مي‌شود، اما در اين بين در بلژيك كه دو ارتش بريتانيا و آلمان رودرروي هم قرار داشتند، به ناگاه با پرچم‌هاي سفيد به يكديگر نزديك مي‌شوند و شب كريسمس را با هم جشن مي‌گيرند، هرچند اين آتش‌بس موقت بود اما فرداي آن روز ديگر تمايلي براي سربازان و فرماندهاني كه بايكديگر دوست شده بودند براي جنگ وجود نداشت. اكنون نيز در افغانستان شبيه همين اتفاق رخ داده است. در برخي خانواده‌ها در اين كشور يك عضو طالب و يك عضو ارتش افغانستان وجود دارد، اما به بهانه عيد فطر دو طرف بر سر يك سفره و در يك خانواده حضور پيدا كردند و ديگر براي آنها سخت است كه بخواهند روبه روي هم در دو جبهه متفاوت بجنگند. در حال حاضر نشانه‌هاي مثبتي براي آينده اين روند وجود دارد كه بسياري منتظر نتيجه نهايي آن يعني صلح دايمي دولت با طالبان است. اشرف غني رييس‌جمهوري افغانستان در راستاي نمايش حسن نيت در اين زمينه 46 زنداني طالبان را نيز آزاد كرد. اين نخستين‌بار از زمان حمله ايالات متحده در سال 2001به افغانستان است كه چنين آتش بسي شكل مي‌گيرد. غني همچنين تاكيد كرد كه تمامي عمليات‌هاي نيروهاي امنيتي عليه طالبان به مدت هشت روز به طور كامل متوقف مي‌شود، اما همزمان هشدار داد كه عمليات عليه ساير ستيزه جويان و تروريست‌ها به خصوص تروريست‌هاي داعش ادامه خواهد يافت. فرمانداران هلمند، قندهار و زابل كه از جمله مراكز اصلي حملات طالبان به اين استان‌ها بودند نيز اعلام كردند كه به آتش‌بس رسيده‌اند. غني همچنين در سخنراني تلويزيوني خود تاكيد كرد كه حاضر است با طالبان بر سر حضور نيروهاي خارجي در اين كشور به بحث و گفت‌وگو بنشيند. وي تاكيد كرد: دولت افغانستان آماده است تا درباره نقش كشورهاي همسايه و حضور نيروهاي بين‌المللي و نقش آنها در آينده كشور صحبت كند. مايك پمپئو وزيرخارجه ايالات متحده نيز از سخنان غني استقبال كرد. او در بيانيه‌اي اعلام كرد كه ما از پيشنهاد رييس‌جمهور غني براي افزايش دوره آتش‌بس و آغاز مذاكرات صلح استقبال مي‌كنيم. وي افزود، همان طور كه رييس‌جمهور غني در بيانيه خود به مردم افغانستان تاكيد كرد، مذاكرات صلح، نقش بازيگران و نيروهاي بين‌المللي را شامل مي‌شود. از همين رو ايالات متحده آماده است تا در اين بحث‌ها در نقش حمايتي و تسهيل‌كننده مشاركت داشته باشد.
ناتو نيز حمايت خود از گسترش آتش‌بس را اعلام كرد. ينس استولتنبرگ، دبيركل ناتو گفت: اين يك فرصت منحصر به فرد براي طالبان است تا نشان دهند كه خواهان آشتي و صلح هستند و مردم افغانستان نيز خواهان و شايسته اين آشتي و صلح هستند. تحليلگران در حال حاضر معتقدند كه حركت‌هايي به سمت صلح آغاز شده است. البته برخي معتقدند كه دولت با اعلام آتش‌بس يك طرفه قمار قابل توجهي انجام داده است. چرا كه اكنون همه منتظرند تا ببينند طالبان چه اقدامي انجام خواهد داد. عمر ساماد، مشاور سابق رييس اجرايي افغانستان نيز به الجزيره گفت: شايد دولت طالبان و دولت افغانستان بتوانند درباره نحوه مقابله با داعش صحبت كنند. وي تاكيد كرد كه اين مي‌تواند يك نقطه تاريخي براي گفت‌وگو بين دو طرف باشد. اگر چنين اتفاقي رخ دهد من فكر مي‌كنم كه روزهاي بهتري در انتظار افغانستان خواهد بود. در اين بين مخالفاني عليه اقدام غني نيز وجود دارد. عمرالله صالح يك سياستمدار و رييس سابق دستگاه امنيتي افغانستان به خبرگزاري رويترز گفت: غني با اجازه دادن به جنگجويان طالبان براي ورود به مناطق تحت كنترل دولت يك اشتباه جدي مرتكب شد. وي افزود: ما مكانيسم‌هايي را براي كاهش تلفات در دوره آتش‌بس ايجاد نكرديم. اعضاي پارلمان نيز مخالفت خود با اقدام غني را اعلام كردند زيرا معتقدند كه او براي چنين اقدامي با سياستمداران مشورت نكرده و در صورت عدم پذيرش اين اقدام از سوي طالبان هيچ راه برگشتي وجود ندارد. گفتني است در شرايط كنوني هرچند دامنه اقدامات طالبان در افغانستان به نسبت گذشته گسترش پيدا كرده است، اما با توجه به افزايش حضور نيروهاي خارجي در افغانستان اميد چنداني براي سقوط دولت ندارند و تنها يك جنگ فرسايشي ادامه خواهد داشت، از همين رو به نظر مي‌رسد كه حداقل بخش عمده‌اي از اعضاي طالبان خسته از اين نبرد به دنبال راهي براي خروج از اين بن بست هستند. از طرفي با كشته شدن ملا فضل‌الله، رهبر طالبان افغانستان، كابل حسن نيت خود را به پاكستان به نحوي نشان داد و انتظار مي‌رود پاكستان نيز اقدامي متقابل براي نشان دادن حسن نيت در قبال روند صلح با طالبان انجام دهد.
رد ادامه دوره آتش‌بس
در حالي كه دولت افغانستان آتش‌بس يكطرفه اعلام كرد به اين اميد كه طالبان نيز با آنها همكاري كند، اما به نظر مي‌رسد طالبان اعتقادي به ادامه آتش‌بس ندارد و به نظر مي‌رسد آتش‌بس در افغانستان نيمه‌شب روز يكشنبه به پايان مي‌رسد. ذبيح‌الله مجاهد، سخنگوي طالبان به رويترز گفت: قصدي براي ادامه دوره آتش‌بس وجود ندارد و عمليات عادي ما از روز دوشنبه آغاز خواهد شد. اين اقدام عملا اعتبار دولت افغانستان در راستاي اعلام آتش‌بس يكطرفه با طالبان را زير سوال برده است.