ترزا مي به منتقدان دولتش هشدار داد
يا برگزيت نرم يا هيچ
شهاب شهسواري
ترزا مي، نخست‌وزير بريتانيا در يادداشتي براي روزنامه ديلي‌ميل بريتانيا نوشته است مخالفانش بايد بدانند «تنها گزينه ممكن براي خروج از اتحاديه اروپا، برنامه‌اي است كه او ارايه مي‌دهد. » ترزا مي به مخالفانش درون حزب محافظه‌كار هشدار داده است كه در صورت مخالفت با نقشه او براي برگزيت «ممكن است كلا برگزيتي وجود نداشته‌باشد.» طي 10 روز گذشته، اعلام اين برنامه كه مستلزم همكاري‌هاي نزديك با اتحاديه اروپا است، انتقاد تندروهاي حزب محافظه‌كار را در آورده است. بعد از آنكه ترزا مي، هفته پيش براي تاييد نهايي برنامه خود كابينه را به عمارت چكرز دعوت و اعلام كرد كه كابينه با برنامه او موافقت كرده است، ديويد ديويس، وزير برگزيت دولت و بوريس جانسون، وزير خارجه بريتانيا از مقام خود در اعتراض به اين برنامه استعفا دادند. جانسون و ديويس، از جمله اصلي‌ترين چهره‌هاي حزب محافظه‌كار بودند كه در دوران كارزار تبليغاتي همه‌پرسي برگزيت در حمايت از راي آري تبليغ مي‌كردند. قرار است برنامه ترزا مي، اين هفته در مجلس عوام بريتانيا به راي گذاشته شود و تندروهاي حزب محافظه‌كار دنبال فرصتي هستند تا در مجلس اين برنامه را به چالش بكشند و حتي اين احتمال وجود دارد كه حزب محافظه‌كار با اعلام راي‌گيري زودرس براي رهبري حزب، جايگاه ترزا مي را به عنوان نخست‌وزير به خطر بيندازد. رويترز مي‌نويسد، طي دو سالي كه از نخست‌وزيري ترزا مي مي‌گذرد، تاكنون سابقه نداشته كه او به اين روشني، سرنوشت برگزيت را با سرنوشت سياسي دولت خود گره بزند. اين موضوع نشان مي‌دهد كه تا چه اندازه شرايط دولت او شكننده است. ترزا مي اين هشدار را درست دو روز بعد از ديدار با دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا منتشر كرده است؛ ديداري كه تحت تاثير انتقادهاي علني رييس‌جمهور امريكا از برنامه دولت بريتانيا براي برگزيت و تهديد او مبني بر شكست مذاكرات توافق تجارت آزاد ميان لندن و واشنگتن قرار گرفته‌بود.
توصيه‌هاي ترامپ
رييس‌جمهور امريكا كه سفر جنجالي‌اش به بريتانيا، تعداد زيادي از مخالفان و معترضان به سياست‌هايش را به خيابان‌ها كشانده‌بود، در طول اين سفر اظهارنظرهاي متنوع و مختلفي در مورد برگزيت مطرح كرد. پيش از ديدار ترامپ با مقام‌هاي بريتانيايي، روزنامه سان، مصاحبه‌اي از رييس‌جمهور امريكا منتشر كرد كه در آن، دونالد ترامپ به‌شدت از سياست دولت ترزا مي براي برگزيت انتقاد و تهديد كرده در صورت اجرايي شدن برنامه ترزا مي براي همكاري با اتحاديه اروپا، ممكن است گفت‌وگوهاي توافق تجارت آزاد ميان دو كشور با شكست مواجه شود. ترامپ ساعاتي بعد از انتشار اين مصاحبه در نشست خبري مشترك با ترزا مي، محتواي اين مصاحبه را تكذيب و ادعا كرد كه روزنامه سان، از رسانه‌هاي جعلي است. روز يكشنبه، ترزا مي، نخست‌وزير بريتانيا در مصاحبه با سرويس جهاني شبكه خبري بي‌بي‌سي، بخشي از توصيه‌هاي خصوصي دونالد ترامپ به خودش در مورد برگزيت را علني كرد. خانم مي در اين مصاحبه گفت كه در گفت‌وگوهاي پيشين ترامپ او را از مذاكره با اتحاديه اروپا بر حذر داشته است و گفته است: «نبايد با آنها مذاكره كني، بايد از اتحاديه اروپا شكايت كني.» نخست‌وزير بريتانيا با اين حال تاكيد كرد كه ترامپ در گفت‌وگوهاي بعدي از ادامه مذاكرات استقبال كرده و به او گفته است «حالا كه پاي ميز مذاكره رفتي بهتر است كه به مذاكرات ادامه بدهي.» ترامپ در گفت‌وگوهايش با ملكه 92 ساله بريتانيا هم به برگزيت اشاره كرده است. بر اساس گزارش رسانه‌هاي بريتانيايي، دونالد ترامپ در مصاحبه‌اي با شبكه آي‌تي‌وي بريتانيا، به پيرس مورگان، مجري تلويزيوني گفته است كه در ديدار خصوصي با ملكه بريتانيا، توصيه‌هايي به او در مورد برگزيت كرده است.
اختلاف‌ها بر سر برگزيت
بريتانيا قرار است 20 مارس 2019، يعني كمتر از 9 ماه ديگر رسما از اتحاديه اروپا جدا شود، اما همچنان در ميان مقام‌هاي لندن در مورد نحوه اجراي اين خروج و معاملات جايگزين با كشورهاي اروپايي اختلاف‌نظرهاي جدي وجود دارد. در شرايط كنوني چهار راه‌حل مختلف در برابر بريتانيا قرار گرفته است كه هر يك از سوي بخشي از نخبگان لندن حمايت مي‌شود. برگزيت سخت، كه به معناي قراردادهاي تجاري جايگزين با اتحاديه اروپا بدون تعهد به اجراي قوانين اين اتحاديه است، برگزيت نرم كه به معناي قراردادهاي تجاري جايگزين با تعهد به برخي قوانين و اجراي الزامات تعدادي از نهادهاي اتحاديه اروپا خواهد بود، برگزيت بدون معامله كه به معاني ترك اتحاديه اروپا بدون هيچ توافق تجاري است و چهارمين گزينه برگزاري مجدد رفراندوم برگزيت. در شرايط حاضر برنامه دولت ترزا مي، در چارچوب گزينه برگزيت نرم قرار مي‌گيرد كه اجراي استانداردها و تعهدات اتحاديه در برخي حوزه‌ها را تضمين مي‌كند. همزمان دولت ترزا مي با نزديك شدن ضرب‌الاجل اجرايي شدن خروج از اتحاديه، گزينه برگزيت بدون معامله را نيز به عنوان يك احتمال جايگزين در صورت نرسيدن به توافق با اتحاديه اروپا در نظر گرفته است. دولت ترزا مي همواره احتمال برگزاري رفراندوم مجدد و توقف برگزيت را غيرممكن توصيف كرده است، هر چند سياستمداراني مانند امانوئل ماكرون، رييس‌جمهور فرانسه و جورج سوروس، ميلياردر بانفوذ امريكايي- مجارستاني، همچنان احتمال اجراي اين گزينه را جدي مي‌دانند.
آمادگي مخالفان براي جايگزيني نخست‌وزير
اما همزمان با انتشار مقاله مي در روزنامه ديلي‌ميل روز يكشنبه، ديويد ديويس، وزير پيشين برگزيت دولت كه هفته پيش در اعتراض به برنامه ترزا مي براي خروج نرم از اتحاديه اروپا استعفا داده‌بود، در ساندي‌تايمز نوشت: «اين ادعا كه هيچ برنامه جايگزيني به جاي برنامه دولت براي خروج از اتحاديه وجود ندارد، يك ادعاي به‌شدت كذب و بي‌اساس است.» به نوشته ديويد ديويس، برنامه ترزا‌مي براي خروج از اتحاديه اروپا، باعث مي‌شود كه مقررات اتحاديه اروپا به‌شدت به صنايع بريتانيايي ضربه بزنند. ديويد ديويس نوشته است: «ترديدي نداشته‌باشيد: با اجراي برنامه پيشنهادي دولت دست و پاي ما همچنان در بند اتحاديه اروپا باقي مي‌ماند و اين اتحاديه به سختي ما را به خاطر برگزيت مجازات خواهد كرد و رقابت‌پذيري آينده ما را به خطر مي‌اندازد.» استيو بنن، استراتژيست ارشد پيشين دونالد ترامپ، كه به پيروي از سياست‌هاي راست جديد مشهور است، روز گذشته در مصاحبه‌اي با روزنامه ديلي‌تلگراف گفته‌بود كه «الان وقت آن رسيده كه بوريس جانسون براي جايگاه نخست‌وزيري با ترزا مي رقابت كند.» جانسون در ايام تبليغات همه‌پرسي برگزيت، برجسته‌ترين سياستمدار حزب محافظه‌كار بود كه از راي آري حمايت مي‌كرد و بعد از كناره‌گيري ديويد كامرون، نخست‌وزير وقت به عنوان يكي از گزينه‌هاي جايگزيني او محسوب مي‌شد، هر چند او با پذيرفتن جايگاه وزير امور خارجه، عملا مسووليت برگزيت را بر عهده ترزا مي گذاشت. دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا هم اخيرا گفته‌بود كه به اعتقاد او، بوريس جانسون مي‌تواند يك نخست‌وزير بسيار موفق در بريتانيا باشد. جانسون، هفته پيش به دليل آنچه زير سوال بردن «روياي برگزيت» عنوان كرد، از مقام وزارت خارجه استعفا داد. ترزا مي در گفت‌وگو با بي‌بي‌سي، روز يكشنبه در مورد احتمال شركتش در انتخابات داخلي حزب، در صورت به چالش كشيده شدن جايگاه رهبري‌اش پاسخ روشني نداد، اما گفت: «من براي درازمدت برنامه‌ريزي كرده‌ام.»