نژادپرستي از نوع آلماني
محمود فاضلي
استعفاي مسوت اوزيل، بازيكن تيم ملي فوتبال آلمان از بازي‌هاي تيم ملي و حواشي ايجاد شده اين موضوع در آلمان و تركيه همچنان ادامه دارد. او دليل استعفاي خود را از تيم ملي آلمان پس از برگزاري جام جهاني فوتبال در روسيه نژادپرستي، عدم احترام به اصليت ترك و شيوه‌اي كه فدراسيون فوتبال آلمان پس از شكست تيم آلمان با وي برخورد كرده بود، عنوان كرد. به گفته وي وقتي برنده باشيم، من آلماني هستم. اما اگر ببازيم، مهاجر به حساب مي‌آيم. اوزيل به‌شدت از رسانه‌ها، برخي اسپانسرها و گريندل، رييس اتحاديه فوتبال آلمان و اين سياستمدار دموكرات مسيحي انتقاد كرده و وي را فاقد صلاحيت لازم دانسته بود. تقريبا از هر دو آلماني، يك نفر خواستار استعفاي گريندل هستند.
اردوغان، رييس‌جمهوري تركيه به عنوان اصلي‌ترين حامي اوزيل استفعاي وي از تيم ملي آلمان را اقدامي وطن‌دوستانه خوانده و از آن تمجيد و از «ديدگاه‌هاي نژادپرستانه» در آلمان عليه اين بازيكن، انتقاد كرد. از ديدگاه وي مواضع نژادپرستانه در برابر مرد جواني كه تا اين حد براي تيم ملي آلمان زحمت كشيده و به موفقيت آن كمك كرده، قابل قبول نيست. من چشمان او را مي‌بوسم. متاسفم براي آلماني‌ها كه نتوانستند عكس يادگاري اوزيل با رييس‌جمهور تركيه را هضم كنند.
در برلين نيز دو جبهه متفاوت در اين زمينه شكل گرفته است. استعفاي اوزيل بحثي را درباره نژادپرستي در سطوح مختلف آلمان به جريان انداخت. وزير خارجه آلمان نگران است كه اين بحث به وجهه آلمان در جهان لطمه وارد كند. به اعتقاد وي «وقتي اين احساس به وجود مي‌آيد كه نژادپرستي دوباره نزد ما رايج شده، به وجهه آلمان لطمه وارد خواهد شد. اين بحث نشان مي‌دهد كه مهاجران هنوز هم اينجا با چه دشمني‌هاي تلخي روبه‌رو مي‌شوند. تعداد تعرضاتي كه در راستاي دشمني با بيگانگان و يهودستيزي صورت مي‌گيرد، بسيار بالاست و اين براي كشور ما شرم‌آور است. ما بايد با قاطعيت تمام با اشكال مختلف نژادپرستي و دشمني با بيگانگان مقابله كنيم. وظيفه همه ما اين است كه از ارزش‌هايي كه براي كشورمان مهم هستند همچون مدارا، تنوع و آزادي دفاع كنيم.
سخنان شخص وزير خارجه كه پس از استعفاي اوزيل كه مدعي شده بود «گمان نمي‌كنم كه مورد يك مولتي‌ميليونر كه در انگليس زندگي و كار مي‌كند، اطلاعاتي درباره توانايي همگرايي در آلمان بدهد.» با واكنش‌هاي متعددي روبه رو شد. حتي «گرهارد شرودر» صدراعظم پيشين آلمان از سخنان وي انتقاد كرده و آن را غير قابل تحمل توصيف كرده بود. صدراعظم اعتقاد دارد، شخص وزير نه تنها غيرمستقيم از اوزيل انتقاد مي‌كند كه درآمد بالايي دارد و در حال حاضر پايگاه اصلي زندگي‌اش آلمان نيست، بلكه تا حدي هم نسبت به اينكه «اوزيل به درستي به اينجا تعلق دارد» نيز ابراز ترديد مي‌كند. ماس با اظهاراتش بهانه به دست كساني مي‌دهد كه با اوزيل به خاطر اصليت ترك خانواده‌اش مخالفت مي‌كنند. به گفته سخنگوي دولت، صدراعظم آلمان قاطعانه با كليه اشكال نفرت و نژادپرستي برخورد مي‌كند. دشمني با بيگانگان در آلمان جايي ندارد. در آلمان بيش از 18 ميليون نفر پيشينه مهاجرت دارند اما آنها نبايد هيچ ترديدي نسبت به اينجا خانه آنهاست، داشته باشند.
مقامات دولتي از جمله مسوول دولت آلمان در امور همگرايي كه تمامي شهروندان را براي مبارزه با نژادپرستي در زندگي روزمره در آلمان فراخوانده است معتقد است همه بايد به روشني در برابر اين معضل موضع‌گيري كنند و چنين كاري از «زبان» آغاز مي‌شود و با مخالفتي روشن با تبعيض در مدرسه، در تقاضاهاي كار، در محل كار و تا زندگي روزمره هر يك از ما ادامه مي‌يابد. اين مقامات به‌خوبي مي‌دانند واكنش شبكه‌هاي اجتماعي در اين زمينه نشان مي‌دهد درد شديدي وجود دارد كه ما نمي‌توانيم به سادگي آن را ناديده بگيريم يا از اهميت آن بكاهيم. با وجود همه موفقيت‌هايي كه تاكنون به دست آمده، شاهد اين پيامد ناخوشايند هستيم كه ما هرگز در آلمان در اين خصوص در پي يك تفاهم اجتماعي گسترده كه ما را منسجم نگه مي‌دارد، نبوده‌ايم.
وزير آموزش آلمان نيز مدعي است «ما حتما بايد بحثي آرام و دقيق در اين باره انجام دهيم كه چگونه مي‌خواهيم با يكديگر زندگي كنيم و چه موانعي بر سر راه يك برخورد توام بامدارا با يكديگر وجود دارد.» رييس حزب دموكرات نيز مدعي است «ما با اين خطر روبه‌رو هستيم كه در يك دموكراسي بي‌نزاكت زندگي كنيم. تفكر خودسرانه و نژادپرستانه به امري عادي مبدل مي‌شود.» در مقابل مقاماتي بوده‌اند كه به دليل استفاده از عبارت‌هايي همچون «توريسم پناهندگي» و «صنعت ضد اخراج پناهجويان» مورد انتقاد قرار گرفته‌اند. رييس حزب چپ نيز اعتقاد دارد اگرچه كل كشور نژادپرست نيست، اما طي سال‌هاي گذشته شاهد «گرايش به راست» بوده‌ايم. ما موظف هستيم، با تبعيض و توهين به ديگران مبارزه كنيم. سخنگوي سياست خارجي فراكسيون AFD در پارلمان آلمان نيز بر اين باور است هيچ‌چيز ديگري «نمي‌توانست بهتر از اين دروغ درباره موفقيت همگرايي را مشخص كند. تابعيت مضاعف با شكست روبه‌رو شده است.
از ديدگاه اكثريت مردم آلمان نژادپرستي طي 10 سال گذشته شدت گرفته است. نتايج نظرسنجي موسسه Emnid نشان مي‌دهد 57 درصد شركت‌كنندگان عقيده دارند كه نژادپرستي در اين محدوده زماني شدت گرفته است. 29 درصد معتقدند كه نژادپرستي در سطح گذشته ثابت مانده است. اكثريت مردم آلمان، اين كشور را در همگرايي مهاجران «موفق»، 4 درصد عقيده دارند آلمان «بسيار موفق» است، اما 48 درصد بر اين عقيده‌اند كه آلمان «نسبتا» در همگرايي موفق بوده است. 36 درصد، دليل شكست همگرايي فرزندان و نوه‌هاي مهاجراني را كه به آلمان آمده‌اند، خود مهاجران مي‌دانند و 22 درصد «آلماني‌ها» و 35 درصد نيز دو طرف را مسوول مي‌دانند.