بانوي آموزش و صلح
محمدرضا نيك‌نژاد
«صلح در دو شكل، صلح درون و صلح بيرون وجود دارد. صلح درون: وقتي فرد با خودش در آشتي است، احساس مي‌كند انسان خوبي است، خوب كار مي‌كند، نسبت به ديگران احساس محبت مي‌كند و به آنان كمك مي‌كند. چنين فردي با جامعه‌اش (خانواده، محله، روستا و شهر) آشتي است و با مجموعه‌اي كه در آن زندگي مي‌كند، موافق است. به اين ترتيب صلح درون خود را به جامعه تعميم مي‌دهد.... مي‌توان گفت فرهنگ صلح از طرف فرد با خود شروع مي‌شود و سپس كل جامعه بشري را در بر مي‌گيرد و تا رابطه انسان با كائنات گسترش پيدا مي‌كند....صلح درون از هنگام تولد و حتي دوره جنيني شروع مي‌شود. در واقع مي‌توان گفت صلح درون احساس هماهنگي با محيط است. اين محيط، محيطي مادي و عاطفي است. اگر به كودك گرسنه به موقع غذا يا شير برسد يا با نگاه و لبخند محبت‌آميز در محيطي آرام، او را در آغوش گيرند و تر و خشك كنند، در وجود او احساس امنيت و آرامش خاطر پديد مي‌آيد و كودك سرشار از اعتماد رشد مي‌كند. در چنين محيطي بنياد صلح دروني پايه‌گذاري مي‌شود. اما كودكي كه نمي‌داند غذا خواهد داشت يا نه، كسي مراقبش هست يا نه، احساس امنيت نمي‌كند. طبيعي است در اين حالت صلح درون در وي رشد مي‌كند.» (توران ميرهادي «صلح را از كودكي بايد آموخت» به كوشش پريچهر نسرين پي، شركت تهيه و نشر فرهنگنامه كودك و جوانان) اين روزها فراخوان دومين دور از اكران اينترنتي مستند «توران خانم» آغاز شده است. اين فيلم كه كار مشتركي رخشان بني‌اعتماد و مجتبي ميرتهماسب است، نماي كوچكي از زندگي و تلاش‌هاي «توران ميرهادي» را به نمايش مي‌گذارد. با اينكه مستند «توران خانم» گذرا به زندگي اين انديشمند آموزشي، كنشگر فرهنگي، كوشنده اجتماعي و شهروند مسوول مي‌پردازد اما به خاطر به كارگيري زباني ساده و ...
روايت‌هاي تصويري دلچسب براي مخاطب، به آساني انديشه و احساس بيننده را با خود درگير كرده و آنها را تا واپسين ثانيه‌هاي اكران، در چالش آموختن از منش و روش و رفتار اين بانوي شگفت ايراني نگه مي‌دارد. بي‌گمان رفتار و گفتار شيرين و مادرانه بانو ميرهادي بر اثربخشي فيلم بسيار موثر بوده اما نمي‌توان بر توانايي و هنرنمايي دو كارگردان نامي كشورمان نيز آفرين نگفت. از نگاهِ نگارنده كه يكي از دوستداران ميرهادي و آموزندگان اوست، مستند «توران خانم» زمان كمي را صرفِ تلاش‌هاي
25 ساله او در «مدرسه فرهاد» و البته كنش‌هاي نوآورانه‌اش در زمينه آموزش كرده است. بي‌گمان ميرهادي و مدرسه فرهادش را مي‌توان همسنگ با پستالوزي سوئدي و پرورشگاهش، فروبل آلماني و كودكستانش و ديويي امريكايي و مدرسه-جامعه‌اش دانست. گرچه ميرهادي در جايي زاده و باليده و به ثمر نشست كه قدرش دانسته نشد و خودش و تجربه‌ها و آموزه‌هاي ارزشمندش، يكسر كنار گذاشته شد. تجربه‌هايي كه امروز در كشورهاي پيش‌رويي مانند فنلاند ديده مي‌شوند؛ ميرهادي در زماني از «صلح را از كودكي بايد آموخت» سخن گفت كه كمتر كسي از اين زاويه به آموزش مي‌نگريست؛ زماني آموزش تجربه‌مدار را در مدرسه فرهاد به كار بست كه هيچ كشوري به شكل رسمي چنين روشي را به كار نمي‌گرفت و زماني از هنر به عنوان پرورش شخصيت افراد و تعديل‌كننده پيوندهاي اجتماعي و ورود آن به آموزشِ كودكان سخن گفت كه به شكل امروزي كسي تاثير هنر در پرورش را جدي نمي‌گرفت و... با اين همه، مستند «توران خانم» بايد ديده شود. بايد تلاش‌ها، دلنگراني‌ها، توانايي‌ها و بخش‌هاي پنهاني از زيست فردي و اجتماعي اين بانوي ايراني را حس كرد و حتي چشيد؛ بانويي كه بيش از 60 سال از عمر خويش را در راه شكوفايي نسل‌هاي گوناگون كشور صرف كرد. مستند «توران خانم» را ببينيم؛ اگر هم در كنار هم ببينيم، بي‌گمان لذت‌بخش‌تر و آموزنده‌تر خواهد بود.