چرخه جنايت و لاپوشاني در جنگ يمن

يمن بار ديگر شاهد فاجعه‌اي تازه از حملات كور جنگنده‌هاي ائتلاف تحت رهبري عربستان سعودي به غيرنظاميان بود. به گزارش رسانه‌هاي يمني، روز پنجشنبه يك روز پيش از انتشار تازه‌ترين گزارش تفصيلي ديدبان حقوق بشر در مورد جنايات جنگي در يمن، رسانه‌هاي يمني گزارش دادند كه 26 زن و كودك يمني در حمله موشكي به يك اتوبوس حامل غيرنظاميان كشته‌ شده‌اند. به گفته منابع خبري يمني اين زنان و كودكان در حال فرار از محل يك حمله هوايي بودند كه اتوبوس آنها در حمله دوم توسط جنگنده‌هاي سعودي هدف قرار گرفت. الجزيره به روايت حسين البخيتي، فعال حقوق بشر در شهر صنعا گزارش مي دهدكه ائتلاف تحت رهبري عربستان سعودي، روز جمعه به منطقه الدريهي در جنوب بندر حديده حمله مي‌كنند. بر اثر اين حمله دست‌كم 5 يمني كشته و دو نفر به‌شدت مجروح مي‌شوند. بعد از اين حمله زنان و كودكان ساكن منطقه براي محافظت از جان خود سوار اتوبوسي مي‌شوند تا به مناطق امن اطراف فرار كنند، اما در حمله هوايي دوم اين اتوبوس هدف قرار مي‌گيرد و 4 زن و 22 كودكي كه در آن بودند كشته مي‌شوند. اين روايت يمني‌ها، هنوز از سوي رسانه‌هاي مستقل تاييد نشده است، اما منطقه‌اي كه ادعا مي‌شود اين غيرنظاميان در آن كشته ‌شده‌اند، طي روزهاي گذشته هدف حملات سنگين هوايي ائتلاف قرار داشت. در برابر خبرگزاري رسمي امارات متحده عربي ضمن رد ادعاي انصارالله در مورد اين حمله ادعا كرده است كه در واقع روستايي كه مورد حمله موشكي قرار گرفته است، روستايي تحت كنترل ائتلاف بوده است كه توسط يك موشك بالستيك يمني مورد هدف قرار گرفته است. طرف اماراتي ادعا مي‌كند كه يك كودك در اين حمله كشته‌شده است و چندين غيرنظامي ديگر مجروح شده‌اند. به ادعاي خبرگزاري امارات متحده عربي، در اين حمله كه به روستايي تحت كنترل ائتلاف در نزديكي بندر حديده انجام شده است، چندين غيرنظامي زخمي شده‌اند. روايت‌هاي يمن و امارات متحده عربي از اين حملات هنوز از سوي رسانه‌هاي مستقل تاييد نشده‌اند، اما خبرنگار الجزيره، آلن فيشر كه در جيبوتي مستقر است به اين شبكه خبر داده است كه تعداد زيادي از خبرنگاران و رسانه‌هاي مستقل مستقر در يمن، اخباري درمورد يك حمله هوايي به غيرنظاميان و چندين خودرو در منطقه الدريهي را منتشر كرده‌اند كه تقريبا در همه روايت‌ها كشته‌شدن تعدادي از كودكان يمني مشترك بود، با اين حال هنوز رقم دقيق كشته‌شدگان در اين حمله تاييد نشده است. شبكه خبري سي‌ان‌ان، با دو تن از كساني كه از اين حمله نجات يافته‌اند مصاحبه كرده است. به گفته اين دو نفر كه ترجيح داده‌اند نام‌شان افشا نشود، چهار خانواده يمني از روستايي در
20 كيلومتري جنوب حديده در اين اتوبوس از حملات هوايي فرار مي‌كردند كه هدف موشك قرار گرفتند. يك شهروند الدريهمي در گفت‌وگو با سي‌ان‌ان گفته است: «در اينجا هر جنبنده‌اي كشته مي‌شود.» دو هفته پيش بود كه ائتلاف تحت رهبري سعودي در يك حمله هوايي به يك منطقه غيرنظامي در استان صعده، باعث كشته شدن دست‌كم 40 كودك يمني شد، در آن حمله يك اتوبوس حامل كودكان مدرسه‌اي كه براي اردو رفته‌بودند با يك بمب هدايت‌شونده ليزري ساخت امريكا، هدف قرار گرفته ‌بود.

لاپوشاني جنايات

ديدبان حقوق بشر با انتشار يك گزارش 90 صفحه‌اي از عمليات ائتلاف تحت رهبري سعودي در يمن، به‌شدت از عملكرد گروه موسوم به «تيم مشترك ارزيابي تصادفات» كه مسوول رسيدگي به تلفات غيرنظامي حملات ائتلاف است، انتقاد كرده است. به نوشته كارشناسان ديدبان حقوق بشر، اين گروه كه هدف اصلي تشكيل آن كاهش تلفات غيرنظامي حملات ائتلاف اعلام شده است، عملا به ابزاري براي لاپوشاني جنايات جنگي ائتلاف تحت رهبري عربستان سعودي در يمن تبديل شده است. در گزارش ديدبان حقوق بشر آمده است: «بسياري از نقض‌هاي فاحش قوانين جنگي توسط ائتلاف، شواهدي از اقدام به جنايات جنگي در بردارند. اما تحقيقات گروه مشترك ارزيابي تصادفات هيچ نشاني از ارزيابي مسووليت كيفري افراد در اين حملات غيرقانوني ندارد. به نظر مي‌رسد اين اقدامي واضح براي لاپوشاني مسووليت كيفري طرف‌هاي درگيري در جنگ و پرسنل نظامي باشد. اين شيوه لاپوشاني و پنهانكاري مسووليت، خودش يكي از اقدامات خلاف قوانين جنگي شناخته مي‌شود.»

گروه مشترك ارزيابي تصادفات، يك تيم تحقيقاتي تشكيل شده توسط ائتلاف تحت رهبري سعودي است كه بعد از انتقادها از حملات عربستان سعودي و متحدانش به اهداف غيرنظامي در يمن تشكيل شد تا با انجام تحقيقات در مورد عوامل اين حملات، باعث كاهش تلفات غيرنظامي جنگ شود. ائتلاف تحت رهبري عربستان سعودي و حاميان بين‌المللي‌اش از جمله وزارت خارجه ايالات متحده امريكا، اين گروه را تنها نهاد مشروع براي تحقيق در مورد حملات سعودي‌ها معرفي مي‌كنند. اما گزارش جديد ديدبان حقوق بشر نشان مي‌دهد كه نه تنها اين گروه توانايي ارزيابي بي‌طرفانه حملات به اهداف نظامي را ندارد، بلكه آگاهانه و عامدانه، گزارش‌هايي با هدف پنهان كردن عوامل اصلي اين حوادث و جنايات منتشر مي‌كند. سارا ليا ويتسون، مدير منطقه‌اي ديدبان حقوق بشر در خاورميانه مي‌گويد: «بيش از دو سال است كه ائتلاف ادعا مي‌كند گروه مشترك ارزيابي تصادفات، به شكل كامل همه حوادث را بررسي مي‌كند، اما بررسي‌ها نشان مي‌دهد گزارش‌هاي اين گروه در واقع هيچ چيز جز تلاش براي پنهان كردن جنايات جنگي نيست.» اين مدير ديدبان حقوق بشر به دولت‌هاي فروشنده سلاح به ائتلاف تحت رهبري عربستان سعودي هشدار داده است: «دولت‌هايي كه اسلحه در اختيار عربستان سعودي قرار مي‌دهند بايد بدانند كه تحقيقات و ارزيابي‌هاي نمايشي ائتلاف، باعث نمي‌شود كه آنها از مسووليت همدستي در جنايات هولناك در يمن، تبرئه شوند.»

عفو ملوكانه جانيان جنگي

به گزارش بي‌بي‌سي ديدبان حقوق بشر در گزارش خود مي‌نويسد، از 75 گزارش گروه مشترك ارزيابي تصادفات كه در نتيجه تحقيقات تاكنون براي عموم منتشر شده است، فقط 2 گزارش پيشنهاد تحقيقات تكميلي يا تنبيه پرسنل داده‌اند. اما همين تحقيقات تكميلي و تنبيه‌ها هم هيچگاه اجرايي نشده‌اند. به گزارش الجزيره، يك ماه پيش پادشاه سعودي با صدور يك فرمان عفو «همه پرسنل نظامي كه در عمليات اعاده اميد مشاركت داشتند، از همه جريمه‌هاي تنبيهي و جرايم نظامي معاف مي‌شوند.» مي‌بخشد. و با اين فرمان كلي و فراگير، هيچ محدوديتي براي عفو پرسنل نظامي كه در سه سال عمليات عربستان سعودي در يمن مشاركت داشته‌اند قايل نمي‌شود و به شكل مبهمي، همه نظاميان سعودي را از هر جريمه و تنبيهي معاف مي‌كند.

افزايش فشار به دولت‌هاي فروشنده سلاح

امريكا، آلمان، بريتانيا، كانادا و فرانسه، همه كشورهايي هستند كه طي 3 سال گذشته با وجود جنگ عربستان عليه يمن، به پشتيباني نظامي از رياض ادامه داده‌اند. فشار به دولت‌هاي اين كشورهاي غربي براي توقف فروش سلاح به عربستان سعودي از سوي گروه‌هاي حقوق‌بشري طي ماه‌هاي گذشته به‌شدت افزايش يافته است، اما هيچ يك از دولت‌هاي مذكور به دليل منافع مالي حاضر به توقف فروش سلاح به عربستان نشده‌اند. حمله دو هفته پيش جنگنده‌هاي سعودي به يك اتوبوس حامل كودكان در صعده، با استفاده از بمب‌هاي هدايت‌شوند ليزري ساخت امريكا، بار ديگر باعث افزايش فشارها از سوي كنگره شد تا جلوي فروش سلاح به عربستان سعودي گرفته‌شود. اولين‌بار بعد از انتشار گزارش‌هايي در مورد حمله جنگنده‌هاي سعودي به يك مراسم تشييع جنازه در سال 2016، دولت وقت امريكا به رياست باراك اوباما، فروش بمب‌هاي هدايت‌شوند به عربستان را متوقف كرد. اين دستور بلافاصله بعد از تغيير دولت در واشنگتن متوقف شد و حتي قراردادهاي تازه‌اي براي فروش بمب‌هاي هدايت‌شوند ليزري به عربستان سعودي بسته شد. ايالات متحده امريكا بزرگ‌ترين تامين‌كننده سلاح براي عربستان سعودي و رياض بزرگ‌ترين واردكننده سلاح از امريكا است. بر اساس آمار رسمي بين سال‌هاي 2010 تا 2015، امريكا 90 ميليارد دلار سلاح به عربستان سعودي صادر كرده است.

طي ماه‌هاي گذشته يك طرح دو‌حزبي در كنگره امريكا براي توقف فروش سلاح به عربستان سعودي ارايه شد، اما با راي منفي 55 نماينده سنا، اين طرح از تصويب بازماند. در بريتانيا نيز احزاب اپوزيسيون به‌شدت از استمرار فروش سلاح‌هاي بريتانيايي به عربستان سعودي انتقاد مي‌كنند و چندين بار دولت را در مجلس عوام براي تامين سلاح‌هاي استفاده شده در جنگ يمن، مورد انتقاد قرار داده‌اند. دوهفته پيش بعد از حمله عربستان سعودي به اتوبوس حامل كودكان، چندين نماينده كنگره امريكا در پيام‌هاي جداگانه از كاخ سفيد خواستند تا سياست‌هاي خود در مورد فروش سلاح به عربستان را مورد بازنگري قرار دهد. با اين حال هيچ دورنمايي در مورد احتمال كاهش فروش سلاح‌هاي غربي به عربستان سعودي با وجود همه جنايات جنگي و نقض قوانين جنگي از سوي رياض وجود ندارد.

ايران جنايت تازه سعودي در يمن را محكوم كرد

بهرام قاسمي سخنگوي وزارت امور خارجه ايران جنايت هولناك جديد هواپيماهاي سعودي- اماراتي در هدف قرار دادن زنان و كودكان آواره يمني و عمليات نظامي در شهر الدريهمي استان الحديده يمن كه منجر به كشته و زخمي شدن ده‌ها نفر از زنان و كودكان بي‌گناه شد را به‌شدت محكوم كرد. قاسمي ضمن ابراز همدردي با بازماندگان قربانيان اين جنايت جنگي افزود: هنوز اندك زماني از بمباران اتوبوس حامل كودكان يمني در صعده نمي‌گذرد كه جهانيان شاهد جنايت جديدي عليه مردم مظلوم يمني هستند. سخنگوي وزارت خارجه تاكيد كرد: كشورهاي حامي تسليحاتي نيروهاي مهاجم به يمن كه با دراختيار قرار دادن بمب‌ها و سلاح‌هاي نابودكننده به آنان موجب به خاك و خون كشيدن زنان و كودكان يمني شده‌اند در اين جنايات شريكند و بايد به جامعه بين‌المللي و مردم يمن پاسخگوي سياست‌ها و نتايج اقدامات خود باشند.