هومن صدر، طراح و طبيعت‌گرد ايراني است. البته «طراح» با تعريفي كه مي‌خوانيد. او در اروميه به دنيا آمد و از دبيرستان البرز تهران ديپلم گرفت، دوره معماري را به‌طور غير رسمي دردانشگاه تهران گذراند و مهندسي محيط‌زيست را در دانشگاه فلوريداي امريكا. سال‌ها در حوزه عكاسي، گرافيك، معماري و نظارت بر پروژه‌هاي هنري داخلي و بين‌المللي فعاليت داشته است. در اين گفت‌وگو با قاب‌هاي متفاوتي كه هومن صدر از طبيعت خلق مي‌كند آشنا مي‌شويد. عكس‌ها و نقاشي‌هاي هومن صدر جلوه‌اي ديگر از انسان، فضا و طبيعت هستند. جلوه‌اي كه حاصل واكنش روح هنرمند است و نوعي از قرار و آرامش در اين كارها جريان دارد، حاصل صلح هنرمند با طبيعت. دگرگوني بعضي از رنگ‌ها و فرم‌هاي طبيعت در عكس‌ها و نقاشي‌هاي او حاصل سال‌ها مشق نظري و عملي هنرمندي كنش‌پذير و حساس است.
از سال‌ها قبل كه مي‌شناسم‌تان مي‌دانم در مديوم‌هاي مختلف هنري كار مي‌كنيد؛ نقاشي، عكاسي، گرافيك. مديوم مطلوب شما كدام است؟
به‌طور كلي علاقه‌مند به طراحي هستم. طراحي اگر با موضوع تصوير باشد مي‌شود عكاسي. اگر طراحي فضا باشد مي‌شود معماري و اگر به معني خلق يا معرفي چيزي باشد، مي‌شود گرافيك. و ممكن است طراحي صنعتي يا بسته‌بندي باشد. از چند سال پيش رشته‌اي به نام هنر معرفي كردن به هشت هنر دنيا اضافه شده است. معرفي كردن شكل‌هاي مختلف دارد كه هركدام تكنيك و ابزار خودش را دارد و همه هنرها به نحوي در هنر معرفي كردن نقش دارند.
اتفاقا مي‌خواستم در مورد «هنر معرفي» يا همان presentation صحبت كنيم.پس اگر ما بخواهيم شما را معرفي كنيم كدام عنوان مناسب است؟
كسي كه كارش ارايه و معرفي كردن است. مثل بقيه هنرها، هنر معرفي در يك كلمه تعريف نمي‌شود مثلا make up artist يعني هنرمندي كه كارش گريم است. اما «هنر معرفي» طيف وسيعي از همه هنرها را دارد.
شما در حوزه طراحي ايده و ايده‌پردازي هم فعال هستيد.
در ايده‌پردازي بيشتر كار كرده‌ام كسي كه ايده‌اي دارد سراغ من مي‌آيد و ايده اوليه منشأ حركت ما مي‌شود.
فارغ از تاثير محيط قبول داريد كه شعور طراحي اكتسابي نيست ؟
تمام هنرها اين‌طور هستند. ابتدا نياز به شعور بصري دارد. يك طراح خوب و پخته بايد زمينه خيلي از هنرها را داشته باشد اين درسي بوده است كه من 50 سال پيش وقتي برادرم دانشجوي دانشگاه تهران بود و من همراهش در كلاس‌ها شركت مي‌كردم از هوشنگ سيحون بسيارآموختم. يادم مي‌آيد مرحوم سيحون به بچه‌هاي معماري مي‌گفت شما حق نداريد اگر قرار است معمار خوبي باشيد آشپزي را خوب ندانيد يا عكاس خوبي نباشيد. تركيب و رنگ ندانيد.
با مطالعه كارهاي‌تان در نقاشي و عكاسي به اين نتيجه رسيدم كه شما مقيد نيستيد كه خودتان را صرفا يك هنرمند مفهومي يا انتزاعي معرفي كنيد.
آنچه كه چشمم مي‌بيند يا در ذهنم است ممكن است گاهي به شكل مفهومي و گاهي به شكل آبستره در بيايد. واقعيت محضي را كه چشم انسان مي‌بيند به شكل‌هاي گوناگوني مي‌شود بيان كرد.
بعضي از كارهاي‌تان به‌شدت فرماليستي هستند قطعا اين موضوع آگاهانه است اما عامدانه هم بوده است؟
من متمادي و مكرر به كارهايم نگاه مي‌كنم وقتي خطي را حذف يا اضافه مي‌كنم حتما آگاهانه و همراه با احساس نياز است.
حضور پر‌رنگ طبيعت و رنگ سبز را در آثارتان تاييد مي‌كنيد؟ آيا اين موضوع به بيش از سه‌دهه سابقه طبيعت‌گردي شما بر‌نمي‌گردد؟ به هر حال شما جزو افراد صاحب‌رتبه از نظر مسافت گردشگري و تجربه در طبيعت ايران هستيد.
شايد افرادي باشند كه از من بيشتر در طبيعت ايران سفر كرده‌اند. طبيعت در ذات خود داراي كنتراست و كمپوزيسيون اعجاب‌انگيزي است. زيباست. درست است. انگار هزاران نقاش و گرافيست دست به دست هم داده‌اند تا آن درخت را آنجا به‌كارند يا آن علف سبز شود يا آن گل آنجا باشد. بيشتر سفرهاي ما در فصل سبز و جوانه زدن طبيعت بوده است و تنوع گياهي ايران و تناليته سبز در فصل بهار فراوان است و اين موضوع در دشت‌هاي سبز بيشتر نمود دارد تا جنگل‌هاي انبوه. در عين حال اقليم گرم و خشك جذابيت و ويژگي اعجاب‌انگيز
خودش را دارد.
حاصل اين همه سفر چه بوده است؟
در يك جمله بيان نمي‌شود. اندوخته اين سفرها شاخه‌هاي مختلف دارد. يكي از با‌ارزش‌ترين جنبه‌هاي آن همراهي با آدم‌هاي خاص بوده است.خوشحالم كه بيش از سي سال را براي پيمودن بيش از 500 هزار كيلومتر در طبيعت ايران گذرانده‌ام. من تغييرات طبيعت را كاملا لمس كرده‌ام و هشدارش را دريافته‌ام.
بازنمايي طبيعت در آثار عكاسي و نقاشي شما يا تركيب عكس و نقاشي، بيشتر جلوه دوبعدي دارد آيا دليل خاصي برايش داريد ؟
نه. اتفاقا گاهي من به يك كادر مسطح، جلوه سه‌بعدي مي‌دهم و پيش مي‌آيد كه يك فضاي سه‌بعدي را مسطح كنم.
من در كارهاي مسطح، سكوت را بيشتر حس مي‌كنم و احساس مي‌كنم كار مسطح تودارتر از كار سه بعدي است.نظر شما چيست؟
هميشه اين‌طور نيست به مجموعه عوامل يك كار بستگي دارد . احتمال دارد يك اثر سه‌بعدي حامل سكوت بيشتري از يك كار دوبعدي باشد.
در كارهاي نقاشي‌تان مواردي است كه عكس را تبديل به مديوم نقاشي كرده‌ايد كه به هيچ‌وجه در طبقه‌بندي كپي قرار نمي‌گيرد. خيلي از مدرسان راه اشتباهي مي‌روند و به بازنمايي جزء به جزء عكس در نقاشي تاكيد مي‌كنند. در واقع مي‌خواهند عكس را به عكس تبديل كنند. نظر شما چيست ؟
اگر قرار به انتقال عكس به بوم نقاشي باشد كار بيهوده‌اي است چون عكس گوياتر است. كپي كردن يك مهارت است كه ربطي به هنر ندارد ولي اغلب هنرمندها اين راه را به نحوي تجربه كرده‌اند كه براي به دست آوردن مهارت و قدرت دست خوب است.
از فضاي نقاشي و طبيعت‌گردي به بازيگري وارد شويم توجه آقاي كيارستمي به شما براي بازي در نقش اصلي فيلم طعم گيلاس برايم غيرمنتظره نبود چون به نظر من هم فرد مناسبي براي اين نقش بوديد.البته آقاي ارشادي و بازي‌شان در طعم گيلاس همواره براي من دوست‌داشتني هستند.
بعدها بعد از اكران در يك صحبت ضمني مطرح شد.كسي كه اين نقش را بازي كرد فاميل و دوست من است. شايد من و همايون ارشادي از ديد كيارستمي وجه اشتراك‌هايي داشتيم اما ايشان در نهايت توانايي و به نحو احسن اين نقش را ايفا كرد كه شايد من نمي‌توانستم. تصادفا ماشيني كه سوار مي‌شديم از يك نوع و يك رنگ بود- (اشاره به ماشين رنجرور فيلم طعم گيلاس) و او مي‌گفت شايد اگر من سر آن چهارراه قرار مي‌گرفتم من براي بازي انتخاب مي‌شدم. خوشحالم كه همايون آنجا بود.
مايل هستيد از استاد بنان و حضور و تاثير ايشان در زندگي‌تان صحبت كنيم. چون از نوجواني در يك خانه و خانواده بوده‌ايد؟
بله. ايشان فردي فوق‌العاده دلپذير، نرم و دوست‌داشتني بودند.يعني شخصيت فردي‌شان بيشتر تاثير داشت. و يادگيري گوشه‌ها و موسيقي ايراني و كاركتر دستگاه‌هاي ايراني از تاثيرات ديگر اين زندگي خانوادگي بود.
به عنوان سخن آخر از كم‌توجهي متوليان هنر ايران – انجمن‌هاي هنري و نهادهاي دولتي – براي كشف و معرفي هنرمندان نخبه بگوييد و چه توصيه‌اي براي تازه‌واردهاي عالم هنر داريد.
اين موضوع به گذشته‌ها برمي‌گردد. در كشورهايي مثل لهستان و ايتاليا روي اين موضوع جدي هستند و يك هنرمند بايد فيلترهايي را بگذراند و معرفي شود ولي در ايران شايد به دليل كثرت جمعيت و هنرمند و دانشگاه‌هاي هنر اين موضوع كمي سخت است. هنر معاصر ايران در دهه‌هاي چهل و پنجاه شكوفايي داشت و دوره ركودش دهه‌هاي شصت و هفتاد بود. دهه هشتاد دوباره رو به رشد بود. هنرمندان جوان بايد اين تاريخ را بررسي كنند. همه مي‌توانند بروند دانشگاه هنر و بعد نقاش يا معمار يا بازيگر باشند اما الزاما هنرمند نخواهند بود. كسي هنرمند خواهد بود كه زمينه قبلي داشته باشد. بهتر است قبل از ورود به عالم هنر خودشان را خوب ارزيابي كنند و بشناسند.